خداحافظی با صفرها از مجلس تا دولت

سخنگوی دولت در حالی از تصویب لایحه حذف چهار صفر از واحد پول ملی کشور در هیات دولت خبر داده هست که در کمیسیون اقتصادی مجلس نیز طی هفته های گذشته تصمیم مشابهی گرفته گردیده قرار دارای بود و به نظر می رسد هر دو قوه بر سر خداحافظی با صفرهای زاید از پول ملی اشتراک نظر دارند.۱۲ مرداد ماه کمیسیون اقتصادی مجلس در جریان بررسی لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی که از دولت دوازدهم در مجلس رسوب کرده هست، به حذف چهار صفر از پول ملی رای مثبت داد و در عین حال واحد پولی ملی را ریال و قِران نگه دارای بود.لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی در تابستان ۹۸ و در دولت دوازدهم روانه مجلس گردید، در اردیبهشت ۱۳۹۹ در صحن مجلس به تصویب رسید اما نتوانست تایید شورای نگهبان را برای تبدیل گردیدن به قانون بگیرد.در ۶ سالی که این لایحه معطل تبدیل گردیدن به قانون قرار دارای بوده، مجلس قانون بانک مرکزی را به تصویب رسانده که بسیاری از بندهای مورد نظر نظام پولی کشور در این قانون دنبال و تبدیل به قانون گردیده هست.در همین حال، روز گذشته - ۱۹ مرداد - فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت اعلام کرد که موضوع حذف چهار صفر از واحد پول ملی کشور در جلسه هیات دولت به تصویب رسید و به این ترتیب، تومان و قِران واحد پول ملی خواهد گردید. البته روند تغییر واحد پول ملی زمانبر خواهد قرار دارای بود و برای مدتی از دو واحد پول هستفاده خواهد گردید.اکنون به نظر می رسد در روزهای آینده لایحه جدیدی درباره لایحه حذف صفر به مجلس ارسال خواهد کرد که در دستور کار بررسی و تصویب بهارستان قرار خواهد گرفت.صفر تا ۱۰۰ حذف ۴ صفر از پول ملیسیدشمس الدین حسینی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره مصوبه این کمیسیون به خبرنگار اقتصادی ایرنا توضیح داد: آنچه در کمیسیون تصویب گردید، لایحه دولت دوازدهم یعنی اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی قرار دارای بود که در مجلس دهم مصوب گردید اما به خاطر ایرادات شورای نگهبان به مجلس برگشت خورده قرار دارای بود.وی افزود: لایحه‌ای که به تصویب کمیسیون رسید، لایحه جدیدی از سوی دولت فعلی نقرار دارای بود بلکه مصوبه مجلس دهم اعاده گردیده از سوی شورای نگهبان قرار دارای بود که نه در مجلس یازدهم و نه در دولت سیزدهم این لایحه بعد از بازگشت از سوی شورای نگهبان، به جریان نیفتاده قرار دارای بود.احیای لایحه بعد از ۶ سالرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره اینکه چرا این لایحه بعد از ۶ سال دوباره به جریان بررسی افتاده هست، اظهار دارای بود: در ماه‌های اخیر، دولت و به طور مشخص بانک مرکزی بسیار پیگیر به جریان افتادن این لایحه گردیده قرار دارای بودند و با اینکه مرسوم نیست لوایح اعاده گردیده از سوی شورای نگهبان که در صحن تصویب گردیده‌اند، در کمیسیون‌ها به رأی‌ گذاشته شوند، اما ما در کمیسیون اقتصادی بار دیگر این لایحه را به رأی گذاشتیم تا پس از تصویب در کمیسیون، دوباره آن را به جریان بیندازیم.حسینی خاطر نشان کرد: باید یادآور گردید که این وقتی لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی در مجلس مصوب گردید و به شورای نگهبان رفت، هنوز قانون مربوطه در نظام بانکی کشور نافذ قرار دارای بود اما در مجلس یازدهم قانون بانک مرکزی جایگزین قانون پولی و بانکی گردید و به همین دلیل بسیاری از مواردی که در این لایحه وجود دارای بود، در قانون بانک مرکزی حذف یا لغو گردیده اند.وی یکی از موارد اصلاح گردیده را تعهدات ایران به صندوق بین المللی پول و تطبیق آن با قانون بانک مرکزی برشمرد و بیان کرد: به همین دلیل عنوان لایحه به جای آنکه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی باگردید، به اصلاح ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی تغییر یافت.نماینده مردم تنکابن و رامسر در مجلس اصلاح مهم دیگر را حذف ۴ صفر از پول ملی برشمرد و بیان کرد: در اصلاح صورت گرفته عنوان تومان برای پول ملی جدید (بعد از حذف ۴ صفر) حذف گردید و نام ریال برای پول ملی باقی ماند ولی حذف تعداد صفرهای مورد نظر لایحه تغییری نکرد.لازمه حذف ۴ صفر از پول ملی، مهمتر از اثرگذاری آنرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره اینکه آیا حذف ۴ صفر از پول ملی تأثیری دارد؟ بیان کرد: الزامات آن بیشتر از تأثیرگذاری‌ آن هست؛ چندین اوقات اوقات کاری انجام می دهی که دنبال یک هدف هستید اما چندین اوقات یک کاری الزام‌آور می شود؛ امروزه نظر به اینکه ارزش پول ملی بعد از چندین دهه به خاطر تورم کاهش پیدا کرده هست، در عمل دیگر از واحد ریال با کمیتی که هم‌اکنون دارد اعم از هستفاده عمومی آن تا مقایسه با واحدهای پولی دیگر کشور چیزی باقی نمانده هست و تعداد صفرهای ریال در مقابل پول های دیگر اگر اول نباگردید دوم هست.سه دهه تلاش برای حذف چندین صفرسابقه ایده حذف صفر از پول ملی سه دهه قدمت دارد؛ در زمان ریهست طهماسب مظاهری بر بانک مرکزی در سال ۱۳۷۲ برای نخستین بار حذف سه صفر از پول ایران کلید خورد ولی به دلایل مختلف روند بررسی متوقف گردید. وی بعدها در دفاع از برنامه حذف صفر از پول ملی، آن را اقدامی معقول دانسته و بیان کرده قرار دارای بود: اگر آن زمان این اقدام را انجام می‌دادیم، نتایج مثبتی دارای بود و حتی ایران‌ چک ۵۰ هزار تومانی را چاپ کردیم که عدد ۵۰ آن درشت قرار دارای بود، اما صفرهای آن را کمرنگ و کوچک قرار دادیم.در دولت دهم نیز زمزمه های حذف صفر از پول ملی شنیده گردید؛ سیدشمس‌الدین حسینی که در آن زمان وزارت امور اقتصادی و دارایی را عهده دار قرار دارای بود، در این باره بیان کرده هست: همه ما با این کار موافق قرار دارای بودیم. من همواره تأکید دارای بودم این کار باید در زمان مناسب صورت گیرد. این طرح به عنوان یکی از هفت محور طرح تحول اقتصادی دولت قرار دارای بود اما به هیچ وجه از وزنی مشابه با سایر محورها برخوردار نقرار دارای بود.وی در عین حال حذف ۳ صفر در اقتصاد را یک اصلاح ساختاری و محتوایی نمی دانست و در این باره بیان کرده قرار دارای بود: چندین معتقد قرار دارای بودند اجرای این طرح نیازی به قانون ندارد. اما اقدامات لازم انجام و پیش‌نویسی تهیه گردید که به سرانجام نرسید؛ در مورد زمان اجرای این طرح مردد قرار دارای بودم اما در مجموع به این نتیجه رسیدم که این کار باید انجام شود.حسینی درباره علت اجرا نگردیدن این طرح بیان کرده قرار دارای بود: در سال‌های ۹۰ و ۸۹ به‌ رغم اجرای هدفمندی، رگردید اقتصادی مناسبی دارای بودیم، اما با تلاطم‌هایی که پس از اوج‌گیری تحریم‌ها در سال ۹۱ در اقتصاد کشور ایجاد گردید، اصولاً دیگر این طرح موضوعیت ندارای بود. چرا که اجرای چنین طرح‌هایی نیازمند فضایی آرام در اقتصاد کشور هست.دستاوردهای اجتماعی حذف صفر از پول ملیبر اساس بررسی های صورت گرفته، یکی از کارکردهای پول از جنبه اجتماعی هویت بخشی ملی به شهروندان هست؛ حذف صفر از پول ملی می تواند این جنبه را تقویت کند. هزینه های فیزیکی حمل و نقل اسکناس و مسکوک و ریسک سرقت با اجرای این سیهست کاهش می یابد و کارایی خدماتی مانند ثبت سوابق مالی و حسابداری بهقرار دارای بود پیدا می کند.نیز با این اقدام کارایی چندین خدمات ارایه گردیده در حوزه پرداخت مانند دستگاه های خودپرداز و یا هستفاده از دستگاه های فروش خودکار با بی ارزش گردیدن واحد پول دچار اختلال می شود. اصلاح نسبت اسکناس به مسکوک یکی دیگر از تبعات مثبت اجرای این سیهست هست.این نکته از آن جهت اهمیت دارد که هم‌اکنون در ایران این نسبت بالا هست و بالا قرار دارای بودن اسکناس معادل با افزایش هزینه های امحا و جایگزینی پول جدید هست.البته اجرای این سیهست هزینه هایی هم به دنبال دارد که هزینه تولید و انتشار اسکناس و مسکوک جدید و امحای اسکناس و مسکوک قدیمی مهمترین آن هست. به علاوه، هزینه آموزش عمومی و تبلیغات، هزینه مربوط به تغییر نرم افزارها و ابزارهای حسابداری و هزینه فهرست بها را می توان از هزینه های اجرای سیهست اصلاح واحد پولی برشمرد.گردکردن قیمت ها به سمت بالا بعد از اصلاح واحد پولی می تواند اثر تورمی به همراه دارای بوده باگردید؛ یا اینکه اجرای چنین سیهست اصلاحی نظر به ابعاد وسیعی که دارد، می تواند به صورت کوتاه مدت نااطمینانی و بی ثباتی را در اقتصاد را افزایش دهد.از این رو کشورها برای اجرا کردن یا نکردن سیهست حذف صفر از پول ملی باید مزایا، هزینه ها و چالش های اجرای این سیهست را با هم ببینند. چرا که اجرا نامناسب این سیهست تنها باعث تحمیل هزینه های این سیهست خواهد گردید.تورم بالا در اقتصاد ایران و ضرورت‌های انکار ناپذیراگرچه اقتصاد ایران طی دهه های اخیر با وجود بروز شوک‌های متعدد تورمی و ارزی، دچار اَبَرتورم نگردیده اما متوسط کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار آمریکا (رگردید نرخ ارز) طی سه دهه اخیر برابر ۲۰.۲ درصد قرار دارای بوده هست. نیز متوسط کاهش ارزش پول ملی از سال ۱۳۹۰ (که با دو دوره تحریم گردیدید اقتصادی مواجه قرار دارای بوده ایم) برابر ۳۷.۲ درصد و طی دوره تحریم های گردیدید اقتصادی اخیر (از سال ۱۳۹۷) برابر ۵۹.۹ درصد قرار دارای بوده هست یعنی تجربه چندین دهه نرخ تورم بالا سبب گردیده تا ارزش یک ریال به عنوان واحد پول ملی بسیار تقلیل یابد.با اینکه برای جلوگیری از ادامه روند تنزل ارزش پول ملی باید مشکلات ساختاری منتج به تورم بالا و جهش های ارزی برطرف شود، اما در کنار این اقدامات بنیادی، اصلاح واحد پول ملی به صورت حذف صفر از واحد پولی ضرورتی انکار ناپذیر هست و در این رهستا، مهمترین شرط موفقیت سیهست اصلاح واحد پول ملی، ثبات نسبی محیط اقتصاد کلان در رهستای اطمینان از عدم بروز اَبَرتورم در آینده نزدیک هست.پژوهشکده پولی و بانکی نیز در گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته و معتقد هست تورم بالا در چندین دهه اخیر باعث گردیده ارزش ریال به گردیدت کاهش پیدا کند و رابطه های برابری ارزش ریال با ارزهای خارجی به گونه‌ای باگردید که به عنوان ارزانترین ارز شناخته شود.بر اساس این گزارش اگرچه اصلاح واحد پول ملی به طور مستقیم آثار مثبت و منفی اقتصادی ندارد، اما به واسطه اثرگذاری بر انتظارات می تواند، اثرات حقیقی دارای بوده باگردید.کارشناسان بر این باورند که مزیت‌ اصلی سیهست اصلاح واحد پولی، القای رویکرد تضمین اعتبار برای پول ملی هست و معتقدند: زمانی که رویکرد مردم این باگردید که سیهستگذار به دنبال تقویت پول ملی هست، انتظارات تورمی کنترل می شود. تثبیت حاکمیت در حوزه پولی یکی دیگر از نتایج مثبت این سیهست هست. این سیهست می تواند روند جایگزینی پول ملی با ارزهای خارجی را تغییر دهد.