ارزش‌گذاری ارزی گمرک؛ مانع پنهان بازگشت ارز صادراتی؟

- اخبار اقتصادی -به گزارش پول و تجارت، بر اساس اظهارات چندین فعالان اقتصادی، ارزش کالاهای صادراتی در سامانه ارزش گمرک در چندین از موارد بالاتر از قیمتی هست که صادرکننده در بازار جهانی موفق به فروش آن کالا خواهد گردید. به بیان کرده این فعالان، این اختلاف گاه تا 20 درصد یا بیشتر از ارزش واقعی محموله می‌رسد.افزایش 3 برابری ارزش صادرات در صورت حذف خام‌فروشیوقتی گمرک برای هر محموله صادراتی ارزشی بالاتر از واقعیت ثبت انجام می‌دهد، صادرکننده ملزم به بازگرداندن ارز بر مبنای همان ارزش بالاتر خواهد گردید. این بدان معنهست که اگر یک صادرکننده کالایی را به ارزش واقعی 100 هزار دلار فروخته باگردید، اما ارزش آن طبق اطلاعات  سامانه گمرک 120 هزار دلار ثبت شود، او باید تعهد ارزی را برای رقم بالاتری رفع کند. این موضوع به‌ویژه در شرایطی کهنرخ ارزرسمی  فاصله قابل‌توجهی با نرخ آزاد دارد، فشار سنگینی بر صادرکننده ایجاد انجام می‌دهد.بنابراین، انگیزه صادرکنندگان بخش خصوصی برای بازگشت ارز صادراتی به کشور کاهش می‌یابد؛ چرا که بازگرداندن ارز با این شرایط، به معنای از دست رفتن بخش بیشتری از درآمد واقعی آن‌ههست.تفاوت ماهیت صادرکنندگان بزرگ و کوچکبخش عمده ارز صادراتی کشور به شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه انرژی، فلزات و معادن تعلق دارد. این شرکت‌ها به خاطر ساختار و مالکیت خود، در فرآیند بازگشت ارز به چرخه اقتصادی کشور، الزامات و تعهدات خاصی دارند و غالباً توان ایفای آن را نیز دارند.اما چالش اصلی در حوزه بازگشت ارز صادراتی، مربوط به بخش خصوصی کوچک و متوسط هست. این بخش به‌ویژه در صادرات غیرنفتی و کالاهای کشاورزی یا صنعتی سبک فعالیت انجام می‌دهد و حاشیه سود محدودتری دارد. برای این فعالان، هرگونه افزایش غیرواقعی در ارزش‌گذاری گمرکی، امکان داردد کل عملیات صادرات را غیراقتصادی کند.نقش کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرفدر چنین شرایطی، بخشی از فعالان اقتصادی برای فرار از فشار ناشی از ارزش‌گذاری بالا و تعهد ارزی غیرواقعی، به هستفاده از کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف روی می‌آورند. این راهکار گرچه موقت هست، اما نه تنها شفافیت تجارت خارجی را کاهش می‌دهد بلکه بر چالش‌های مبارزه با فرار ارزی نیز می‌افزاید.در عمل، صادرکنندگان خرد که به‌صورت قانونی و با کارت بازرگانی معتبر فعالیت می‌کنند، با این مشکل مواجه‌اند که برای هر دلار ارز صادراتی باید پاسخگوی ارقامی بالاتر از درآمد واقعی خود باشند. این وضعیت موجب خواهد گردید یا صادرات آن‌ها متوقف شود، یا به مسیرهای غیررسمی روی آورند.درخوهست برای بازنگری در سامانه ارزش گمرکچندین فعالان اقتصادی پیشنهاد داده‌اند که گمرک در تعیین ارزش کالاهای صادراتی، از میانگین واقعی قیمت‌های معاملاتی در بازارهای هدف و یا قیمت‌های توافقی میان صادرکننده و خریدار خارجی هستفاده کند. این اقدام امکان داردد هم انگیزه صادرکنندگان برای بازگشت ارز را حفظ کند و هم جلوی هستفاده از کارت‌های اجاره‌ای یا یک‌بار مصرف را بگیرد.این فعالان تاکید دارند که اگر ارزش‌گذاری گمرکی به‌طور انعطاف‌پذیر و بر اساس شرایط بازار بین‌المللی انجام شود، صادرکنندگان خرد با شفافیت بیشتری ارز حاصل را بازمی‌گردانند و نیازی به روش‌های غیررسمی یا دور زدن مقررات نخواهند دارای بود.تفاوت ارزش واقعی و ارزش گمرکی کالاهای صادراتی، هرچندین ممکن هست از منظر سازمان‌های نظارتی به‌عنوان ابزاری برای جلوگیری از کم‌اظهاری تلقی شود، اما در عمل برای صادرکنندگان کوچک و متوسط، مانعی جدی در مسیر بازگشت ارز به چرخه رسمی اقتصاد هست. اگر هدف سیهست‌گذار افزایش بازگشت ارز صادراتی هست، اصلاح این فرمول ارزش‌گذاری باید هم‌زمان با سایر مشوق‌ها و مقررات جدید، در دستور کار قرار گیرد؛ چرا که بدون رفع این چالش، بخشی از ظرفیت صادرات غیرنفتی کشور همچنان بلاهستفاده خواهد ماند.انتهای پیام/