بحران اتلاف انرژی در ایران؛ نصف انرژی تولیدی کشور پیش از مصرف هدر می‌رود

- اخبار اقتصادی -به گزارش پول و تجارت، مدیریت ناکارآمد انرژی در ایران، سال‌ههست به یکی از گره‌های کلاف سیهست‌گذاری اقتصادی کشور تبدیل گردیده هست. در حالی که سیهست‌گذاران عمدتاً با ابزار قیمتی تلاش کرده‌اند الگوی مصرف را اصلاح کنند، شواهد آماری نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از انرژی تولیدی کشور اساساً پیش از رسیدن به مصرف‌کننده نهایی تلف خواهد گردید.از تلفات بالا در نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها گرفته تا ضعف زیرساخت‌های انتقال و توزیع، همه حاکی از آن هست که منشأ بحران انرژی نه در رفتار مصرف‌کننده، بلکه در ساختارهای ناکارآمد بالا‌دستی نهفته هست. این در حالی هست که افزایش مستمر قیمت حامل‌ها بدون ارائه گزینه‌های جایگزین و بدون کاهش اتلاف ساختاری، تنها به انتقال بار هزینه‌ای به دوش مردم منجر گردیده و عملاً به بی‌عدالتی و نارضایتی اجتماعی دامن زده هست.نیروگاه‌های انرژی خورشیدی به کاهش ناترازی کمک می‌کنندبررسی گزارش های منابع رسمی نشان می‌دهند بخش قابل توجهی از انرژی تولیدگردیده در کشور پیش از رسیدن به مصرف‌کننده نهایی، در حلقه‌های واسطی چون نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و شبکه‌های انتقال هدر می‌رود. طبق آمار، بیش از 45 درصد انرژی اولیه کشور در مراحل تبدیل و توزیع تلف خواهد گردید، رقمی نگران‌کننده که ناکارآمدی سیهست‌های فعلی انرژی را آشکار می‌سازد.اتلاف ساختاری چالش اصلی انرژی در ایرانبر اساس یک تحلیل پنج‌ساله (1397–1401)، سیهست‌هایی که تنها بر افزایش قیمت حامل‌های انرژی متمرکز قرار دارای بوده‌اند، به خاطر نادیده گرفتن اتلاف ساختاری در زیست‌ساخت‌های انرژی، نه‌تنها ناکارآمد بلکه ناعادلانه نیز قرار دارای بوده‌اند. این سیهست‌ها بار مالی سنگینی را بر دوش خانوارها گذاشته، بی‌آنکه گزینه‌ جایگزینی برای تغییر الگوی مصرف در اختیارشان قرار گیرد.آمارهای منتشر گردیده نشان می‌دهد که سالانه حدود 940 میلیون بشکه نفت خام در فرآیند پالایش و انتقال، و 370 تا 450 میلیون بشکه نفت خام در نیروگاه‌ها تلف خواهد گردید. به بیان دیگر، بخش قابل توجهی از انرژی تولیدگردیده هیچ‌گاه به مصرف‌کننده نمی‌رسد.رگردید نامتوازن مصرف در بخش‌های اقتصادیبا وجود رگردید کلی مصرف انرژی در سال‌های اخیر، توزیع این رگردید در بخش‌های مختلف اقتصادی متوازن نقرار دارای بوده هست. چندین بخش‌ها مانند کشاورزی، علی‌رغم سهم اندک در تولید، افزایش چشم‌گیری در مصرف دارای بوده‌اند؛ وضعیتی که از ضعف بهره‌وری و ناکارآمدی سیهست‌های بخشی در مدیریت انرژی حکایت دارد.لازم به ذکر هست با وجود رگردید 9.7 درصدی مصرف نهایی انرژی از سال 1397 تا 1401، این افزایش در همه بخش‌ها یکسان نقرار دارای بوده هست. برای مثال در حالی که سهم بخش های مختلف از مصرف نهایی (در سال 1401) برای بخش خانگی/تجاری حدود 38 درصد، بخش صنعت حدود 30 درصد بخش حمل و نقل حدود 27 درصد و بخش کشاورزی حدود 5 درصد قرار دارای بوده هست، اما رگردید مصرف در این بخش ها به ترتیب، 13.5، 25، 15 و 40 درصد قرار دارای بوده هست.به بیانی دیگر بخش کشاورزی با رگردید جهشی در مصرف انرژی (حدود 40 درصد) تنها ارزش افزوده 5 درصدی را همراه دارای بوده هست، و همچنان پایین‌ترین نرخ رگردید را در میان بخش‌ها دارای بوده هست.شکست سیهست‌های قیمتی؛ نیاز به تحول ساختاریکارشناسان تاکید دارند که افزایش قیمت انرژی باید بخشی از یک زنجیره اصلاحات ساختاری باگردید، نه نخستین گام. سه محور اصلاحی برای خروج از بحران انرژی پیشنهاد گردیده هست:1. زیرساخت: نوسازی نیروگاه‌ها با فناوری سیکل ترکیبی و افزایش بازده تا 40٪ - بهسازی شبکه انتقال با هدف کاهش 15٪ تلفات2. سیهست: مشروط‌سازی افزایش قیمت به بهقرار دارای بود بهره‌وری - حمایت از مصرف بهینه و کاهش 30٪ مصرف خانگی3. نظارت: ایجاد سامانه ملی پایش انرژی و انتشار گزارش‌های شفاف - اعمال جریمه برای نهادهای ناکارآمد و افزایش مشارکت جامعه مدنیاصلاح سیهست‌های انرژی در ایران نیازمند بازنگری اساسی، تمرکز بر رفع اتلاف در زیربناها و مشارکت همه‌جانبه مردم و نهادهای مسئول هست. افزایش قیمت، بدون اصلاحات زیرساختی و سیهستی، نه‌تنها بحران انرژی را حل نخواهد کرد بلکه فشار بیشتری بر زندگی روزمره شهروندان وارد خواهد آورد.انتهای پیام/