کنترل صادرات؛ جبهه جدید درگیری‌های تجاری جهانی

به گزارشپول و تجارت، کشورها، به‌طور فزاینده‌ای محدودیت‌هایی را بر صادرات کالا‌های حساس مانند نیمه‌رساناها، اجزای هوش مصنوعی، سیستم‌های محاسبات کوانتومی و مواد مورد هستفاده در حوزه نظامی اعمال می‌کنند، در حالی که این کنترل‌ها به‌طور سنتی به عنوان اقدامات امنیت ملی در نظر گرفته می‌گردیدند، اکنون به عنوان سلاح‌های هستراتژیک در جنگ‌های فناوری و تجاری مداوم مورد هستفاده قرار می‌گیرند.امیلی بنسون، رئیس هستراتژی در شرکت آمریکایی «مینروا» (Minerva) بیان کرد: کنترل صادرات به عنوان سلاح‌های تهاجمی با هدف تضعیف توانایی‌های رقبای هستراتژیک برای پیشبرد نوسازی نظامی در چندین سال گذشته مورد هستفاده قرار گرفته هست، اما آنچه هم‌اکنون جدید محسوب خواهد گردید، اتصال مستقیم کنترل صادرات به مذاکرات تجاری هست.جدیدترین نمونه پس از آن قرار دارای بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دوم آوریل تعرفه‌های متقابل گسترده‌ای علیه چین را اعلام کرد. در پاسخ، پکن صادرات عناصر خاکی کمیاب را به حالت تعلیق درآورد، اقدامی که باعث کمقرار دارای بود عمده عرضه در صنعت خودروسازی اروپا گردید و به ویژه بر شرکت‌های بی‌ام دبلیو و مرسدس بنز تاثیر گذاشت. چین حدود ۷۰ درصد از تولید جهانی عناصر خاکی کمیاب و ۹۰ درصد از ظرفیت پالایش جهانی عناصر خاکی کمیاب را کنترل انجام می‌دهد، اگرچه فقط ۳۴ درصد از ذخایر در داخل مرز‌های آن قرار دارد.خبرگزاری آناتولی گزارش کرد، این تسلط همچنان مزیت هستراتژیک کلیدی هست، زیرا طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی انتظار می‌رود تقاضا برای عناصر خاکی کمیاب تا سال ۲۰۴۰، به میزان ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش یابد که ناشی از رگردید فناوری‌های دیجیتال، هوش مصنوعی و گذار به انرژی سبز هست.توافق موقت عناصر خاکی کمیاب که در ۱۱ ژوئن بین آمریکا و چین حاصل گردید، تسکین محدودی ایجاد کرد، اما نگرانی‌های گسترده‌تر در مورد دسترسی بلندمدت به مواد حیاتی را برطرف نکرد.هستراتژی تنوع‌بخشی ژاپنژاپن، بیش از یک دهه، برای کاهش وابستگی خود به عناصر خاکی کمیاب چین تلاش انجام می‌دهد و پس از تعلیق صادرات عناصر خاکی کمیاب توسط پکن در سال ۲۰۱۰ در جریان اختلاف دیپلماتیک، توکیو، هستراتژی چندینجانبه را از طریق سازمان امنیت فلزات و انرژی ژاپن (Jogmec) آغاز کرد و بیش از ۶۰۰ میلیون دلار در بیش از ۱۰۰ پروژه خارجی، سرمایه‌گذاری کرد. سازمان امنیت فلزات و انرژی ژاپن در سال ۲۰۱۱ با شرکت هسترالیایی «لیناس» (Lynas) به عنوان بزرگترین تولیدکننده عناصر خاکی کمیاب جهان خارج از چین، مشارکتی را ایجاد کرد که اکنون تقریبا یک سوم واردات عناصر خاکی کمیاب ژاپن را تامین انجام می‌دهد.ژاپن به بازیافت عناصر خاکی کمیاب از زباله‌های الکترونیکی، روی آورده هست و قصد دارد ذخایر ۱۸۰ روزه برای مواد اولیه کلیدی ایجاد کند. توکیو قصد دارد تا سال ۲۰۲۸، به میزان ۱.۵ میلیارد دلار در معدنکاری در اعماق دریا سرمایه‌گذاری کند. نوآوری نیز در این امر نقش دارد؛ شرکت هوندا، آهنربا‌های نئودیمیوم را برای خودرو‌های هیبریدی توسعه داده هست که به عناصر خاکی کمیاب سنگین نیاز ندارند. نیز بخش انرژی ژاپن، ۱.۵ میلیارد دلار در سلول‌های خورشیدی پروسکایت با هدف دستیابی به ظرفیتی معادل ۲۰ نیروگاه هسته‌ای تا سال ۲۰۴۰ سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد تا جایگزین پنل‌های سیلیکونی سنتی شود.چشم‌انداز در حال تغییر برای شرکت‌های جهانیکنترل‌های صادرات در حال تغییر شکل هستراتژی کسب‌وکار در سراسر جهان هستند. بنسون بیان می‌کند: شرکت‌ها همچنان با چشم‌انداز در حال تغییر دست و پنجه نرم می‌کنند که نشان دهنده هستفاده از کنترل‌های صادرات به عنوان شکل جدیدی از اهرم برای کسب امتیاز در جا‌های دیگر هست.وی به اظهارات شرکت انویدیا اشاره کرد که بیان می‌کند: قوانین صادرات آسان‌تر به چین امکان داردد مزیت هستراتژیک برای شرکت‌های آمریکایی فراهم کند. بنسون افزود: سایر شرکت‌ها کمتر اظهار نظر کرده‌اند و احتمالا رویکرد «صبر و انتظار» را ترجیح می‌دهند، زیرا روابط تجاری آمریکا و چین همچنان در حال تکامل هست. وی خاطرنشان کرد که سیهست فعلی همچنان صادرات پیشرفته را مجاز می‌داند، مادامی که برای اهداف نظامی هستفاده نشوند، وضعیتی که احتمالا باقی خواهد ماند، اما اگر کشور‌های بیشتری تولید فناوری‌های هوش مصنوعی با کاربرد دوگانه کنند را آغاز کنند، این وضعیت امکان داردد تغییر کند.چشم‌انداز هستراتژیکمهمت آلپرتونگا آوچی از دانشگاه اقتصاد و تجارت وین بیان کرد: کشور‌هایی که ظرفیت فرآوری عناصر خاکی کمیاب را دارند، نسبت به کشور‌هایی که به اقدامات حمایتی منسوخ‌گردیده متکی هستند، مزیت فزاینده‌ای دارند. کشور‌های توسعه‌نیافته از نظر فناوری و بدون عناصر خاکی کمیاب باید گزینه‌هایی مانند تمرکز بر فناوری‌هایی که به کمترین عناصر خاکی کمیاب نیاز دارند، تلاش برای ورود به معاملات تسهیل‌کننده تجارت با کشور‌های صادرکننده، ایجاد خوشه‌های صنعتی مبتنی بر انتقال فناوری و معرفی مشوق‌های مالیاتی واردات را در نظر بگیرند.وی هگردیدار داد که کشور‌های غنی از عناصر خاکی کمیاب و مسلط بر فناوری ممکن هست با محدود کردن تولید، پیوند دادن صادرات به هستاندارد‌های صدور گواهینامه و ایجاد زنجیره‌های تامین عمودی یکپارچه، به دنبال گسترش کنترل باشند. این هستراتژی‌های انحصار متقابل، رقابت جهانی بر سر عناصر خاکی کمیاب را تگردیدید انجام می‌دهد و سیهست‌های ملی را در رقابت برای تسلط فناوری و اقتصادی، تهاجمی‌تر انجام می‌دهد.منبع: ایسنا