درس های جنگ برای اقتصاد ایران

یکی از مهم‌ترین درس‌های این نبرد کوتاه این قرار دارای بود که آمادگی برای شرایط بحران اقتصادی - صرف‌نظر از اینکه جنگ فقط نظامی هست یا سیاسی–اقتصادی—ضرورت دارد. قبل از آغاز جنگ، سیاست‌گذاران تمایل بیشتری به آزادسازی بازارها داشتند، ولی در مواجهه با تنش مؤثر، رفتار آنها تغییر کرد؛ وزرا وارد بازار شدند، بازدید میدانی انجام دادند و براساس واقعیت‌های روز تصمیم‌گیری کردند، نه صرفا براساس نظریه‌های کلاسیک اقتصادی شایسته هست دولتمردان در این زمینه این «آرایش اقتصادی دفاعی» را مرور و تقویت کنند تا در مواجهه با تنش‌های آینده، واکنش سریع، هوشمندانه و مؤثری داشته باشند.اقتصاد ایران باید به‌طور عمده به سمت تقویت تاب‌آوری اقتصادی پیش برود تا در برابر بحران‌های مشابه، چه جنگی و چه اقتصادی، مقاوم‌تر باشد. یکی از این اصلاحات، بهبود ساختارهای نظارتی و تصمیم‌گیری در دولت هست که موجب خواهد گردید در مواقع بحرانی، نهادها به‌طور هماهنگ و کارآمد عمل کنند. در این راستا، ایجاد سیستم‌های هشدار زودهنگام که به دولت و بخش خصوصی امکان می‌دهند واکنش‌های سریع‌تری به بحران‌ها داشته باشند، ضروری هست. نیز، ایران باید به سمت تنوع‌بخشی به منابع مالی و اقتصادی برود تا از وابستگی شدید به چندین منابع—مثلاً نفت—کاسته شود.در این زمینه، دکتر مهدی پازوکی معتقد هست که برای مقابله با بحران‌های اقتصادی، ایران نیازمند بازسازی نظام اقتصادی و اصلاحات اساسی در ساختارهای تولید، سرمایه‌گذاری و نظام بانکی هست. او تأکید انجام می‌دهد که اقتصاد باید از وابستگی به منابع معدنی و نفتی خارج شده و به سمت صنایع غیرنفتی، تولیدی و تکنولوژی‌های نوین حرکت کند.تعامل و مذاکره با جهانپازوکی معتقد هست که در شرایط بحران، به‌ویژه جنگ، تعامل با کشورهای خارجی و مذاکره با سازمان‌های بین‌المللی برای کاهش اثرات تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هست. او بیان می‌کند مذاکرات با کشورهای مهم و سازمان‌های اقتصادی جهانی می‌تواند به باز شدن قفل‌های اقتصادی و کاهش فشارهای خارجی کمک کند. به علاوه، مذاکرات باید در راستای گشایش‌های اقتصادی و ورود به بازارهای جهانی باشد تا ایران بتواند سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کند و از محدودیت‌های موجود رها شود.پازوکی بر این باور هست که دیپلماسی اقتصادی ایران باید بازنگری شود و همزمان با تعاملات سیاسی به مذاکرات اقتصادی برای کاهش هزینه‌های تحریمی توجه بیشتری شود. وی به‌ویژه بر اهمیت پیگیری قراردادهای جدید انرژی با کشورهایی مانند چین و روسیه تأکید دارد و بیان می‌کند: «اقتصاد ایران باید در چارچوبی منعطف و متنوع به دنیا وصل شود تا فشار اقتصادی کاهش یابد.»پیشگیری از تورم با مدیریت هوشمندانهمدیریت پولی و ارزی یکی از راهکارهای کلیدی برای جبران مشکلات تورمی هست که ممکن هست پس از بحران جنگی و تشدید فشارها به اقتصاد وارد شود. پازوکی تأکید دارد که در چنین شرایطی، بانک مرکزی باید با استفاده از ابزارهای مالی خود، نظارت دقیق‌تری بر بازار ارز داشته باشد تا از نوسانات ارزی جلوگیری کند و از سرازیر شدن سرمایه‌ها به بازارهای غیرمولد و دلالی جلوگیری کند. پازوکی در این باره بیان می‌کند: «اگر این مدیریت دقیق و جامع نباشد، تورم به‌راحتی می‌تواند سه‌رقمی شود.»پازوکی پیشنهاد انجام می‌دهد که ایران باید از ابزارهای جدید پولی و بانکی بهره ببرد و ریسک‌های سیستم بانکی را با استفاده از فناوری‌های نوین کاهش دهد. او نیز بر لزوم تعامل با سیستم مالی جهانی برای ایجاد دسترسی به بازارهای مالی و ارز خارجی تأکید دارد.تمرکز بر رشد اقتصادی مبتنی بر فناوریپازوکی در تحلیل خود در خصوص اقتصاد پس از جنگ، به این نکته اشاره انجام می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بخش‌های نوآورانه و دانش‌بنیان می‌تواند یکی از راهکارهای اصلی ایران برای جبران خسارت‌های اقتصادی باشد. او تأکید دارد که ایران باید به سمت صنایع مبتنی بر تکنولوژی حرکت کند و به‌ویژه بر روی استارت‌آپ‌ها و فناوری‌های نوین تمرکز کند. این اقدام نه‌تنها به کاهش وابستگی به منابع طبیعی کمک انجام می‌دهد، بلکه اشتغال‌زایی نیز خواهد دارای بود.جذب سرمایه‌گذاری خارجیاین اقتصاددان در ادامه بر لزوم ایجاد محیطی مناسب برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی تأکید انجام می‌دهد. او بیان می‌کند که برای جبران مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ، ایران باید نظام مالیاتی، قوانین تجاری، و ساختارهای اجرایی خود را اصلاح کند تا برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر شود. تسریع در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و کاهش موانع برای بخش خصوصی می‌تواند با سرعت به رشد اقتصادی ایران کمک کند.او در این زمینه به استفاده از سیاست‌های تشویقی مالیاتی و تسهیلات بلندمدت برای سرمایه‌گذاران خارجی اشاره کرده و بیان می‌کند: «اگر ما نتوانیم این سرمایه‌گذاری‌ها را جذب کنیم، روند بازسازی پس از بحران‌های جنگی بسیار کند خواهد قرار دارای بود.»مدیریت منابع طبیعی و انرژیایران به‌عنوان کشوری با منابع طبیعی فراوان، می‌تواند با مدیریت بهینه منابع انرژی مانند نفت و گاز، کاهش هزینه‌های تولید و گسترش صادرات انرژی، مشکلات ناشی از بحران‌ها را جبران کند. پازوکی تأکید دارد که ایران باید به سمت صادرات انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی حرکت کند و از این طریق به‌طور همزمان حفاظت از محیط‌زیست و کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی را در دستور کار قرار دهد.درس‌هایی که از جنگ ۱۲ روزه ایران با اسرائیل گرفته خواهد گردید، نه‌تنها به جنبه‌های نظامی بلکه به جنبه‌های اقتصادی نیز مرتبط هست. تقویت تاب‌آوری اقتصادی، تعاملات بین‌المللی، مدیریت منابع، اصلاحات بانکی و پولی، و توجه به فناوری و بخش خصوصی شامل راهکارهای اساسی هست که می‌تواند به جبران خسارت‌های اقتصادی پس از جنگ کمک کند.مهدی پازوکی، با تأکید بر اصلاحات ساختاری، تقویت بخش خصوصی، و تعامل با جهان، معتقد هست که برای مقابله با بحران‌های آینده، ایران باید مسیرهای جدید اقتصادی را در پیش گیرد و از وابستگی به منابع محدود رهایی یابد. برقراری گفتمان مشترک در میان دولت، بخش خصوصی و جامعه بین‌المللی، سرانجام می‌تواند منجر به بهبود وضعیت اقتصادی کشور و پایداری در برابر بحران‌ها شود./ آرمان امروز