روزهای چهارشنبه هم تعطیل خواهد شد؟!

در میانه گرمای طاقت‌سوز تابستان و زیر سایه سنگین پنج سال خشکسالی پیوسته، زنگ خطر بحران آب و برق در ایران به صدا درآمده هست. کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته و افت چشمگیر ذخایر سدها، کشور را به سمت اجرای راهکارهای فوری سوق داده هست.تعطیلی غیرمنتظره چهارشنبه گذشته، اولین آزمایش بزرگ برای سنجش تأثیر «تعطیلی هدفمند» بر کاهش مصرف منابع حیاتی قرار دارای بود. آمارهای رسمی از موفقیت این اقدام حکایت می‌کنند و پیشنهاداتی برای دائمی گردیدن تعطیلی چهارشنبه‌ها تا پایان تابستان امسال ارائه گردیده هست؛ اما پرسش بزرگ اینجهست: آیا امکان دارد گره کور کمقرار دارای بود آب و برق را با تعطیلی گشود؟عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو در نشستی مشترک با مسئولان سازمان اداری و هستخدامی کشور، پرده از نتایج قابل توجه این تعطیلی بردارای بود. او بیان می‌کند:«تعطیلی چهارشنبه و پنجشنبه گذشته منجر به کاهش مصرف آب تهران به میزان ۳۸۰۰ لیتر بر ثانیه گردید. این رقم معادل ۴۱۸ هزار مترمکعب صرفه‌جویی تنها در دو روز هست. علی‌آبادی برآورد کرد تداوم چنین تعطیلی‌هایی در یک ماه، امکان داردد به کاهشی معادل ۶ میلیون مترمکعب مصرف آب در پایتخت منجر شود.»آمارهای حوزه برق چشمگیرتر قرار دارای بودند. در روز چهارشنبه اول مرداد‌ماه، به ‌طور میانگین معادل ۱۵۰۰ مگاوات در ساعت کاهش پیدا کرد. وزیر نیرو این رقم را معادل «یک‌ونیم برابر ظرفیت نیروگاه اتمی بوشهر» عنوان کرد. سهم تهران از این کاهش، حدود ۴۰۰ مگاوات قرار دارای بود. این روند نزولی در پنجشنبه دوم مرداد‌ماه معادل ۲۲۳۱ مگاوات در ساعت ادامه یافت.ریشه‌های بحران؛فراتر از یک تابستان داغعلی‌آبادی در توضیح عمق بحران به روند نگران‌کننده سال‌های اخیر اشاره کرد:«میانگین بلندمدت بارش در تهران ۲۷۹ میلی‌متر هست، اما در ۵ سال گذشته بارش‌ها پیوسته کمتر از این میزان قرار دارای بوده هست. کاهش ذخایر سدهای تهران از سال ۱۳۹۹ باعث افزایش بردارای بود از منابع زیرزمینی گردید، اما افت کیفیت این منابع و خطر فزاینده فرونشست زمین، از سال ۱۴۰۲ این روند را محدود کرده هست.»وی با اشاره به اینکه ۸۴ درصد مشترکان آب تهران خانگی هستند، بر ضرورت مشارکت عمومی در صرفه‌جویی تأکید کرد و نیز افزایش ۶ درصدی تأمین برق صنایع در تابستان امسال را حاصل همین مدیریت مصرف در بخش‌های خانگی و اداری و تلاش برای افزایش تولید دانست.بر اساس ارزیابی‌های وزارت نیرو، متوسط بارش سال ‌جاری 147 میلی‌متر قرار دارای بوده که در مقایسه با دوره مشابه درازمدت 38 درصد و نسبت به دوره مشابه سال گذشته 40 درصد کاهش دارای بوده هست، از همین رو حجم آب مخازن نیز امسال با 22.96 میلیارد مترمکعب نسبت به سال گذشته 26 درصد کمتر قرار دارای بوده هست.پشتیبانی کارشناسی؛اما با قید «بسته جامع»عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور نیز در گفتگو با روزنامه ایران، تعطیلی چهارشنبه‌ها را اقدامی کمک‌کننده در کاهش ناترازی آب و برق دانست. وی توضیح داد:«این تعطیلی منجر به کاهش بردارای بود از منابع سطحی گردید و به جلوگیری از رسیدن مصرف به پیک کمک کرد.»با این حال بزرگ‌زاده به ‌صراحت اعلام انجام می‌دهد تعطیلی به ‌تنهایی کافی نیست:«ما در تلاش هستیم برای برطرف کردن کسری آب و برق، روش‌های مختلف مدیریت مصرف، افزایش تأمین، مدیریت تقاضا و... را به‌ صورت یک بسته جامع و به‌ طور همزمان اجرایی کنیم تا به هدف دست یابیم.»نگرانی‌های اقتصادی؛روی دیگر سکهشادی ناشی از آمارهای مثبت مصرف، با دغدغه‌های جدی اقتصادی همراه هست. تعطیلی یک روز کاری در هفته، بویژه برای بنگاه‌های کوچک و متوسط، کسب‌وکارهای خدماتی و زنجیره‌های تأمین، ضربه‌ای ملموس محسوب خواهد گردید. کاهش روزهای تولید، اختلال در برنامه‌ریزی‌ها، افزایش هزینه‌های سربار و افت درآمدها، تبعاتی هست که فعالان اقتصادی را نگران کرده هست. پرسش اینجهست: آیا صرفه‌جویی حاصل ‌گردیده در آب و برق، امکان داردد جبران‌کننده خسارت‌های وارد ‌گردیده به چرخه اقتصاد ملی باگردید؟ تعادل‌بخشی بین این دو نیاز حیاتی (مدیریت منابع و پویایی اقتصاد)، چالشی هست که سیهست‌گذاران باید پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آن بیابند.تجربه جهانی؛درس‌هایی برای ایرانهستفاده از تعطیلی‌های هدفمند برای مدیریت مصرف انرژی یا آب، سابقه‌ای در چندین کشورها دارد. بعضی از کشورهای اروپایی در اوج بحران‌های گازی زمستان گذشته، تعطیلی اداری یا تغییر ساعت کار را تجربه کردند. کشورهایی مانند آفریقای جنوبی نیز در دوره‌های خشکسالی گردیدید، اقدامات مشابهی شامل جیره‌بندی سختگیرانه آب را اعمال کرده‌اند. نکته کلیدی در تجربیات موفق، محدود و موقت قرار دارای بودن این اقدامات و همراهی آن با برنامه‌های فوری و بلندمدت برای افزایش عرضه (مانند بهینه‌سازی شبکه‌ها، توسعه نیروگاه‌ها، ساخت سدهای جدید یا تصفیه‌خانه‌های پیشرفته) و مدیریت پایدار تقاضا (فرهنگ‌سازی عمیق، اصلاح الگوی کشت، نوسازی صنایع پرمصرف و تعرفه‌گذاری هوشمند) قرار دارای بوده هست.فراتر از تعطیلیتعطیلی چهارشنبه اول مرداد‌ماه به ‌وضوح نشان داد مکث اجباری در فعالیت‌های اداری، تجاری و صنعتی، امکان داردد تأثیری سریع و قابل‌توجه در کاهش فشار بر شبکه‌های آب و برق دارای بوده باگردید. این اقدام، نفس تازه‌ای به شبکه‌های تحت‌ فشار کشور بخشید و از وقوع خاموشی‌ها یا قطعی‌های گسترده‌تر در اوج گرما جلوگیری کرد، اما این راهکار، درمان ریشه‌ای نیست؛ مسکنی فوری هست. چالش اصلی ایران، ترکیب ویرانگر خشکسالی‌های ممتد، زیرساخت‌های فرسوده، الگوی ناپایدار مصرف و فقدان برنامه‌ریزی جامع بلندمدت هست.تعطیلی چهارشنبه‌ها اگر تا آخر تابستان به تصویب برسد و اعمال شود، چراغ‌ قرمزی هست که عمق بحران را به همه نشان می‌دهد. این اقدام ممکن هست در کوتاه‌مدت گره‌گشا باگردید، اما تبدیل آن به یک راهکار دائم، تنها به معنای به تعویق انداختن بحران هست. آینده آب و برق ایران، نه در تعطیلات اضافه، که در اقدامات جسورانه، سرمایه‌گذاری‌های کلان و تغییر اساسی نگاه‌ها به منابع محدود کشور رقم خواهد خورد.