هسته‌ای در کشاورزی ــ ۲۳ | کاهش ریسک فلزات سنگین در تغذیه انسان، با روش‌های هسته‌ای

- اخبار اقتصادی -خبرگزاری تسنیم؛ گروه اقتصادی ــامروزه مسئله آلودگی محصولات کشاورزی و مواد غذایی به عناصر سمی و فلزات سنگین بیش از پیش مورد توجه قرار دارد. یکی از منابع مهم این آلودگی‌ها، خاک‌های کشاورزی آلوده به فلزاتی همچون کادمیوم، سرب، آرسنیک و جیوه هست که به‌واسطه کودهای شیمیایی، فاضلاب‌های صنعتی یا حتی تغییرات زمین‌شناختی طبیعی به محصولات کشاورزی راه می‌یابند. از آنجا که این عناصر قابلیت تجزیه زیستی ندارند، ورود آنها به زنجیره غذایی امکان داردد آثار دیرپا و خطرناکی بر سلامت انسان دارای بوده باگردید. در چنین شرایطی، نیاز به سامانه‌های دقیق، سریع، غیرمخرب و مبتنی بر فناوری پیشرفته برای پایش جذب این عناصر توسط گیاهان، ضرورتی انکارناپذیر هست. فناوری‌های پرتویی، به‌ویژه آن دسته از روش‌هایی که با بهره‌گیری از ایزوتوپ‌های پایدار یا پرتودهی غیرمستقیم امکان تحلیل مواد در مقیاس اتمی را فراهم می‌سازند، چشم‌اندازی نو در این عرصه ترسیم کرده‌اند. این فناوری‌ها قادرند میزان جذب فلزات در بخش‌های مختلف گیاه (ریشه، ساقه، برگ، میوه) را با دقت بالا و به‌صورت کمّی ارزیابی کرده و اطلاعاتی حیاتی برای برنامه‌ریزان کشاورزی، محققان و نهادهای بهدارای بودی فراهم کنند. ورود فناوری پرتویی به حوزه کشاورزی از مرحله تشخیص و پایش آغاز گردیده و امروزه به سطوحی رسیده که هم ابزار نظارتی، و هم عاملی در اصلاح فرایندها و افزایش ایمنی محصول محسوب خواهد گردید.در همین زمینه بیشتر بخوانید«به‌نژادی جهشی» و تولید ارقام مقاومپایش کیفیت و آلودگی آب‌های زیرزمینیتکنیک «عقیم‌سازی آفات نر» با پرتودهیکاهش مؤثر ضایعات با پرتودهی هسته‌ایرهگیری آب و تغذیه گیاه با پرتودهی هسته‌ای«پرتودهی هسته‌ای» جایگزینی امن برای فناوری ناایمن «تراریخت»پرتودهی خوراک دام؛ افزایش ایمنی زیستی و بهره‌وری دامپروریپهستوریزه‌سازی مواد غذایی با فناوری هسته‌ایامضای ایزوتوپی، برای تأیید اصالت مواد غذاییمدیریت بیماری‌های ویروسی دام با پرتودهی هسته‌ایبهقرار دارای بود تاب‌آوری در برابر تنش‌های اقلیمی با فناوری هسته‌ایبهینه‌سازی فتوسنتز و افزایش کارایی گلخانه‌ها؛ با کنترل هسته‌ایارزش‌افزوده محصولات جانبی و ضایعات کشاورزی، با فناوری هسته‌ایتوسعه بسته‌بندی‌های مقاوم هسته‌ای برای صادرات ایمن مواد غذایی کشاورزی«کنترل کپک‌ها و مایکوتوکسین‌ها در ذرت و بادام‌زمینی» با فناوری هسته‌ایافزایش ماندگاری محصولات کشاورزی در زنجیره سرد،  با ترکیب فناوری پرتودهیمبارزه با علف‌هرز، با فناوری هسته‌ایتهیه نشاهای مقاوم برنج، گوجه‌فرنگی و توتون، با فناوری هسته‌اییکپارچه‌سازی فناوری هسته‌ای با کشاورزی دقیقمعرفی و اصول کلی فناوریفناوری پرتویی به مجموعه‌ای از روش‌ها اطلاق خواهد گردید که در آن از پرتوهای یون‌ساز یا غیریون‌ساز برای بررسی و تحلیل مواد هستفاده خواهد گردید. در زمینه پایش فلزات سنگین در گیاهان، این فناوری عمدتاً از دو مسیر اصلی به‌کار گرفته خواهد گردید: نخست هستفاده از ایزوتوپ‌های پایدار و پرتوزا به‌عنوان نشانگر، و دوم تحلیل غیرفعال مواد با کمک تکنیک‌هایی نظیر XRF  (فلورسانس پرتو ایکس)، PIXE  (گسیل ذره‌ای ناشی از پرتو ایکس) یا NAA (آنالیز فعال‌سازی نوترونی).در روش نخست، ایزوتوپ‌هایی مانند65Zn یا109Cd به خاک یا محلول غذایی افزوده می‌شوند و با جذب توسط گیاه، امکان ردیابی و تحلیل دقیق مسیر حرکت این عناصر فراهم می‌گردد. در روش دوم، بدون نیاز به افزودن نشانگر، از پرتوی خارجی برای تحریک نمونه هستفاده خواهد گردید و با تحلیل پرتوهای بازتابی، میزان و نوع فلزات موجود در بافت گیاه مشخص خواهد گردید.این فناوری‌ها از مزایای زیادی برخوردارند: غیرمخرب قرار دارای بودن، حساسیت بالا، دقت در حد ppm یا حتی ppb، و امکان اندازه‌گیری هم‌زمان چندین عنصر. نیز این روش‌ها امکان داردند به‌صورت برخط (online) در گلخانه یا آزمایشگاه‌های میدانی پیاده‌سازی شوند.اصول کار بر پایه برهم‌کنش پرتو با ماده و تحلیل سیگنال‌های بازتابی، نشتی یا تولیدگردیده در اثر تحریک پرتویی هست. این اصول موجب گردیده تا فناوری پرتویی به‌عنوان یکی از دقیق‌ترین ابزارهای تحلیلی در کشاورزی مدرن شناخته شود.اجزای اصلی سیستم پایش پرتویی در جذب فلزات سنگین توسط گیاهاننظام پایش پرتویی برای سنجش جذب فلزات سنگین در گیاهان از مجموعه‌ای از اجزای فنی، تحلیلی و بیولوژیک تشکیل گردیده که هم‌افزایی این اجزا، دقت و سرعت تشخیص را ارتقاء می‌دهد. نخستین بخش این سامانه، تجهیزاتی هست که برای آماده‌سازی و تهیه نمونه‌های گیاهی مورد هستفاده قرار دریافت می‌کند؛ شامل خشک‌کن‌های هستاندارد، آسیاب‌های غیرآلاینده، و سامانه‌های هستخراج عناصر از بافت گیاهی. این مرحله نقش کلیدی در حفظ سلامت و صحت نتایج پرتویی دارد، زیرا کوچک‌ترین آلودگی زمینه‌ای امکان داردد نتایج را مخدوش کند.گام دوم، هستفاده از منابع پرتویی هدایت‌گردیده همچون پرتوی گاما، پرتوی X یا نوترون‌های حرارتی هست. منابع پرتویی در این مرحله نقش تحریک‌کننده را دارند؛ به این معنا که با تاباندن پرتوی مشخص، اتم‌های فلزات سنگین موجود در بافت گیاهان را وادار به گسیل تابش ثانویه می‌کنند. این پدیده که اساس آن بر اصول طیف‌سنجی تابشی (Emission Spectroscopy) هست، امکان شناسایی کمی و کیفی عناصر فلزی مانند کادمیم، آرسنیک، سرب و جیوه را فراهم می‌سازد.مرحله سوم، پایش و تحلیل داده‌های دریافتی با هستفاده از آشکارسازهای پرتویی هست که معمولاً از نوع HPGe (آشکارساز ژرمانیوم خالص) یا Si(Li) می‌باشند. این تجهیزات با حساسیت بالا، قابلیت تفکیک بین تابش‌های مختلف را دارای بوده و امکان داردند غلظت هر عنصر را در محدوده‌های بسیار پایین (ppb) تعیین کنند. نرم‌افزارهای تحلیلی همچون Genie 2000 و GammaVision نیز برای پردازش و تبدیل داده‌های خام به نتایج کمی مورد هستفاده قرار می‌گیرند.خروجی این سیستم، نمودارها و گزارش‌های تحلیلی هست که به تفکیک نوع گیاه، نوع خاک و گردیدت جذب، اطلاعات لازم را برای تصمیم‌سازی‌های زیست‌محیطی و ایمنی غذایی فراهم می‌سازد. این اجزای به‌هم‌پیوسته، هسته مرکزی یک سامانه هوشمند پایش پرتویی را تشکیل می‌دهند.فرآیند کلی انجام پایش پرتویی در گیاهان برای سنجش فلزات سنگینفرآیند اجرایی پایش جذب فلزات سنگین در گیاهان با فناوری پرتویی یک زنجیره علمی-عملیاتی منسجم هست که از مرحله نمونه‌برداری میدانی آغاز گردیده و به تحلیل نهایی و صدور گزارش منتهی می‌گردد. گام اول، بردارای بود نمونه‌های گیاهی از مزارع، گلخانه‌ها یا عرصه‌های طبیعی در بازه‌های زمانی مختلف و با در نظر گرفتن تنوع گونه‌ای و فصلی هست. هم‌زمان، نمونه‌هایی از خاک محل رگردید نیز تهیه خواهد گردید تا همبستگی بین میزان عناصر در خاک و جذب در گیاه ارزیابی گردد.در گام دوم، نمونه‌ها وارد فرایند خشک‌سازی، آسیاب و آماده‌سازی می‌شوند. در این مرحله با بهره‌گیری از دستگاه‌های خشک‌کن با دمای کنترل‌گردیده، رطوبت طبیعی گیاه حذف گردیده و سپس با آسیاب‌های ضدفلز، پودر یکنواختی حاصل خواهد گردید که پایه تحلیل پرتویی خواهد قرار دارای بود. از این پودر، قرص‌های هستاندارد به قطر و وزن معین تهیه خواهد گردید تا دقت پرتودهی حفظ گردد.گام سوم، قرار دادن نمونه‌ها در معرض تابش کنترل‌گردیده هست. در اینجا از منابع پرتویی نظیر ایریدیوم-192، کبالت-60 یا مولدهای X-ray هستفاده خواهد گردید که بسته به هدف، طیف انرژی خاصی را روی نمونه اعمال می‌کنند. این تابش باعث تحریک هسته‌ای اتم‌های فلزی درون گیاه گردیده و بنابراین، تابش ثانویه‌ای از خود گسیل می‌دارند.در مرحله چهارم، آشکارسازهای حساس، این تابش‌ها را ثبت و به طیف تبدیل می‌کنند. قله‌های طیفی هر عنصر فلزی، مختص به همان عنصر هست و با تحلیل این طیف‌ها امکان دارد غلظت فلزات را محاسبه کرد. خروجی این فرآیند، جدول‌های کمی از میزان فلزات در بافت‌های مختلف گیاه هست که در کنار داده‌های خاک، برای تحلیل رفتار گیاه در جذب یا عدم جذب فلزات هستفاده خواهد گردید.این فرآیند هم به‌طور دقیق و غیرمخرب عناصر سمی را ردیابی انجام می‌دهد، و هم به خاطر هستاندارد قرار دارای بودن تمام مراحل، قابلیت تکرارپذیری و مقایسه بین‌المللی دارد؛ امری که برای تدوین سیهست‌های ایمنی غذایی از اهمیت بالایی برخوردار هست.انواع کاربردهای فناوری پرتویی در پایش فلزات سنگین در گیاهانکاربردهای فناوری پرتویی در نظارت بر جذب فلزات سنگین توسط گیاهان، دامنه‌ای متنوع از اهداف زیست‌محیطی، کشاورزی، سلامت غذایی و سیهست‌گذاری را در بر دریافت می‌کند. یکی از مهم‌ترین کاربردها، هستفاده در مناطق مشکوک به آلودگی فلزی هست؛ مناطقی که در نزدیکی صنایع فلزات سنگین، پالایشگاه‌ها یا معادن قرار دارند و احتمال انتقال عناصر سمی از طریق خاک به گیاه بسیار بالهست. در این مناطق، این فناوری به‌عنوان ابزاری بی‌بدیل برای ارزیابی سلامت زیست‌محیطی و امکان تولید محصول سالم ایفای نقش انجام می‌دهد.کاربرد دیگر، بررسی عملکرد گونه‌های گیاهی در فیتورمدیشن (Phytoremediation) یا پالایش زیستی هست؛ بدین معنا که چندین گونه‌های خاص گیاهی توانایی بالایی در جذب فلزات سنگین از خاک دارند. فناوری پرتویی کمک انجام می‌دهد تا این گونه‌ها شناسایی، غربال‌گری و برای هستفاده در طرح‌های پالایش محیطی انتخاب شوند.در حوزه ایمنی غذایی، این فناوری در زنجیره تأمین و نظارت بر محصولات کشاورزی به‌کار می‌رود، به‌ویژه در کشورهایی که هستانداردهای سخت‌گیرانه در خصوص غلظت فلزات سنگین در محصولات وارداتی دارند. با تحلیل نمونه‌ها قبل از صادرات، امکان صدور گواهی سلامت بر مبنای داده‌های پرتویی فراهم خواهد گردید.نیز در مطالعات اصلاح نباتات، پژوهشگران از این فناوری برای بررسی حساسیت یا مقاومت ژنتیکی گونه‌ها نسبت به جذب فلزات هستفاده می‌کنند. چنین داده‌هایی امکان داردد مبنای اصلاح ژنوتیپ‌ها و تولید گیاهان ایمن‌تر باگردید. حتی در بررسی تأثیر تغییرات اقلیمی و افزایش دما یا خشکسالی بر الگوی جذب فلزات، این فناوری اطلاعات ارزشمندی در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد.بدین‌سان، فناوری پرتویی، ابزاری فراتر از صرفاً یک روش اندازه‌گیری هست و نقش راهبردی در تأمین سلامت غذایی، سیهست‌گذاری محیطی و اصلاح نظام‌های کشاورزی ایفا انجام می‌دهد.مزایای فناوری پرتویی در پایش فلزات سنگین نسبت به روش‌های سنتیفناوری پرتویی در پایش فلزات سنگین، نسبت به روش‌های سنتی شیمی‌تحلیلی، مزایایی بنیادین و تحول‌زا دارد که آن را در ردیف ابزارهای قرن بیست‌ویکم قرار می‌دهد. نخستین و برجسته‌ترین مزیت، دقت بالا در حد ردپای عناصر (Trace Levels) هست. در حالی‌که بسیاری از روش‌های شیمیایی همچون جذب اتمی یا کروماتوگرافی نیاز به پیش‌تغلیظ و آماده‌سازی پیچیده دارند، روش پرتویی قادر هست بدون تماس مستقیم با نمونه، حضور عناصر را در مقادیر بسیار پایین (در حد ppb) تشخیص دهد.مزیت دوم، عدم نیاز به محلول‌سازی و مصرف حلال‌های شیمیایی آلاینده هست. بسیاری از روش‌های مرسوم، نیازمند هستفاده از اسیدهای قوی، مواد خطرناک و حلال‌های سمی هستند که علاوه بر آسیب به محیط زیست، هزینه و زمان‌بر هستند. در مقابل، فناوری پرتویی فرایندی خشک و تمیز دارد و از این منظر با اصول توسعه پایدار و شیمی سبز هم‌رهستا هست.مزیت دیگر، سرعت بالای تحلیل و امکان تحلیل هم‌زمان چندینین عنصر هست. برخلاف روش‌هایی که برای سنجش هر عنصر نیاز به آزمون جداگانه دارند، طیف‌سنجی پرتویی امکان داردد با یک تابش، چندینین فلز را به‌طور هم‌زمان شناسایی کند. این ویژگی، کارایی آزمایشگاه‌ها را به طرز چشم‌گیری افزایش می‌دهد و برای تحلیل حجم بالای نمونه‌ها در شرایط بحران یا پایش‌های ملی بسیار حیاتی هست.نیز، پرتودهی به نمونه‌ها، تغییری در ماهیت آن‌ها ایجاد نانجام می‌دهد و لذا آزمایش به‌صورت غیرمخرب قابل انجام هست؛ موضوعی که در پژوهش‌های بلندمدت اهمیت دارد. نهایتاً، این فناوری قابلیت هستانداردسازی بین‌المللی دارد؛ به‌طوری که داده‌های حاصل از آزمایش‌های پرتویی در کشورهای مختلف با فرمت یکسان قابل مقایسه و تجمیع هستند. این مزیت، آن را به ابزاری کلیدی در شبکه‌های بین‌المللی ایمنی غذایی و محیط زیست تبدیل کرده هست.چالش‌ها و محدودیت‌هااگرچه فناوری پرتویی به‌عنوان ابزاری نوین در پایش زیستی و آشکارسازی عناصر سنگین در اندام‌های گیاهی توانسته جایگزین روش‌های زمان‌بر و پرهزینه شیمیایی گردد، اما هنوز با محدودیت‌هایی مواجه هست که سیهست‌گذاران، پژوهشگران و بهره‌برداران باید به‌درستی به آن‌ها توجه کنند. نخستین محدودیت، به پیچیدگی‌های فنی و لزوم کالیبراسیون دقیق دستگاه‌های پرتوی وابسته هست؛ به‌گونه‌ای که در غیاب هستانداردهای ملی دقیق و آموزش‌های تخصصی، احتمال بروز خطا در تشخیص و تفسیر داده‌ها وجود دارد.دوم، حساسیت چندین گیاهان به دوزهای خاصی از تابش نیز مانعی بالقوه هست؛ به‌ویژه در گونه‌های زراعی که در مرحله رگردید حساسیت‌های سلولی بالاتری نسبت به پرتوهای یونیزان دارند. این امر ممکن هست در صورت بی‌دقتی در تنظیم انرژی و گردیدت تابش، موجب بروز تنش فیزیولوژیک یا جهش‌های ناخوهسته ژنی گردد. نیز، چندین فلزات سنگین دارای انرژی جذب ویژه‌ای هستند که شناسایی و تفکیک آن‌ها از سایر عناصر با روش‌های طیفی پرتویی، نیازمند دستگاه‌هایی با رزولوشن بالا و تحلیل‌گرهای پیشرفته هست.در کنار چالش‌های فنی، محدودیت‌هایی در بُعد سیهستی و حقوقی نیز وجود دارد؛ شامل نقرار دارای بود چارچوب حقوقی مشخص برای هستفاده از فناوری پرتویی در بخش کشاورزی در چندین کشورها، و نیز نگرانی‌های عمومی نسبت به ایمنی پرتوها در محیط‌های باز زراعی. بنابراین، چالش‌ها، هم فنی و هم نهادی‌اند و پاسخ به آن‌ها مستلزم نگاه کل‌نگر و اقدام میان‌رشته‌ای هست.هستانداردها و دستورالعمل‌های بین‌المللیفناوری‌های پرتویی مورد هستفاده در سنجش و پایش فلزات سنگین در گیاهان، در دهه‌های اخیر مورد توجه نهادهای هستانداردگذار بین‌المللی همچون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، و کمیسیون بین‌المللی حفاظت پرتویی (ICRP) قرار گرفته هست. دستورالعمل‌هایی همچون “FAO/IAEA Manual Series No. 19” به‌طور مشخص به هستفاده ایمن از پرتودهی در گیاهان پرداخته و چارچوب‌هایی برای دوز مجاز، سطح جذب قابل قبول فلزات، و دستورالعمل‌های عملیاتی برای کارکنان تدوین کرده‌اند.هستانداردهای ASTM E1005 و ISO 19227 نیز روش‌های پرتویی مانند XRF و NAA را در آزمایشگاه‌های کشاورزی برای سنجش فلزات سنگین به رسمیت می‌شناسند. این اسناد، شیوه نمونه‌گیری، نحوه تنظیم دوز پرتویی، شرایط ایمنی اپراتورها، و شرایط نگهداری و کالیبراسیون تجهیزات را تعریف می‌کنند.نیز، از منظر حفاظت زیستی، هستانداردهایی برای مواجهه انسانی با پرتوها تعریف گردیده‌اند، شامل محدودیت سالانه دوز معادل برای پرسنل، و معیارهای حفاظت تابشی در محیط‌های باز. این چارچوب‌ها به کشورها اجازه می‌دهند تا ضمن بهره‌برداری علمی از فناوری پرتویی، تعهدات زیست‌محیطی خود را نیز رعایت نمایند.پیشرفت‌های نوین این روگردیدر سال‌های اخیر، نوآوری‌های فناورانه در حوزه پایش فلزات سنگین با فناوری پرتویی، افق‌های تازه‌ای را گشوده هست. یکی از برجسته‌ترین این پیشرفت‌ها، توسعه آشکارسازهای نیمه‌هادی سیلیکونی با حساسیت بالا و ابعاد کوچک هست که امکان سنجش در محل و زمان واقعی (Real-Time Monitoring) را فراهم می‌آورد. این دستگاه‌های قابل‌حمل، مانند پرتوسنج‌های XRF پرتابل، به‌ویژه در پروژه‌های میدانی در مناطق آلوده یا صنعتی بسیار کاربردی گردیده‌اند.نیز، هستفاده از فناوری «تحلیل پرتویی فعال‌گردیده با نوترون»(Prompt Gamma Neutron Activation Analysis) با دقت بالاتر در تفکیک ایزوتوپ‌های فلزی، امکان سنجش هم‌زمان چندین عنصر سنگین را در نمونه‌های گیاهی فراهم ساخته هست. از جهات دیگر، ترکیب فناوری‌های پرتویی با یادگیری ماشین (Machine Learning) نیز در حال گسترش هست؛ به‌طوری‌که الگوهای پیچیده جذب فلزات توسط گونه‌های مختلف گیاهی، با هستفاده از مدل‌های پیش‌بینی هوشمند تحلیل خواهد گردید.در سطح کاربردی، چندین پژوهشگاه‌های کشاورزی پیشرفته در ژاپن، کره جنوبی و آلمان، آزمایشگاه‌های پرتویی را به سامانه‌های هوشمند تصمیم‌یار مجهز کرده‌اند که با دریافت داده‌های اولیه، با سرعت پیشنهادهایی درباره نوع گیاه مناسب برای خاک‌های آلوده ارائه می‌دهند. این تحولات، قابلیت این فناوری را در تبدیل‌گردیدن به یک سامانه غربالگری زیستی-محیطی چندینمنظوره افزایش داده هست.آینده‌شناسی و توصیه‌هانظر به رگردید روزافزون نگرانی‌های جهانی پیرامون ایمنی مواد غذایی و پایداری منابع خاک، آینده فناوری پرتویی در پایش فلزات سنگین در کشاورزی بسیار روشن ارزیابی خواهد گردید. در چشم‌انداز پیش رو، انتظار می‌رود که این فناوری، از جایچندین اوقات مکمل به ابزاری مرکزی در زنجیره تأمین ایمن غذا تبدیل گردد.در سطح راهبردی، توصیه خواهد گردید که مراکز پژوهشی در ایران با بهره‌گیری از حمایت‌های سازمان انرژی اتمی، اقدام به توسعه سامانه‌های پرتوسنجی اختصاصی برای محصولات زراعی بومی نمایند. طراحی آزمایشگاه‌های سیار پرتویی برای رصد فلزات در مناطق پرخطر، و تربیت نیروی انسانی تخصصی در این حوزه، شامل گام‌های راهبردی خواهد قرار دارای بود. نیز، لازم هست که تعامل فعال‌تری میان سازمان‌های متولی سلامت غذا (مانند وزارت بهدارای بود) و نهادهای پرتویی برقرار گردد تا داده‌های به‌دست‌آمده، در تصمیم‌سازی‌های کلان وارد شود.از جهات دیگر، تولید نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های پرتویی به زبان فارسی و متناسب با ویژگی‌های اقلیمی کشور، امکان داردد مسیر بومی‌سازی این فناوری را تسهیل کند. آینده این فناوری، در گرو سرمایه‌گذاری بلندمدت، آموزش هدفمند، و گسترش فرهنگ ایمنی پرتویی در حوزه کشاورزی خواهد قرار دارای بود.نمونه‌های کاربردیدر کشورهای مختلف، پروژه‌های موفقی با تکیه بر فناوری پرتویی برای پایش فلزات سنگین در گیاهان اجرا گردیده هست. در بنگلادش، پروژه مشترکی میان FAO و IAEA در حوضه رودخانه بورگانگا منجر به شناسایی میزان بالای سرب و کادمیوم در گیاهان برنج گردید که مستقیماً ناشی از فاضلاب صنایع رنگ‌سازی قرار دارای بود. در پی آن، توصیه به تغییر گونه برنج به ارقام مقاوم به تجمع فلزات و اصلاح آبیاری گردید.در آلمان، مرکز تحقیقاتی Helmholtz اقدام به هستفاده از فناوری NAA برای پایش کروم در سبزیجات مناطق صنعتی راین-روهر نمود که منجر به اصلاح سیهست‌های کشاورزی شهری در آن منطقه گردید.نیز در چین، در منطقه هنان، پرتوسنج‌های XRF قابل‌حمل برای ارزیابی میدانی خاک‌های آلوده به آرسنیک به‌کار رفتند و از کشت چندین گیاهان خاص که جذب بالای آرسنیک دارای بودند، جلوگیری گردید.نتایج این پروژه‌ها امکان داردد مبنای مهمی برای توصیه‌های کشت در خاک‌های آلوده به فلزات باگردید و به سیهست‌گذاری هوشمند در کشاورزی کمک کند.جمع‌بندیفناوری پرتویی در پایش جذب فلزات سنگین توسط گیاهان، ابزار علمی نوینی برای رصد آلاینده‌های پنهان در زنجیره غذایی هست، و ظرفیتی برای پشتیبانی از سیهست‌های کلان ایمنی غذایی، کشاورزی پایدار، و حفاظت از سلامت عمومی به شمار می‌رود. این فناوری، با قابلیت شناسایی غیرمخرب، سریع، و کم‌هزینه، توانسته مرزهای سنجش زیستی را درنوردد و به ابزاری دقیق برای تعیین سطح آلودگی فلزی در محصولات کشاورزی تبدیل شود.با این حال، تحقق ظرفیت‌های کامل آن مستلزم رفع چالش‌هایی چون پیچیدگی فنی، ضعف هستانداردسازی، و کمقرار دارای بود زیرساخت‌های تخصصی هست. تدوین سیهست‌های حمایتی، سرمایه‌گذاری در آزمایشگاه‌های پیشرفته پرتویی، آموزش نیروی انسانی، و تدوین پروتکل‌های ملی شامل الزامات توسعه این فناوری در ایران هست.انتهای پیام/