تهران مرکز اقتصاد بریکس

در میانه تحولات بریکس، ایران در آستانه ورود به نظم مالی نوینی قرار گرفته که با پیشنهاد روسیه، افقی تازه برای عبور از تحریم‌ها  گشوده گردیده هست.گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ به دنبال تحولات ژئوپولیتیکی چندین سال اخیر و تگردیدید شکاف میان اقتصاد‌های نوظهور و نظام مالی تحت سلطه غرب، روسیه نقشی پیش‌برنده در چارچوب بریکس پلاس ایفا کرده هست. این کشور با درک عمیق از کهستی‌های ساختار فعلی نظام مالی جهانی، تلاش کرده با ارائه پیشنهاد‌هایی رسمی و مستند، مسیر جدیدی را برای کشور‌های در حال توسعه، شامل اعضای بریکس، ترسیم کند.بانک مرکزی و وزارت اقتصاد روسیه در فوریه سال ۲۰۲۴، پیش‌نویسی تحلیلی و راهبردی به بریکس ارائه دادند که هدف آن بازنگری بنیادین در ساختار پولی و مالی بین‌المللی قرار دارای بود؛ این سند با بررسی دقیق وضعیت فعلی نظام مالی، به آسیب‌شناسی چهار حوزه کلیدی پرداخت که شامل پرداخت‌های بین‌المللی، سرمایه‌گذاری‌های فرامرزی، ذخایر ارزی دولت‌ها و نهاد‌های تامین مالی توسعه‌ای می‌گردید.روسیه در این تحلیل، نظام موجود را ساختاری متمرکز، انحصاری، آسیب‌پذیر در برابر تحریم‌ها و ناکارآمد برای کشور‌های خارج از مدار غرب معرفی کرد؛ ساختاری که سال‌ههست مانع مشارکت برابر کشور‌های در حال توسعه در گردش سرمایه جهانی گردیده هست.بستر‌های مستقل، جایگزین سوئیفتدر واکنش به این وضعیت، روسیه مجموعه‌ای از ابتکارات فنی و سیهست‌محور را پیشنهاد داد که در هسته آنها طراحی زیرساخت‌های مستقل پرداخت و تسویه قرار دارد.سکو‌هایی نظیر BRICS Bridge و BRICS Clear به‌عنوان جایگزین عملیاتی سوئیفت، در این طرح مطرح گردیده‌اند؛ سکو‌هایی که قرار هست تراکنش‌های مالی میان اعضای بریکس را از مسیر‌های غیرغربی و مقاوم در برابر تحریم انجام دهند. نکته قابل توجه در این پیشنهادها، اتکای آنها به فناوری‌های نوین مانند دفترکل توزیع‌گردیده، قرارداد‌های هوشمند، ارز دیجیتال بانک مرکزی و سیستم‌های پرداخت بلادرنگ هست که امکان تسویه امن، سریع و شفاف را فراهم می‌سازند.بازتعریف حکمرانی مالی جهانیروسیه نیز در این پیشنهاد‌ها به‌دنبال اصلاح روابط قدرت در ساختار نهاد‌های مالی بین‌المللی قرار دارای بوده هست. از منظر تحلیل‌گران روس، نهاد‌هایی نظیر صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، در طول دهه‌های گذشته نتوانسته‌اند منافع کشور‌های در حال توسعه را تامین کنند و به‌ویژه در شرایط بحران اقتصادی، نقش آنها بیشتر مداخله‌گرانه و ناکارآمد قرار دارای بوده هست.در این چارچوب، مسکو بر تقویت بانک توسعه جدید بریکس (NDB) به‌عنوان جایگزین مستقل و چندینجانبه تاکید کرده هست؛ نهادی که امکان داردد تامین مالی پروژه‌های زیرساختی، فناورانه و زیست‌محیطی را با انعطاف‌پذیری بیشتر و کمتر تحت فشار‌های سیاسی مدیریت کند.ایران؛ در مرکز توجه پیشنهاد روسیهنکته حائز اهمیت در پیشنهاد روسیه، توجه ویژه به موقعیت کشور‌هایی مانند ایران هست. در سند رسمی ارائه‌گردیده، اشاره گردیده که مدل پیشنهادی امکان داردد برای کشور‌هایی که از ساختار‌های مالی جهانی حذف گردیده‌اند، مانند ایران، دریچه‌ای تازه بگشاید.ایران با بهره‌گیری از این سکو‌ها و همکاری فعال در تدوین مقررات جدید، قادر خواهد قرار دارای بود بخشی از محدودیت‌های مالی ناشی از تحریم را پشت سر گذاشته و به ساختار‌های مبادلاتی امن‌تر و منصفانه‌تر دسترسی یابد. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که جریان سرمایه و ارز برای ایران محدود گردیده، از اهمیتی راهبردی برخوردار هست.از نظریه تا عمل؛ مسیری دشوار، اما ضروریپیشنهاد روسیه نه یک نقشه بلندپروازانه آرمانی، بلکه طرحی واقع‌گرا با پایه‌های فنی، حقوقی و سیاسی هست که هم‌اکنون نیز بخشی از مقدمات اجرای آن در حال پی‌ریزی هست.این ابتکارها، اگرچه هنوز تا جایگزینی کامل با نظام سنتی فاصله دارند، اما به‌وضوح نشان می‌دهند که توازن قدرت در حوزه مالی در حال تغییر هست.برای ایران، این روند نه‌تنها یک فرصت، بلکه ضرورتی هست که با اتخاذ رویکرد فعال، ارتقاء زیرساخت‌های مالی و دیپلماسی اقتصادی هوشمندانه باید از آن بهره‌برداری کند؛ چراکه پنجره‌های مشارکت در نظم نوین مالی، ممکن هست دیر یا زود بسته شوند.منبع: تسنیم