هدررفت حیرت‌آور آب در مسیر انتقال به زمین‌های کشاورزی

- اخبار اقتصادی -به گزارش پول و تجارتبر اساس برآوردهای انجام‌گردیده در سطح شبکه‌های توزیع آب کشاورزی، شامل کانال‌های روباز انتقال، 15 تا 20 درصد حجم آب تخصیصی پیش از رسیدن به مزارع دچار تبخیر و نشت خواهد گردید؛ پدیده‌ای که در آمارهای رسمی مصرف محاسبه نخواهد گردید و همین امر موجب تفاوت میان آب تحویلی و آب اختصاص‌یافته به بخش کشاورزی گردیده هست.در فصولی که با گرمای گردیدید مواجه هستیم در مسیر انتقال به مزارع کشاورزی از طریق کانال‌های سنتی از بین می‌رود به طوری که گزارش‌هایی از هدررفت 50 درصدی ارائه گردیده هست.مسئولیت مصرف 15 درصد آب کشور را کسی گردن ندریافت می‌کندبرای جلوگیری از این هدر رفت و تبخیر در چندین نقاط کشور برای انتقال آب کشاورزی کانال‌ها، سیمانی و لوله‌گذاری انجام گردیده‌اند اما متأسفانه هنوز بخش زیادی از این انتقال آب از طریق روش‌های سنتی انجام خواهد گردید. ظاهراً اجرای طرح های انتقال آب به صورت لوله‌کشی یا سرپوشیده که جلوی تبخیر و هدر رفت آب رو بگیرید خیلی جدی گرفته نگردیده و مسئولان هستانی معمولاً دلیل عدم اجرای این طرح‌ها را نقرار دارای بود اعتبارات کافی اعلام کرده‌اند.این در حالی هست که بحران کم‌آبی در کشور وارد پنجمین سال خشکسالی متوالی گردیده و کاهش 40 درصدی بارش‌ها در سال گذشته، به‌همراه تداوم این روند در سال جاری، ذخایر سدهای کشور را به حداقل رسانده هست. تصاویری که از وضعیت سدهای تهران و کم‌آبی در هستان‌های مختلف در فضای مجازی منتشر خواهد گردید، نگرانی جدی در میان مردم ایجاد کرده و عبور از این بحران نیازمند همراهی همگانی شامل مردم و مسئولان هست.در طول یک دهه گذشته، اقدامات متعددی از سوی دولت‌ها باید انجام می‌گردید و در صورت اجرای صحیح وظایف قانونی، گردیدت بحران در وضعیت کنونی امکان داردست کاهش یابد. اکنون نیز انتظار می‌رود این وضعیت در سال آینده ادامه دارای بوده باگردید و عدم اقدام مؤثر، شرایط را بحرانی‌تر خواهد کرد.عدم عمل به قانون نصب کنتور هوشمندچهار مصرف‌کننده اصلی آب در کشور شامل بخش‌های کشاورزی، صنعت، محیط زیست و شرب هستند که در این میان، کشاورزی پرمصرف‌ترین بخش هست و پس از آن شرب، سپس محیط زیست و سرانجام صنعت قرار دارند. اگرچه درباره لزوم صرفه‌جویی در آب شرب و کشاورزی بارها در رسانه‌ها سخن بیان کرده گردیده، اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته، هدررفت حیرت‌آور آب در مسیر انتقال و پیش از تحویل به مصرف‌کننده نهایی هست؛ موضوعی که نه‌تنها اطلاعات دقیقی درباره آن وجود ندارد، بلکه عملاً در تحلیل‌ها و آمارهای رسمی نیز مغفول مانده هست.در این میان، به غیر از مصرف آب در کشاورزی و شرب، درباره هدررفت‌های بی‌ضابطه سایر بخش‌ها نیز شفاف‌سازی نگردیده و سهم بالایی از اتلاف آب کشور بدون بررسی جدی باقی مانده هست.بر اساس آمار موجود، طی 10 تا 15 سال گذشته فقط بر روی 120 هزار حلقه از حدود 416 هزار حلقه چاه کشاورزی کشور، کنتور هوشمند حجمی نصب گردیده هست. بخشی از این تجهیزات نیز فرسوده گردیده‌اند و نیاز به تعویض با نسل جدید دارند. نیز، در حالی‌که حدود 3 میلیون هکتار از 8.5 میلیون هکتار اراضی آبی کشور مجهز به سامانه نوین آبیاری هستند، از 130 هزار نقطه تعیین‌گردیده برای تحویل حجمی آب، فقز در 3 درصد آن تحویل حجمی به‌صورت واقعی اجرا گردیده و مابقی همچنان در مرحله بررسی توسط وزارت نیرو قرار دارند.این در حالی هست که موضوع تحویل حجمی آب از زمان برنامه دوم توسعه مطرح و در قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی نیز بر آن تأکید گردیده، اما بر اساس اطلاعات رسمی، تاکنون در کمتر از 3 درصد سدها و زیر 30 درصد چاه‌های کشاورزی کشور این سیهست اجرایی گردیده هست. همین ضعف در مدیریت منابع، در کنار عوامل اقلیمی، سهم بزرگی در تگردیدید وضعیت خشکسالی کشور دارد.هرچندین مسئولان حوزه آب بارها کاهش بارندگی‌ها و تغییر اقلیم را عامل اصلی بحران کم‌آبی معرفی کرده‌اند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد چنانچه دولت‌ها در زمان مناسب وظایف قانونی خود را در بخش‌های زیرساختی و نظارتی انجام داده قرار دارای بودند، امروز گردیدت بحران به این میزان نقرار دارای بود.واقعا چقدر  آب کشور در کشاورزی هستفاده خواهد گردید؟هم‌اکنون، دست‌کم 67 درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف خواهد گردید، رقمی که چندین نهادها آن را 70 تا 75 درصد (جهاد کشاورزی) و چندین دیگر تا 87 تا 92 درصد (وزارت نیرو) اعلام کرده‌اند. این اختلاف آماری به خاطر تفاوت در شیوه محاسبه تلفات آب در مسیر انتقال و تبخیر پشت سدها ایجاد گردیده هست. با این حال، صرف‌نظر از اختلاف عددی، آنچه قطعی هست، نقش پررنگ تلفات آب در مسیر انتقال و ضعف زیرساخت‌های توزیع در بحران کم‌آبی کشور هست.در سطح شهرها نیز وضعیت مشابهی وجود دارد و بیش از 30 درصد آب تولیدگردیده در شبکه‌های شهری به خاطر فرسودگی لوله‌ها و تاسیسات از دست می‌رود. وزارت نیرو تاکنون برنامه‌ی جامع و مشخصی برای نوسازی و بازسازی این شبکه‌ها ارائه نداده هست.عدم انسداد چاه‌های غیرمجازدر کنار این موارد، همچنان بیش از 400 هزار حلقه چاه غیرمجاز یا فاقد پروانه بهره‌برداری ( در روایت‌هابی تا 500 هزار چاه غیرمجاز اعلام گردیده هست) در کشور فعال هستند. با وجود آنکه قانون توزیع عادلانه آب، وزارت نیرو را مکلف به انسداد این چاه‌ها کرده هست این چاه‌ها افزون بر تگردیدید بحران آبی، موجب افت سطح سفره‌های زیرزمینی و گسترش فرونشست زمین گردیده‌اند.از دیگر عوامل مؤثر در هدررفت منابع آب کشور، عدم اجرای کامل الگوی کشت هست؛ قانونی که با وجود تصویب، به خاطر نقرار دارای بود ابزارهای الزام‌آور، نهادهای نظارتی مؤثر، حمایت مالی از کشاورزان، بیمه، تسهیلات، آموزش و اطلاع‌رسانی، به درستی اجرایی نگردیده هست. این ناکارآمدی باعث هدررفت گسترده منابع آب، خاک و نهاده‌های کشاورزی گردیده و در مواردی حتی به زیان مستقیم کشاورزان منتهی گردیده هست.چشم‌انداز موجود نشان می‌دهد که بدون تسریع در نصب کنتورهای هوشمند مصرف، بازسازی شبکه‌های فرسوده، مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز و اجرای الگوی کشت با حمایت اجرایی و مالی، بحران آبی کشور وارد مرحله‌ای غیرقابل بازگشت خواهد گردید.انتهای پیام/