۷۰ درصد تالاب‌های کشور مستعد تبدیل به کانون‌های گردوغبار هستند

- اخبار اقتصادی -به گزارش  خبرنگار اقتصادیخبرگزاری تسنیم،نشست علمی - تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان «گردوغبار، میراث خشکی تالاب‌ها؛ چالش‌ها و راهکارها» برگزار گردید.در این نشست، بهزاد رایگانی؛ دبیر ستاد ملی سیهست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار به‌عنوان مدیر علمی نشست و نیز کامران رضائی توابع؛ عضو هیئت‌علمی و معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران و بیژن نظری؛ عضو هیئت‌علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و رئیس اسبق دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) به‌عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.وضعیت شکننده تالاب مره قم/ عدم همکاری سازمان صمتدر آغازی نشست، بهزاد رایگانی؛ دبیر ستاد ملی سیهست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار به‌عنوان مدیر علمی نشست ضمن اشاره به موضوع گردوغبار به عنوان یک چالش در حال افزایش در قرن جدید، بیان کرد: نظر به تغییرات اقلیمی که اتفاق افتاده و دست‌کاری‌هایی که از طرف انسان در طبیعت صورت‌گرفته و منابع آب را با چالش روبه‌رو کرده هست، این مسئله نه فقط در ایران بلکه کل دنیا را با چالش مواجه کرده هست.بهزاد رایگانی افزود: موضوعی که امروز در این نشست مورد بحث هست یکی از محورهای حوزه گردوغبار یعنی تالاب‌ها است. تالاب‌ها اگر از ساختار مناسبی برخوردار باشند اکوسیستم آبی پویایی هستند که از دید تنوع زیستی و حفظ ساختارهایی که برای اکوسیستم‌ها واجب هست، بسیار حائز اهمیت هستند. متأسفانه به خاطر شکل مدیریت منابع آب و مصرف خارج از عرف آب‌های سطحی، از دهه 1380 ما شاهد کاهش سطح تالاب‌ها در کشور با شیب بالایی هستیم که باعث گردیده هم‌اکنون به شرایط ناگواری برسیم که این مسئله نیازمند بررسی‌های کارشناسانه و ارائه راهکارهای سیهستی هست.در ادامه نشست کامران رضائی توابع؛ عضو هیئت‌علمی و معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران به عنوان سخنران نشست، بیان کرد: وقتی از تالاب‌ها صحبت می‌کنیم این مسئله به ما یک شوق را می‌دهد که تالاب‌ها یک اکوسیستم آبی طبیعی هستند که خدماتی را به محیط زیست می‌دهد، اما همان تالاب اگر با مدیریت نادرست همراه باگردید امکان داردد مخاطرات بسیاری برای محیط زیست به بار آورد.کامران رضائی توابع ادامه داد: بسیاری از تالاب‌های حوزه‌های مرکزی ما، از تالاب صالحیه و اله آباد گرفته تا حوزه جازموریان و هامون و دریاچه نمک و بختگان، همگی یک وجه تشابه و شرایط مشبهی دارند که توسعه پایدار در این حوزه شرایط را به جایی رسانده که نه‌تنها تالاب‌ها تنوع زیستی و کارکردهای اکولوژیکی خود را از دست داده، بلکه با خطرات زیست محیطی این تالاب‌ها مواجه هستیم.این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تشریح کرد: در نوعی از تقسیم‌بندی از تالاب‌ها، 5 نوع تالاب از یکدیگر تفکیک گردیده‌اند که تالاب‌های دریاچه‌ای، تالاب‌های رودخانه‌ای، تالاب‌های دریایی ساحلی، تالاب‌های مصبی و تالاب‌های باتلاقی را در بر دریافت می‌کند.وی عنوان کرد: به تاریخچه عمومی تالاب صالحیه یا اله آباد در یک بازه زمانی 33ساله که نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که در سال‌های گذشته بستر تالاب نه‌تنها مطلوب قرار دارای بوده هست، بلکه در آنها پهنای آبی هم دارای بودیم و از سال 2008 که کانال احداث گردید، پس از آن رژیم هیدرولوژی آب‌های سطحی و پس از آن آب‌های زیرزمینی تالاب در منطقه به طور کامل مختل گردید.معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران در ادامه در اشاره به چالش‌ها و تهدیدهای اصلی تالاب صالحیه و اله آباد، مواردی شامل تبخیر گردیدید و تغییر جریان هیدرولوژی آب منطقه بر اثر جاده زهکش، تخریب و چرای گردیدید گیاهان شورپسند و تگردیدید بیابان‌زایی منطقه، توسعه بی‌رویه کشاورزی در منطقه و افزایش مصرف آب و نیز سدسازی‌های بی‌رویه در حوزه تالاب‌ها را شامل چالش‌ها و تهدیدهای اصلی تالاب صالحیه و اله آباد یاد کرد.کامران رضائی توابع در خصوص ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث زهکش در منطقه بیان کرد: برای ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث زهکش در منطقه، با هستفاده از روش ماتریس تلفیقی آیکولد (ICOLD) و لئوپولد (Leopold)  برای ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه، پارامترهای ارزیابی اثرات کیفی به روش آیکولد با روش لئوپولد کمی‌سازی خواهد گردید. در این روش اثرات تمامی فعالیت‌های عمرانی در فاز بهره‌برداری بر جنبه‌های زیست محیطی، فیزیکی، بیولوژیک، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بررسی گردیده و کمی گردیده مورد تجزیه و تحلیل قرار دریافت می‌کند.این هستاد دانشگاه درباره تأثیر شتر بر تخریب بافت خاک و تگردیدید بیابان‌زایی خاطرنشان کرد: میانگین تغذیه هر شتر بالغ روزانه 13 الی 15 کیلوگرم ماده خشک گیاهی مناطق بیابانی هست. با در نظر گرفتن میانگین 14 کیلوگرم، در 6 ماه، مصرف هر شتر حدود 1260 تن ماده خشک است، درحالی‌که ظرفیت تولیدی منطقه حدود 340 کیلوگرم ماده خشک در هکتار در سال هست. نیز هر شتر در طول روز حدود 2000 مترمربع خاک را پاکوبه کرده و با احتساب 500 نفر شتر هویت گذاری گردیده و غیرمجاز در منطقه مورد مطالعه در 4 ماه خشک 12000 هکتار از سطح بستر منطقه توسط شتر پاکوبی خواهد گردید.معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران در اشاره به اقدامات مدیریتی یکپارچه به دو دسته از اقدامات شامل اقدامات مدیریتی فوری و کوتاه‌مدت و اقدامات مدیریتی بلندمدت اشاره کرد. اقدامات کوتاه‌مدت مواردی شامل حذف کانال و جاده زهکش، تأمین نیاز آبی از پساب تصفیه گردیده شهرک صنعتی نظرآباد، تأمین نیاز آبی هر دو تالاب از 4 رودخانه اصلی و حذف سرریزهای عبور سیلاب روی کانال زهکش به عنوان اقدامات فوری و کوتاه‌مدت اشاره کرد.وی نیز در بیان اقدامات مدیریتی بلندمدت به مواردی چون تبدیل شترداری سنتی به شترداری صنعتی، جلوگیری از چرای دام در کل بستر تالاب به مدت 5 سال، احداث بادشکن غیرزنده در کانون‌های ریزگرد فعال، بذرپاشی و بوته کاری در محدوده کانون‌های ریزگرد فعال، آموزش و تغییر الگوی کشت کشاورزی سنتی در 4 شهرستان اطراف هر دو تالاب، آموزش توسعه گلخانه و روش‌های آبیاری کم‌مصرف و آبیاری تحت فشار کشاورزی و آموزش و توانمندسازی جوامع محلی و تغییر معیشت از دامداری و کشاورزی سنتی را شامل اقدامات بلندمدت یاد کرد.در ادامه نشست بیژن نظری؛ عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و رئیس اسبق دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) به عنوان سخنران دیگر نشست ضمن اشاره به موضوع کم‌آبی و تأثیر آن بر خشکی تالاب‌ها بیان کرد: این مسئله کم‌آبی هست که موجب خشک گردیدن تالاب‌ها خواهد گردید و بنابراین این تالاب‌ها به کانون‌های گردوغبار تبدیل می‌شوند.بیژن نظری در اشاره به تبعات کم‌آبی بیان کرد: بخش زیادی از تبعات کم‌آبی در سه حوزه محیط زیستی و بهدارای بودی، اقتصادی و سیاسی و اجتماعی قابل تقسیم هست که در تبعات محیط زیستی و بهدارای بودی مواردی شامل تخریب منابع طبیعی، خشکی تالاب‌ها و آبخوان‌ها، تغییر کاربری اراضی، افزایش آلودگی منابع آب، افزایش گردوغبار و آلودگی هوا و سوءتغذیه و افزایش بیماری‌های مشترک بین دام و انسان امکان دارد اشاره کرد.وی ادامه داد: کم‌آبی تبعات اقتصادی و سیاسی نیز دارد که مواردی چون کاهش تولید، کاهش سرانه درآمد، کاهش سرمایه‌گذاری، کمقرار دارای بود مواد غذایی و افزایش قیمت آنها از تبعات اقتصادی کم‌آبی و مواردی چون افزایش بیکاری، افزایش مهاجرت، کاهش رضایت‌مندی و بروز مناقشات شامل تبعات سیاسی و اجتماعی کم‌آبی به شمار می‌روند.عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در خصوص وسعت تالاب‌های کشور بیان کرد: وسعت تالاب‌های کشور بیش از 3 میلیون و 400 هزار هکتار هست که بخش زیادی از آنها دچار خشکیدگی دائمی، فصلی و مقطعی گردیده اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که 70 درصد تالاب‌های کشور این وضعیت را دارند و ازاین‌رو مستعد تبدیل گردیدن به کانون‌های گردوغبار هستند.رئیس اسبق دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) ضمن تأکید بر ضرورت نگاه سیستماتیک و پویا در مدیریت منابع آب عنوان کرد: مسائل امروز عمدتاً ناشی از راه‌حل‌های روز گذشتهی هست؛ راه‌حل‌هایی که مسائل و مشکلات را فقط از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر در سیستم منتقل می‌نماید، اغلب باعث خواهد گردید که علت اصلی نامکشوف باقی بماند. بنابراین عمل چشم‌بسته واکنشی سخت و بد از طرف سیستم را سبب خواهد گردید. هر قدر سعی و تلاش بیشتری در جهت ارتقاء و توسعه به خرج می‌دهیم ظاهراً سیستم توان بیشتری را طلب انجام می‌دهد و معمولاً راه‌حل‌های ساده‌انگارانه راه به جایی نمی‌برند. پافشاری و اصرار بر روی آشناترین و ساده‌ترین راه‌حل‌ها امکان داردد گمراه‌کننده باگردید درحالی‌که در خیلی مواقع چیزی که ما به عنوان راه‌حل نیاز داریم بزرگ‌تر و پیچیده‌تر هست.وی درباره زمان مناسب برای هستفاده از تفکر سیستماتیک در حل مشکلات بیان کرد: مشکلاتی که برای حل آنها امکان دارد از تفکر سیستمی هستفاده کرد شامل مشخصه‌هایی چون مشکلات مهم که حل آنها حیاتی باگردید، مشکلات بدخیمی که مدام رخ می‌دهند، مشکلات قدیمی که مدت زیادی هست با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم و پیش‌ازاین تلاش‌های زیادی برای حل این قبیل مشکلات انجام گردیده هست که بیشتر یا همهٔ آنها ناموفق قرار دارای بوده هست را در بر دریافت می‌کند.این هستاد دانشگاه در اشاره به ویژگی‌های رویکرد سیستمی پویا به مواردی چون رویکرد از کل به جزء، نگاه زمان‌مند و پویا، نگاه کل‌نگرانه و قابلیت انعطاف در مدل‌سازی اشاره کرد.بیژن نظری در ادامه در بیان چالش‌های مبارزه با مشکل گردوغبار به عوامل طبیعی از قبیل تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی، خشک گردیدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها و فرسایش بادی در مناطق بیابانی اشاره کرد و در بیان عوامل انسانی مواردی شامل مدیریت نادرست منابع آب کشاورزی، سدسازی بی‌رویه، تخریب پوشش گیاهی، چرای بی‌رویه، توسعه صنعتی و معدنی بدون ملاحظات زیست محیطی، ضعف در نظام حکمرانی محیط زیست، نقرار دارای بود قوانین جامع و اجرای ضعیف مقررات موجود، پراکندگی مسئولیت‌ها بین سازمان‌های مختلف جهاد کشاورزی و محیط زیست و منابع طبیعی و نیز کمقرار دارای بود قرار دارای بودجه و فناوری‌های پایش را مورد اشاره قرار داد.انتهای پیام/