زنگه‌زور، یعنی احتمال حضور ناتو در منطقه/کریدور شمال–جنوب را دریابیم

- اخبار اقتصادی -به گزارش پول و تجارت، کریدور زنگزور یکی از مسیرهای ترانزیتی هستراتژیک در منطقه جنوب قفقاز محسوب خواهد گردید که ارتباط میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و دسترسی به دریای خزر و بازارهای بین‌المللی را فراهم انجام می‌دهد. این کریدور نه تنها نقش مهمی در حمل‌ونقل کالا و توسعه ترانزیت منطقه‌ای دارد، بلکه موقعیت ژئوپلیتیک ایران و کشورهای همجوار را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.برای ایران، کریدور زنگزور فرصتی هست تا با هستفاده از موقعیت سوق‌الجیشی خود، جایگاه ترانزیتی و اقتصادی خود را ارتقا دهد و به افزایش درآمد ارزی و اشتغال‌زایی کمک کند. با این حال، موفقیت در بهره‌برداری از این مسیر مستلزم زیرساخت‌های قوی، هماهنگی منطقه‌ای و مدیریت چالش‌های سیاسی و اقتصادی هست.در گفتگو بافاطمه مقیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و گرجستانورئیس کانون زنان بازرگان ایران، به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های ایران در مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای، به ویژه کریدورهای شمال–جنوب و زنگزور می‌پردازیم. ایران با موقعیت سوق‌الجیشی ویژه خود امکان داردد جایگاه ترانزیتی خود را تقویت کرده و از این مسیرها درآمد ارزی، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی کسب کند.در این گفتگو تلاش می‌کنیم با بررسی تجربه‌های گذشته، درس‌های آموخته‌گردیده و فرصت‌های پیش رو، راهکارهای هستراتژیک و آینده‌پژوهی را برای ارتقای نقش ایران به‌عنوان یک بازیگر فعال و امن در کریدورهای شمال–جنوب و زنگزور بررسی کنیم.هگردیدار نسبت به پیامدهای کریدور زنگزور بر جایگاه ترانزیتی ایرانتسنیم:  شما اخیرا در ارائه ای که در اتاق بازرگانی در خصوص کریدور زنگ زود دارای بودین، معتقد قرار دارای بودید که این کریدور صرفاً یک پروژه عمرانی نیست، بلکه تحول ژئوپولیتیک عمیقی در منطقه هست. کمی دقیق‌تر بفرمایید این تحول چه تأثیری بر جایگاه ژئوپولیتیک ایران دارد؟ مدیریت 99 ساله آمریکا بر این مسیر چه پیامدهای امنیتی و سیاسی برای ایران خواهد دارای بود؟مقیمی: این فقط یک کریدور عمرانی نیست، بلکه ابعاد ژئوپلیتیک نیز دارد. من اعتقاد دارم با حضور و نظارت 99 ساله آمریکا در این منطقه، شرایطی ایجاد خواهد گردید که هم بر ارتباطات سیاسی و هم بر ارتباطات اقتصادی اثرگذار هست و امکان داردد تصمیم‌گیری‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.کالاهای ما که قرار هست از طریق این مسیر به‌صورت ترانزیت جابه‌جا شود، طبیعتاً رفت و برگشتش از همین مسیر خواهد قرار دارای بود. بنابراین نظارت کامل بر آن وجود دارد؛ به‌طوری‌که در هر مقطعی امکان داردند کار را متوقف کنند، مسیر را تغییر دهند یا شرایط غیرقابل پیش‌بینی دیگری به وجود بیاورند. به بیان دیگر، حضور آمریکا در این منطقه عملاً به‌منزله هم‌مرز گردیدن با مهست.موضوع دیگر بحث حضور ناتو در این منطقه هست که طبیعتاً تمام این عوامل بر ارتباطات سیاسی و اقتصادی ایران اثرگذار خواهد قرار دارای بود. از نظر پیامدهای اقتصادی، درآمدهای ترانزیتی ما ممکن هست به عدد بزرگی نرسد، اما در هر حال اثرگذاری قابل‌توجهی دارد. مگر آنکه شرایط جدیدی ایجاد شود و توافقات منطقه‌ای شکل بگیرد.تسنیم: ایران چه ابزارهایی برای جلوگیری از انحصار ترکیه و آمریکا در این کریدور در می‌تواند؟ روابط ایران با ارمنستان، گرجستان و روسیه در این شرایط چگونه باید بازتعریف شود؟ چه نوع دیپلماسی اقتصادی یا چندینجانبه امکان داردد جایگاه ایران را دوباره تقویت کند؟مقیمی: آقای رئیس‌جمهور به‌تازگی به ارمنستان سفر کرده‌اند و قرار هست به بلاروس هم بروند. اگر در این سفرها توافقاتی حاصل شود، امکان داردد بر تصمیمات بعدی ما اثرگذار باگردید. یکی از مهم‌ترین نکات این هست که ما در این مناطق باید قدرت اجرایی و قدرت اقتصادی خود را تثبیت کنیم.از جهات دیگر، ما با چندین کشورهای منطقه مانند ارمنستان، اشتراکات فرهنگی و اجتماعی داریم. بسیاری از ارامنه ارمنستان سال‌ها در ایران زندگی کرده‌اند و ارتباطات تاریخی و قومی میان ما وجود دارای بوده هست. همین موضوع امکان داردد بستر مطلوبی برای توسعه این همکاری‌ها فراهم کند.البته چالش‌هایی هم وجود دارد؛ به‌ویژه در حوزه هزینه‌های تجاری، چراکه گرجستان و روسیه نیز هم‌مرز با ارمنستان هستند و این موضوع امکان داردد هم موجب توقف روندها شود و هم در صورت مدیریت صحیح، شرایط مثبتی ایجاد کند. بنابراین دیپلماسی منطقه‌ای ما اهمیت ویژه‌ای دارد تا بتوانیم از این ابزارها به نفع خود هستفاده کنیم و راهکارهای جدیدی برای کشور به وجود بیاوریم.به هر حال ما در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که ارتباطات منطقه‌ای‌مان امکان داردد آینده تعاملات ما را تعیین کند. از گذشته روابط اقتصادی خوبی با روسیه دارای بوده‌ایم و امکان داردیم با توافق‌نامه‌های منطقه‌ای این روابط را بیش از پیش توسعه دهیم و زمینه رگردید اقتصادی جدیدی فراهم کنیم.تسنیم: شما به فرصت‌های از دست‌رفته‌ای مثل هاب هوایی و کریدور شمال  جنوب اشاره کردید. ریشه تکرار این عقب‌ماندگی‌ها چیست؟ ضعف مدیریت، تحریم یا ناهماهنگی نهادی؟ برای اینکه تجربه تلخ گذشته تکرار نشود، چه اقدام فوری باید انجام داد؟مقیمی: بهتر هست بگویم که موضوع «درس‌های آموخته‌گردیده» بیشتر در قالب فرصت‌هایی معنا پیدا انجام می‌دهد که امکان داردد در کریدور شمال–جنوب برای ما ایجاد شود. این کریدور در واقع یک شاهراه ترانزیتی هست که نخستین بار در سال 1992 در هلسینکی معرفی گردید. سپس در سال 2000، هند، روسیه و ایران در سن‌پترزبورگ یک توافق‌نامه مشترک امضا کردند.در ادامه، قطار ترانزیتی روسیه–هند از طریق شاخه شرقی این کریدور، در تیرماه 1401 وارد مرز سرخس گردید. این اتفاق نشان می‌داد که چه ظرفیت‌هایی امکان داردد بالفعل شود و چه مسیرهای مهمی پیش روی ما قرار دارد. شامل اقدامات مهمی که در چارچوب این کریدور انجام گردید، امکان دارد به خط ریلی قزاقستان–ترکمنستان–ایران اشاره کرد که بخشی از کریدور شمال–جنوب محسوب خواهد گردید و در سال 2014 راه‌اندازی گردید. نیز پروژه خط ریلی «آذان–برکت» در مه 2013 افتتاح گردید.از دیگر پروژه‌های مهم، راه‌آهن رشت–قزوین هست که طرح آن از سال 2005 مطرح قرار دارای بود، اما متأسفانه هیچ‌گاه به‌صورت قطعی به بهره‌برداری کامل نرسید و آن 30 تا 40 کیلومتر پایانی همچنان اجرا نگردیده باقی مانده هست. همین قطعه ناقص باعث ایجاد وقفه و معطلی در تکمیل این مسیر کلیدی گردیده هست. پروژه مهم دیگر راه‌آهن چابهار–زاهدان هست. این خط ریلی از سال 2020 ریل‌گذاری گردید و بهره‌برداری آن تا 2024 ادامه پیدا کرد، اما همچنان در تکاپوست تا به‌طور کامل به نتیجه برسد.در مورد احیای جایگاه ایران در کریدورها، به نظر من اهمیت آن در این هست که اگر به سمت راهکارهای آینده‌پژوهی حرکت کنیم، موقعیت سوق‌الجیشی ایران امکان داردد شرایط بسیار مطلوبی ایجاد کند. این امر امکان داردد جایگاه ترانزیتی ایران را ارتقا دهد، درآمد ارزی بیشتری به کشور بیاورد و فرصت‌های اشتغال‌زایی را افزایش دهد.مقیمی: برای مثال، اگر یک کیلو بار یا یک کانتینر ترانزیتی را در نظر بگیریم، حجم ابزارها و ارتباطات لازم برای جابه‌جایی آن بسیار گسترده هست و این خود امکان داردد زمینه رگردید و توسعه کسب‌وکارها را فراهم کند. به همین دلیل، تدوین قوانین مطلوب در بخش ترانزیت اهمیت ویژه‌ای دارد.مطالبی که من در این حوزه مدنظر دارم، شامل مسئولیت‌هایی هست که امکان داردد به افزایش اشتغال، درآمد بیشتر و ایجاد قوانین مناسب کمک کند. انتخاب مسیرهای ترانزیتی درست نیز امکان داردد نقش احیاکننده‌ای در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.تسنیم: نظر به اینکه شما رئیس اتاق مشترک ایران- گرجستان هم هستید، وضعیت تجاری میان ما و گرجستان به چه صورت هست؟ به نظر شما چالش‌های سرمایه‌گذاری و جابه‌جایی ارز در  تجارت میان ایران و گرجستان به چه صورت هست؟مقیمی: گرجستان کشوری هست که به تجارت بین‌الملل ملحق گردیده و به اتحادیه تجارت جهانی یا همان WTO متصل هست. وقتی ادبیات مشترک با تجارت بین‌الملل شکل دریافت می‌کند، طبیعتا تحریم‌ها اثر خود را بر تجارت ما با این کشور هم می‌گذارند؛ یعنی همان تحریم‌ها توسط آن ناظر ابقا خواهد گردید و امنیت فعالیت‌های اقتصادی ما را تأمین نانجام می‌دهد، به همین دلیل خب روابط تجاری ما با گرجستان هم رو به افول قرار دارای بوده هست.اما نکته مهم تری که می خواهم بگویم این هست که برای مثال، اگر به گرجستان بروید، خواهید دید که جابه‌جایی ارز، درآمد و سرمایه حاصل از تجارت با کشور ما به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. عدم وجود زیرساخت‌هایی مانند سوئیفت، عملاً به معنای محدودیت جابجایی آن هست. در اقتصاد، سرمایه‌گذاری جایی معنا پیدا انجام می‌دهد که امنیت دارای بوده باگردید و بتوانید درآمد حاصل از عملکرد خود را بهینه هستفاده کنید. اگر نتوانید سرمایه‌گذاری را امن انجام دهید، مفهوم سرمایه‌گذاری دچار ابهام خواهد گردید و توجیه آن دشوار خواهد گردید.به همین دلیل، در بحث گرجستان، توصیه می‌کنم با تعرفه مشخص کار شود. یکی از مشکلات دیگر ما، وضعیت و رتبه اعتباری ما در مجامع جهانی هست . وقتی شاخص‌های رتبه‌بندی کشورها را بررسی می‌کنیم، خب وضعیت ما چندینان مطلوب نیست.مقیمی: در مجموع عدم ثبات اقتصاد کلان ما در این سال ها به تجارت ما با کشور های همسایه ضربه های سختی وارد کرده هست. من یک مثال ساده برای شما بزنم برای مثال در محاسبه قیمت تمام‌گردیده کالا برای ورود به بازار بین‌الملل با مشکل مواجه می‌شویم، قیمت کالا ممکن هست مثلاً 11 هزار تومان باگردید، اما باید با چه دلاری محاسبه شود؟ دلار 4200 تومانی، 92 تومانی یا دلار بازار آزاد؟  همین سؤال مطرح هست که برای حضور در بازار بین‌الملل، کدام معیار محاسبه باید هستفاده شود و درآمد حاصل از آن به چه ارزی بازگردانده شود و چه ارزشی برای ما دارد.سرانجام باید این نکته را متذکر شوم که در این چارچوب، ایران امکان داردد تصمیم بگیرد که فقط مشارکت کند، نقش بازیگر دارای بوده باگردید یا حتی بازیگران متعدد را مدیریت کند. این نقش‌آفرینی، تنها با تفکر هستراتژیک و برنامه‌ریزی دقیق ممکن هست.انتهای پیام/