یادداشت اقتصادی| بررسی کارکردهای نشان دار کردن مالیات ها

- اخبار اقتصادی -به گزارشخبرگزاری تسنیم،‌ مالیات، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد پایدار دولت‌ها، همواره در ایران با چالش‌هایی چون فرار مالیاتی، ضعف نظام وصول، و بی‌اعتمادی میان مودیان و نظام مالیاتی روبه‌رو قرار دارای بوده هست. یکی از طرح‌هایی که در دو سال اخیر در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته، «نشان‌دار کردن مالیات‌ها» هست؛ طرحی که هدف آن ایجاد شفافیت در محل هزینه‌کرد مالیات‌های پرداختی و افزایش انگیزه مودیان، به‌ویژه اشخاص حقیقی، برای همکاری با نظام مالیاتی هست.تبصره ماده 100 ظرفیتی برای دریافت مالیات عادلانه در بخش مشاغل هستایده نشان‌دار کردن مالیات‌ها اولین بار در سال 1401 توسط چندین نمایندگان مجلس و کارشناسان وزارت اقتصاد مطرح گردید و در همان سال سازمان امور مالیاتی مطالعات اولیه را آغاز کرد. در این طرح، مالیات دریافتی از هر بخش اقتصادی یا از هر مودی، برچسب یا «نشان» مشخصی دریافت می‌کند و این نشان، بیانگر حوزه‌ای هست که درآمد آن مالیات صرف خواهد گردید.به‌عنوان مثال، مالیات بر عملکرد اخذگردیده اشخاص حقیقی از فروش کالاهای خوراکی امکان داردد به‌صورت شفاف برای تامین امنیت غذایی یا توسعه زیرساخت‌های کشاورزی هزینه شود. یا مالیات بر درآمد اصناف در مشاغل خدماتی امکان داردد به ارتقای خدمات شهری، آموزش یا بیمه‌های اجتماعی اختصاص یابد. به صورت کلی این محل هزینه کرد به انتخاب مودیان حقیقی مشخص خواهد گردید.یکی از دلایل اصلی بی‌اعتمادی مودیان حقیقی به نظام مالیاتی، این هست که اطلاعی از سرنوشت پول پرداختی خود ندارند. آن‌ها مالیات می‌پردازند، اما نمی‌دانند این پول دقیقاً صرف چه اموری خواهد گردید. این عدم شفافیت باعث گردیده پرداخت مالیات بیشتر به یک تکلیف اجباری شباهت دارای بوده باگردید تا یک مشارکت داوطلبانه در توسعه کشور.نشان‌دار کردن مالیات‌ها این امکان را فراهم انجام می‌دهد که مودی ببیند مالیات او مستقیماً به چه حوزه‌ای تزریق خواهد گردید؛ موضوعی که امکان داردد احساس مشارکت، مسئولیت‌پذیری و اعتماد عمومی را تقویت کند.اجرای موفق این طرح، به‌ویژه در حوزه اشخاص حقیقی، امکان داردد چندین اثر کلیدی دارای بوده باگردید:افزایش شفافیت و اعتماد عمومیوقتی فرد بداند مالیاتی که می‌پردازد صرف توسعه مدرسه، بیمارستان، یا زیرساخت شهری محل زندگی‌اش خواهد گردید، انگیزه بیشتری برای پرداخت خواهد دارای بود.کاهش فرار مالیاتیشفافیت در هزینه‌کرد مالیات‌ها باعث خواهد گردید بهانه‌های رایج برای عدم پرداخت، مانند بی‌تأثیری مالیات در زندگی روزمره، از بین برود.هدفمند گردیدن هزینه‌هااین طرح امکان داردد زمینه‌ساز هدایت بخشی از درآمدهای مالیاتی به حوزه‌های دارای اولویت شود، بدون اینکه نیاز به سازوکار پیچیده جدیدی باگردید.افزایش مشارکت اجتماعیمودیان حقیقی، به‌ویژه در مشاغل کوچک و متوسط، با دیدن خروجی مالیات خود، احساس مشارکت بیشتری در فرآیند توسعه خواهند دارای بود.با وجود مزایای متعدد، اجرای این طرح بدون چالش نیست:نیاز به زیرساخت‌های اطلاعاتی پیشرفته برای رصد و گزارش‌دهی لحظه‌ای محل مصرف مالیات‌هااحتمال ایجاد پیچیدگی‌های اداری در فرآیند تخصیص و نظارت بر هزینه‌کردهالزوم هماهنگی بین دستگاه‌های متعدد شامل سازمان برنامه و قرار دارای بودجه، خزانه‌داری کل و دستگاه‌های اجراییخطر هستفاده تبلیغاتی و مقطعی بدون نهادینه‌سازی واقعی در قرار دارای بودجه‌ریزی کشوریکی از ظرفیت‌های مهم نشان‌دار کردن مالیات‌ها، پیوند دادن آن با بیمه‌های پایه و بازرگانی و بازار سرمایه هست. در بسیاری از کشورها، بخشی از مالیات‌های دریافتی به‌طور مشخص برای توسعه خدمات بیمه‌ای هزینه خواهد گردید.بیمه پایه درمان امکان داردد از محل مالیات‌های خاص بر کالاهای آسیب‌رسان مانند دخانیات یا نوشیدنی‌های قندی تقویت شود.بازار سرمایه امکان داردد از طریق معافیت‌های مالیاتی هدفمند، در جذب سرمایه‌های خرد فعال‌تر شود و همزمان بخشی از مالیات معاملات برای توسعه زیرساخت‌های مالی اختصاص یابد.چنین پیوندی نه تنها باعث خواهد گردید مودی نتیجه مالیات خود را در قالب خدمات ملموس‌تری دریافت کند، بلکه به گسترش چتر بیمه‌ای کشور و افزایش امنیت اقتصادی خانوارها کمک انجام می‌دهد.برای آنکه نشان‌دار کردن مالیات‌ها حقیقتاً به افزایش میل به مالیات‌دهی اشخاص حقیقی منجر شود، پیشنهاد خواهد گردید:تدوین نقشه راه شفاف شامل زمان‌بندی، اهداف و حوزه‌های اولویت‌دار برای اجرای طرحایجاد سامانه شفافیت عمومی که هر مودی بتواند با کد ملی یا شناسه مالیاتی خود ببیند مالیاتش به کجا رفته هستپیوند دادن مالیات‌ها با خدمات بیمه‌ای و سرمایه‌گذاری به صورت مشوق‌های ملموس برای مودیانبرگزاری کمپین‌های اطلاع‌رسانی و آموزشی برای فرهنگ‌سازی و جلب مشارکت عمومینشان‌دار کردن مالیات‌ها یک سیهست هوشمندانه برای ایجاد شفافیت، اعتماد و انگیزه در نظام مالیاتی هست. با اجرای دقیق و صادقانه این طرح، امکان دارد به کاهش فرار مالیاتی، افزایش درآمدهای پایدار دولت، و بهقرار دارای بود کیفیت خدمات عمومی دست یافت. پیوند این سیهست با حوزه بیمه و سرمایه‌گذاری امکان داردد علاوه بر منافع اقتصادی، آثار اجتماعی و رفاهی مهمی نیز به همراه دارای بوده باگردید.اگر این مسیر با برنامه‌ریزی دقیق، زیرساخت مناسب و نظارت جدی پیش برود، نظام مالیاتی کشور امکان داردد از یک ساختار صرفاً وصول‌کننده به یک نظام مشارکتی و توسعه‌گرا تبدیل شود.* بهزاد خسرویانتهای پیام/