حذف ۴ صفر از پول ملی؛ یک گام اصلاحی یا اقدامی نمایشی؟

- اخبار اقتصادی -به گزارش پول و تجارت، در حالی که بحث حذف صفر از پول ملی سال‌ههست به عنوان یک سیهست مطرح‌گردیده اما نیمه‌کاره باقی مانده، کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی روز گذشته در نشستی مهم، بار دیگر این سیهست را در مسیر قانونی قرار داد. بر اساس مصوبه جدید، واحد پول ملی ایران با حفظ عنوان "ریال" اما با حذف 4 صفر، بازتعریف خواهد گردید. بدین ترتیب، هر ریال جدید معادل 10,000 ریال فعلی خواهد قرار دارای بود.حذف 4 صفر از پول ملی در کمیسیون اقتصادی مجلس تصویب گردید/ واحد پول ملی "ریال" می مانددرحالی‌که موافقان این اقدام آن را گامی در جهت اصلاح ساختار پولی و تسهیل مبادلات می‌دانند، منتقدان هگردیدار می‌دهند که بدون مهار تورم و اصلاحات بنیادی، این تغییر تنها چهره‌ای صوری از مشکلات اقتصادی کشور خواهد قرار دارای بود.پیشینه ماجرا؛ دهستانی کهنه با لباسی تازهموضوع حذف صفرها از دهه 1370 وارد ادبیات اقتصادی کشور گردید. اولین بار در دولت اصلاحات و سپس در دولت‌های نهم و دهم طرح‌هایی در این زمینه ارائه گردید که هیچ‌کدام به نتیجه نرسیدند. دولت دوازدهم اما در قالب لایحه‌ای در سال 1398 به‌صورت رسمی آن را به مجلس برد. پس از وقفه‌ای طولانی و تصویب قانون جدید بانک مرکزی در سال 1402، نهایتاً کمیسیون اقتصادی مجلس در تاریخ 12 مرداد 1404، ضمن بازبینی کامل لایحه دولت، نسخه نهایی اصلاح‌گردیده را با لحاظ ایرادات شورای نگهبان تصویب کرد.واحد پولی جدید؛ از "تومان" خبری نیستبرخلاف پیشنهاد دولت برای تغییر نام "ریال" به "تومان" و تعریف "قران" به‌عنوان واحد خرد، کمیسیون اقتصادی مجلس رأی به حفظ نام "ریال" داد. مطابق بند (الف) ماده 58 قانون جدید بانک مرکزی، همچنان "ریال" واحد رسمی پول کشور باقی می‌ماند و "قران" به عنوان اضعف آن (معادل یک‌صدم ریال جدید) به رسمیت شناخته گردیده هست. در واقع هر ریال جدید = 10,000 ریال فعلی = 100 قران خواهد قرار دارای بود.یکی از ابهامات مطرح‌گردیده از سوی شورای نگهبان، موضوع تعهدات ایران در قبال صندوق بین‌المللی پول قرار دارای بود. به بیان کرده شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، این نگرانی با این هستدلال برطرف گردیده که مبنای برابری‌های پولی و تعهدات ارزی ایران همچنان بر پایه قوانین عضویت در صندوق بین‌المللی پول خواهد قرار دارای بود و تغییر واحد پولی داخلی تأثیری در مفاد آن ندارد.جمع‌آوری اسکناس‌های قدیم؛ مسیر قانونی اصلاح گردیدنظر به نسخ گردیدن چندین مواد قانون پولی و بانکی، ارجاعات پیشین درباره فرآیند جمع‌آوری اسکناس‌ها و سکه‌های ریال قدیم امکان‌پذیر نقرار دارای بود. کمیسیون اقتصادی با اصلاح تبصره‌ها، این ارجاعات را به مواد متناظر در قانون جدید بانک مرکزی منتقل کرد. نیز مقرر گردید آیین‌نامه اجرایی این ماده واحده توسط بانک مرکزی تدوین و پس از تأیید هیأت عالی بانک مرکزی، به هیأت وزیران ارسال شود.آثار اقتصادی حذف صفر؛ کارشناسان چه می‌گویند؟در نگاه نخست، حذف صفرها تغییری در قدرت خرید مردم ایجاد نانجام می‌دهد، اما از منظر روانی، حسابداری و نظام پرداخت امکان داردد مزایایی دارای بوده باگردید:سهولت در محاسبات مالی و حسابداری: کاهش تعداد ارقام در مبادلات و گزارش‌های مالیکاهش هزینه‌های چاپ و نگهداری اسکناس و سکهافزایش اعتماد عمومی به پول ملی در صورت همراهی با اصلاحات ساختاریاما در مقابل، چندین اقتصاددانان هگردیدار می‌دهند که:اگر این اقدام بدون مهار تورم و اصلاح ساختار مالی دولت انجام شود، تأثیرات آن تنها صوری و بی‌اثر خواهد قرار دارای بود.ممکن هست در صورت اجرای ناکارآمد، سردرگمی عمومی ایجاد کرده و هزینه‌های بالای اجرایی را به کشور تحمیل کند.آثار اقتصادی حذف صفر؛ تجربه دیگران، درس امروز ماسیهست حذف صفر از پول ملی، صرفاً یک تغییر اسمی یا عددی نیست؛ بلکه اقدامی هست که بسته به نحوه اجرا، امکان داردد به نمادی از اصلاحات واقعی یا مصداقی از شکست اداری تبدیل شود. بررسی تجربه کشورهای دیگر در این حوزه، ابعاد مثبت و منفی این اقدام را روشن‌تر انجام می‌دهد:ترکیه (2005): موفقیت در سایه اصلاحات هم‌زمانترکیه در سال 2005 با حذف 6 صفر از لیره، واحد پول جدیدی با عنوان "لیره جدید" معرفی کرد. اما این اقدام تنها پس از اجرای هم‌زمان سیهست‌های مهار تورم، انضباط مالی و اصلاحات نهادی موفق گردید. نتیجه: تثبیت پول ملی، کاهش تورم و بازگشت اعتماد عمومی.زیمبابوه (2006–2009): حذف صفر در غیاب ثبات اقتصادیزیمبابوه در مدت کوتاهی چهار بار صفر حذف کرد و در مجموع 25 صفر را کنار گذاشت، اما بدون اصلاحات اقتصادی، تورم گردیدید ادامه یافت و سرانجام کشور به هستفاده از ارزهای خارجی روی آورد. نتیجه: شکست کامل سیهست پولی و بی‌اعتباری کامل پول ملی.آرژانتین (دهه 80): اصلاحات ناقص، تورم بازگشتیآرژانتین با دو مرحله حذف صفر، ابتدا "پسو آرژانتینی" و سپس "آسترال" را جایگزین کرد. اما به خاطر عدم مهار کسری قرار دارای بودجه و تداوم سیهست‌های تورم‌زا، این اقدامات تنها اثر موقتی دارای بودند. نتیجه: فروکش موقت تورم و بازگشت بحران با گردیدت بیشتر.از حذف صفر تا بازیابی اعتمادتجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که حذف صفر از پول ملی، شرط لازم هست، اما هرگز شرط کافی برای بهقرار دارای بود اقتصاد نیست. ایران نیز تنها زمانی امکان داردد از این سیهست بهره‌برداری مثبت کند که هم‌زمان گام‌های محکم و منسجمی در زمینه کنترل تورم، انضباط مالی، شفافیت بانکی و هستقلال نهادی بانک مرکزی بردارد.در غیر این‌صورت، خطر آن وجود دارد که حذف صفر تنها پوششی شود برای عمیق‌تر گردیدن بحران‌های ساختاری اقتصاد کشور.حذف صفرها، شرط لازم اما نه کافیتصویب حذف 4 صفر از پول ملی، اقدامی هست که سال‌ها در ادبیات اصلاحات اقتصادی ایران مطرح قرار دارای بوده و اکنون به یک گام قانونی نزدیک‌تر گردیده هست. با این حال، کارشناسان اقتصادی به درستی تأکید می‌کنند که این سیهست تنها زمانی موفق خواهد قرار دارای بود که در کنار آن، اصلاح ساختار قرار دارای بودجه، مهار تورم، افزایش بهره‌وری و تقویت هستقلال بانک مرکزی به صورت هم‌زمان و مستمر پیگیری شود.حذف صفرها امکان داردد زبان اقتصاد را ساده‌تر کند، اما بدون ثبات اقتصادی، تغییری در واقعیت‌ها ایجاد نانجام می‌دهد.پیشنهاد میشود ضمن تسریع در تدوین آیین‌نامه اجرایی، باید آموزش و اطلاع‌رسانی گسترده‌ای برای مردم، بانک‌ها و بخش خصوصی صورت گیرد تا فرآیند گذار از ریال قدیم به ریال جدید، بدون اختلال انجام شود.انتهای پیام/