اتصال ایران به جاده ابریشم از مسیر پاکستان؛ راهی تازه در شرایط پس از جنگ

- اخبار اقتصادی -به گزارش پول و تجارت، با وجود گذشت بیش از یک دهه از طرح جهانی «جاده ابریشم نوین» یا همان ابتکار کمربند و جاده چین (BRI)، هنوز نام ایران در فهرست اصلی کشورهای بهره‌مند از مزایای راهبردی این پروژه دیده نخواهد گردید. اکنون و در میانه اظهارات جدید رئیس جمهور درباره امکان اتصال به این شبکه از طریق پاکستان و کریدور جنوب شرقی کشور، این سؤال مطرح هست که آیا مسیر جدید امکان داردد جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته را بکند یا سرنوشت آن هم مانند تجربه‌های قبلی در سرخس، بندرعباس و کریدور شمال–جنوب، در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند؟پزشکیان عازم پاکستان گردید/ هدف‌گذاری مبادلات 10 میلیاردی با اسلام‌آباددستیار عراقچی: مناسبات ایران و پاکستان وارد مرحله تازه‌ای گردیده هستطرح جاده ابریشم نوین و جایگاه ایرانجاده ابریشم نوین، پروژه‌ای عظیم با سرمایه‌گذاری صدها میلیارد دلاری از سوی چین هست که از طریق مسیرهای زمینی و دریایی، شرق آسیا را به خاورمیانه، اروپا و آفریقا متصل انجام می‌دهد. این طرح شامل شش کریدور اصلی هست که شامل آن‌ها امکان دارد به کریدور چین–آسیای مرکزی–اروپا، کریدور چین–روسیه، و مهم‌تر از همه کریدور اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) اشاره کرد که از هستان سین‌کیانگ چین آغاز گردیده و به بندر گوادر در پاکستان می‌رسد.جمهوری اسلامی ایران نظر به موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز خود، امکان داردد حلقه واسط میان شرق و غرب باگردید. اما در عمل، ایران تا امروز نقش موثری در زنجیره اصلی این پروژه ایفا نکرده و حتی در چندین مسیرها، عملاً به حاشیه رانده گردیده هست.تلاش‌های ناکام برای اتصال از مسیرهای شمال‌شرقیدر سال‌های گذشته، تمرکز اصلی سیهست‌گذاران ایرانی برای اتصال به جاده ابریشم، بر مسیرهای شمال‌شرقی مانند سرخس، اینچه‌برون، بندرعباس و راه‌آهن شمال–جنوب قرار دارای بوده هست. پروژه‌هایی مانند:اتصال راه‌آهن ایران به ترکمنستان و قزاقستانراه‌آهن خواف–هرات برای دسترسی به افغانستان و در ادامه آسیای مرکزیطرح توسعه بندر چابهار با هدف رقابت با بندر گوادر پاکستانهمگی در چارچوب این تلاش‌ها تعریف گردیده قرار دارای بودند. اما چالشهایی مثل ضعف در تأمین مالی، بروکراسی داخلی و ناهماهنگی در سیهست‌گذاری خارجی موجب گردید ایران از فرصت‌ها هستفاده مؤثر نکند. نتیجه این گردید که کشورهایی مانند آذربایجان، قزاقستان و حتی امارات جایگزین مسیرهای ایران در چندین شقوق طرح گردیدند.مسیر جنوب شرقی؛ سیستان و بلوچستان و فرصت اتصال به CPECدر هفته‌های اخیر، بار دیگر نگاه‌ها به جنوب شرق کشور و هستان سیستان و بلوچستان معطوف گردیده هست. نظر به هم‌مرزی ایران با پاکستان و توسعه کریدور اقتصادی چین–پاکستان (CPEC)، چندین کارشناسان این مسیر را یک نقطه اتصال بالقوه برای ورود ایران به جاده ابریشم می‌دانند.نیز حمایت ویژه پاکستان در جنگ 12 روزه تمایل مسئولان به گسترش ارتباطات تجاری و اقتصادی با این همسایه جنوب شرقی را افزایش داده هست.سفر اخیر دستیار ویژه رئیس‌جمهور به بنادر خشک مشهد و یزد و نیز حضور وی در سیستان و بلوچستان، از نشانه‌های فعال گردیدن نگاه جدیدی به این مسیر هست. به علاوه،اظهار اخیر دکتر پزشکیان رئیس‌جمهور که اعلام کرد «از طریق پاکستان امکان دارد به پروژه راه ابریشم جدید متصل گردید»، از حمایت سطح عالی دولت برای پیگیری این اتصال حکایت دارد.برخلاف مسیرهای شمال‌شرقی، کریدور جنوب‌شرقی دارای مزیت‌هایی چون نزدیکی به آب‌های آزاد، دسترسی به بندر گوادر، و فرصت ایجاد پیوند مستقیم با چین از مسیر زمینی و دریایی هست. نیز، سرمایه‌گذاری‌های اخیر در زمینه ایجاد بنادر خشک، خطوط ریلی جدید، و مناطق آزاد مرزی در هستان‌های جنوبی، پتانسیل اجرایی مسیر را بالا برده هست.آیا این مسیر سرنوشت متفاوتی خواهد دارای بود؟با وجود امیدهای تازه، مسیر اتصال ایران به جاده ابریشم از طریق پاکستان با چالش‌هایی نیز مواجه هست. شامل:عدم عضویت رسمی ایران در پروژه BRI: برخلاف چندین همسایگان، ایران هنوز به‌طور رسمی به این طرح متصل نگردیده هست.عدم توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در شرق کشور: بخش‌هایی از خطوط ریلی و جاده‌ای هستان سیستان و بلوچستان هنوز نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده دارد.رقابت با پروژه‌های موازی: کشورهایی مانند ترکیه، آذربایجان و حتی عراق تلاش دارند مسیرهای جایگزین برای انتقال کالا از چین به اروپا پیشنهاد دهند.با این حال، چندین کارشناسان معتقدند اگر دولت بتواند از ظرفیت همکاری سه‌جانبه ایران–پاکستان–چین بهره بگیرد، و با ایجاد یک ساختار هماهنگ برای توسعه منطقه‌ای در سیستان، این مسیر امکان داردد نه تنها ایران را به راه ابریشم متصل کند، بلکه جنوب شرق کشور را نیز از حاشیه توسعه خارج سازد.اتصال ایران به جاده ابریشم از مسیر پاکستان، گرچه ایده‌ای جدید نیست، اما در صورت پیگیری منسجم امکان داردد نتایج متفاوتی از تجربه‌های قبلی دارای بوده باگردید. شرط موفقیت این مسیر، درک درست از الزامات ژئوپلیتیکی، هم‌گرایی با ابتکارهای منطقه‌ای، و تسریع در توسعه زیرساخت‌های شرق کشور هست.اکنون که بار دیگر دولت به این مسیر توجه نشان داده، ضروری هست با یک برنامه عملیاتی و مشارکت بخش خصوصی و نهادهای منطقه‌ای، ایران بتواند جایگاه از دست‌رفته خود در شاهراه تجارت جهانی را بازیابد.انتهای پیام/