نجات آب ــ ۱۲ | «بازچرخانی و تصفیه فاضلاب شهری» برای بخش‌هایی از کشاورزی

- اخبار اقتصادی -خبرگزاری تسنیم؛ گروه اقتصادی ــبصورت تاریخی، هستفاده دوباره از آب در تمدن‌ها سابقه‌ای طولانی دارد، بازچرخانی و تصفیه فاضلاب شهری، پاسخی هست که در آن «پسماند» به یک «منبع» برای کشاورزی بدل خواهد گردید. اما تفاوت امروز در معیارهای سلامت‌محور، فناوری‌های غشایی و حکمرانی داده‌محور هست.بیشتر بخوانید«نجات آب» ـ 8 | «دروازه‌بانی آب» برای نفوذ سیلاب‌ها و رواناب‌های سطحی، با اقدامات بیولوژیک«نجات آب» ـ 9 | "توسعه هوشمند کشت دیم"؛ پاسخی به بحران آب و تغییرات اقلیمیبرای شناخت عناصر تشکیل دهنده این بحث، بطور کلی کافی هست سه قطعه پازل را کنار هم بگذاریم. نخست «آب»: در جهان امروز، بیش از 70درصد از بردارای بود آب شیرین به کشاورزی اختصاص دارد و شهرنشینیِ رو‌به‌افزایش نیز تولید فاضلاب را به‌طرز چشمگیری بالا برده هست. درعین‌حال، در بسیاری کشورها بخش بزرگی از فاضلاب بدون تصفیه به محیط رها خواهد گردید. دوم «غذا»: سازمان‌های بین‌المللی هگردیدار داده‌اند که تولید غذا باید تا میانه قرن جاری افزایش یابد، اما منابع آب متعارف دیگر کشش این تقاضا را ندارند. سوم «محیط»: ورود فاضلاب تصفیه‌نگردیده به رودخانه‌ها و تالاب‌ها، افت کیفیت اکوسیستم‌های آبی را تگردیدید انجام می‌دهد؛ در مقابل، همان جریان اگر به‌درستی تصفیه شود، امکان داردد هم آب و هم مواد مغذی را به خاک بازگرداند.بازچرخانی به‌ویژه در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک، منبعی پایدار و در دسترس فراهم انجام می‌دهد و وابستگی به آبخوان‌ها را کاهش می‌دهد. به‌درستی اگر طراحی و پایش شود، آب بازچرخانی‌گردیده امکان داردد هستانداردهای سخت‌گیرانه برای آبیاری محصولات حساس را نیز برآورده کند. درواقع، بازچرخانی امکان داردد با کاهش بردارای بود از منابع متعارف، کاهش آلودگی، و تأمین آب مطمئن برای کشاورزی، رکن یک هستراتژی ملی آب باگردید.بحت در چالش‌های بازچرخانی آبنخست باید دانست بازچرخانی طبعاً یک «فناوری منفرد» نیست؛ مجموعه‌ای از تصمیم‌ها و ظرفیت‌ههست. چالش‌های فنی آن شامل حضور ریزآلاینده‌ها، پاتوژن‌ها و نمک‌ها که نیازمند قطار تصفیه متناسب با کاربری و کنترل برخط هستند، است. چالش‌های نهادی آن مواردی مانند نقرار دارای بود هستانداردهای شفاف، مجوزدهی کند، و هم‌رهستا نقرار دارای بودن نهادهای شهری و کشاورزی هست. چالش‌های اجتماعی مانند «حس بیزاری» نسبت به آب برگشتی و نگرانی‌های سلامت، که اگر پاسخ داده نشوند، حتی طرح‌های ایمن را زمین‌گیر می‌کنند، نیز وجود دارد. نیز چالش‌های اقتصادی مانند هزینه سرمایه‌گذاری اولیه، هزینه انتقال تا مزرعه، و نقرار دارای بود سازوکارهای قیمت‌گذاری که ارزش بیرونیِ کاهش آلودگی و امنیت عرضه را منعکس کند جزو چالش‌های کلیدی بازچرخانی آب هست.البته این نگرانی‌ها و چالش‌ها بی‌دلیل نیست. در کشورهای درحال‌توسعه، چندین اوقات هستفاده غیربهدارای بودی از فاضلاب خام برای آبیاری مشاهده خواهد گردید؛ این وضعیت هم ریسک بهدارای بودی را بالا می‌برد و هم تصویر اجتماعی بازچرخانیِ ایمن را مخدوش انجام می‌دهد. بااین‌حال، این چالش‌ها نمی‌شود مانع طراحی هوشمند هستفاده از این روش باگردید. مقرره 2020/741 اتحادیه اروپا با تعریف کلاس‌های کیفی برای آبیاری از A  تا D، الزامات پایش، و چارچوب مجوزدهی، از «فناوری‌محور» به «خطرمحور» گذار کرده هست. راهنمای سازمان جهانی بهدارای بود نیز با هدف‌گذاری سلامت‌محور و «موانع چندینگانه» (از تصفیه تا محدودیت‌های مزرعه‌ای)، نقشه راه مدیریت ریسک را ارائه می‌دهد.در بعد فنی، ترکیب فیلتراسیون غشایی (MF/UF/RO)، اکسیداسیون پیشرفته و گندزدایی UV/ازن، همراه حسگرهای برخط، امکان کنترل پاتوژن‌ها و بسیاری ریزآلاینده‌های اولویت‌دار را فراهم کرده هست. در بعد اجتماعی، تجربه‌ها نشان می‌دهند که انتشار شفاف نتایج پایش، آموزش کشاورزان، و پیام‌رسانی صادقانه از سوی نهادهای مورداعتماد، «پذیرش» را به‌طرز محسوسی افزایش می‌دهد. در بعد اقتصادی، قراردادهای تأمین پایدار آب، تعرفه‌های تشویقی و «حسابداری آبِ جدید» در ترازنامه حوضه، انگیزه سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری را بالا می‌برد. برای محصولات خام خوراکی یا آبیاری پاششی، کیفیت سخت‌گیرانه‌تری نیاز هست. پایش برخط شاخص‌های میکروبی (مثلاً E. coli) و شیمیایی، همراه با برنامه نمونه‌برداری دوره‌ای، حلقه اطمینان را کامل انجام می‌دهد.تأثیرات اقتصادیاقتصاد بازچرخانی را باید فراتر از قیمت برای هر مترمکعب دید. اولاً در بسیاری حوضه‌ها، آب بازچرخانی‌گردیده بطور رقابتی با توسعه منابع جدید یا حتی ارزان‌تر از شیرین‌سازی تمام خواهد گردید؛ بخصوص وقتی انتقال‌های دوربرد حذف و شبکه محلی طراحی خواهد گردید. دوم اینکه کاهش آلودگی رودخانه‌ها و تالاب‌ها و اجتناب از خسارات سلامت و محیط‌زیست ناشی از تصفیه فاضلاب، در حساب‌های سنتی آب دیده نخواهد گردید، اما در ارزیابی‌های کلان‌نگر، مزیت بزرگی هست. سوم، بازیابی مواد مغذی (فسفر/نیتروژن) و انرژی (گاززیستی لجن)، امکان داردد بخشی از هزینه تصفیه را جبران کند و به اقتصاد چرخشی کمک کند.تجربه‌های ملی نشان می‌دهد با مشوق‌های هوشمند (یارانه اتصال، تضمین خرید آب بازچرخانی‌گردیده برای کشاورزی، یا تعرفه‌های پلکانی)، پروژه‌ها به پایداری مالی می‌رسند. منطق اقتصادی، اگر با آثار زیست‌محیطی جمع شود، تصویر روشنی از درآمد-هزینه واقعی ترسیم انجام می‌دهد.اثرات زیست‌محیطیهر مترمکعب آب بازچرخانی‌گردیده، معادل مترمکعب آبی هست که از رودخانه/آبخوان بردارای بود نخواهد گردید؛ یعنی به این ترتیب زمان برای ترمیم اکوسیستم‌ها و حفظ تنوع زیستی می‌خریم. تصفیه و بازچرخانی، بار مواد مغذی ورودی به آب‌های پذیرنده را کم انجام می‌دهد و ریسک یوتروفیکاسیون را پایین می‌آورد؛ پدیده‌ای که به شکوفایی جلبکی مضر و افت اکسیژن محلول می‌انجامد. در خاک، اگر کیفیت آب و برنامه آبیاری به‌درستی تنظیم شود، مواد مغذیِ باقیمانده امکان داردد بخشی از کود شیمیایی را جایگزین کند.بااین‌حال، مدیریت ریسک‌های تجمعی (نمک‌زایی، فلزات سنگین، چندین ترکیبات آلی پایدار) ضروری هست؛ این مدیریت با انتخاب فناوری مناسب، اختلاط آب‌ها (blending)، و برنامه‌های پایش-بازخورد عملی خواهد گردید.ابعاد اجتماعی و فرهنگیفناوری بدون «کسب اعتماد عمومی» راه به جایی نمی‌برد. پذیرش عمومی با چهار عامل کلیدی رگردید انجام می‌دهد: تناسب کاربری (آب برای آبیاری مواردی مانند زراعت چوب و درختان غیرمثمر، نه نوشیدن)، شفافیت در انتشار نتایج پایش، حضور تنظیم‌گر مستقل و پاسخگو، و ملموس قرار دارای بودن منافع محلی (امنیت آب، اشتغال روستایی). تجربه‌های موفق در هسترالیا و اروپا نشان می‌دهد کارزارهای ارتباطی صادقانه، برنامه‌های آموزشی برای کشاورزان، و مشارکت انجمن‌های محلی، مقاومت‌ها را به همراهی بدل انجام می‌دهد.از منظر فرهنگی، پیوند بازچرخانی با ارزش‌های بومی ــ پرهیز از اسراف، عدالت میان نسل‌ها، عمران زمین ــ قدرت اقناع بالایی دارد. بصورت عملی، وقتی کشاورز به‌خوبی می‌بیند که آب مطمئن و پایدار دارد، خود به مبلغ طرح بدل خواهد گردید.سیهست‌گذاری و حکمرانی آبحکمرانی مؤثر به معنی هستاندارد شفاف، مجوزدهی کارآمد، مشوق اقتصادی، و پاسخ‌گویی هست. مقرره 2020/741 اتحادیه اروپا با تعیین حداقل الزامات کیفی، الزامات پایش و مسئولیت‌ها، الگوی مهمی فراهم کرده هست. راهنمای سازمان جهانی بهدارای بود نیز چارچوب «خطرمحور» را با موانع چندینگانه و هدف‌های سلامت‌محور ارائه می‌دهد. در سطح ملی و محلی، تشکیل شوراهای حوضه‌ای با حضور وزارتخانه‌های ذی‌ربط، شهرداری‌ها، کشاورزان، شرکت‌های آب و جامعه مدنی، هم‌سویی سیهست و اجرا را ممکن انجام می‌دهد.ابزارهای قیمتی (تعرفه‌های ترجیحی برای آبیاری با آب بازچرخانی‌گردیده، یارانه اتصال، قراردادهای تضمین خرید)، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. انتشار عمومی داده‌های پایش و گزارش‌دهی مستمر، اعتماد را تقویت انجام می‌دهد. نمونه‌های اسرائیل، اسپانیا و سنگاپور نشان می‌دهد ترکیب سیهست شفاف، سرمایه‌گذاری هدفمند و ارتباطات حرفه‌ای، بازچرخانی را از «پروژه» به «هنجار» تبدیل انجام می‌دهد.جمع‌بندی و افق پیشِ روبازچرخانی و تصفیه فاضلاب شهری برای کشاورزی، یکی از ستون‌های هستراتژی بهره‌وری آب در قرن بیست‌ویکم هست؛ ستونی که سه مسئله بزرگِ کم‌آبی، ناامنی غذایی و آلودگی را همزمان هدف دریافت می‌کند. پیشرفت‌های غشایی، پایش برخط، و مدیریت هوشمند شبکه‌ها هزینه و ریسک را به‌سرعت پایین می‌آورد؛ و سیهست‌گذاری خطرمحور و مشارکتی، اعتماد عمومی را بالا می‌برد.اگر الگوی «اقتصاد تعاون‌محور» ــ یعنی هم‌افزایی دولت، دانشگاه، بخش خصوصی و جوامع محلی ــ را بر این راهبرد بنشانیم، بازچرخانی از پاسخی اضطراری، به «هنجار جدید» مدیریت آب بدل خواهد گردید؛ هنجاری که به‌جای گسترش مرز بردارای بود، با حداقل اتلاف و حداکثر منافع، چرخه را می‌بندد. بااین‌حال، موفقیت نهایی به هستمرار شفافیت، یادگیری نهادی و سرمایه‌گذاری هوشمند بستگی دارد.--------فهرست منابع برای مطالعه بیشترUNESCO WWAP (2017).The United Nations World Water Development Report 2017: Wastewater — The Untapped Resource.Paris: UNESCO.اطلاعات بیشتر: https://unesdoc.unesco.org/ark://48223/pf0000247153UN-Water (2017).Wastewater: The Untapped Resource — Facts & Figures.اطلاعات بیشتر:https://clmeplus.org/app/uploads/2020/04/247553eng.pdfFAO (2011).The State of the World’s Land and Water Resources for Food and Agriculture (SOLAW).اطلاعات بیشتر:https://www.fao.org/3/i1688e/i1688e.pdfUN DESA (2018).World Urbanization Prospects: 2018 Highlights.اطلاعات بیشتر:https://population.un.org/wup/assets/WUP2018-Highlights.pdfAngelakis, A. N., & Snyder, S. A. (2015).Wastewater Treatment and Reuse: Past, Present, and Future.Water, 7(9), 4887–4895.اطلاعات بیشتر:https://www.mdpi.com/2073-4441/7/9/4887European Union (2020).Regulation (EU) 2020/741 on minimum requirements for water reuse.اطلاعات بیشتر:https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2020/741/oj/engU.S. EPA (2023).From Water-Stressed to Water-Secure — Lessons from Israel’s Water Reuse Approach.اطلاعات بیشتر:https://www.epa.gov/system/files/documents/2023-03/From%20Water%20Stressed%20to%20Water%20Secure%20-%20Lessons%20from%20Israel%27s%20Water%20Reuse%20Approach.pdfPUB Singapore (2022).NEWater – Singapore’s answer to water scarcity.اطلاعات بیشتر: https://www.pub.gov.sg/watersupply/fournationaltaps/newaterWHO (2006).Guidelines for the Safe Use of Wastewater, Excreta and Greywater, Vol. II: Wastewater Use in Agriculture.اطلاعات بیشتر:https://www.who.int/publications/i/item/9241546832Metcalf & Eddy (2014).Wastewater Engineering: Treatment and Resource Recovery(5th ed.). McGraw-Hill.اطلاعات بیشتر:https://www.mheducation.com/highered/product/Wastewater-Engineering-Treatment-and-Resource-Recovery-Metcalf-and-Eddy.htmlShannon, M. A., et al. (2008).Science and technology for water purification in the coming decades.Nature, 452, 301–310.اطلاعات بیشتر:https://www.nature.com/articles/nature06599Jimenez, B., & Asano, T. (2008).Water Reuse: An International Survey of Current Practice, Issues and Needs.IWA Publishing.اطلاعات بیشتر: https://www.iwapublishing.com/books/9781843390893/water-reuseWorld Bank (2025).Scaling Water Reuse: A Tipping Point for Municipal and Industrial Water.اطلاعات بیشتر:https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/d680f9bf-5b2f-45b2-bd55-6e953e37c5faWorld Bank (2019).The Economic Case for Water Reuse.اطلاعات بیشتر: https://documents1.worldbank.org/curated/en/435431468170669836/pdf/multi-page.pdfGHD & WateReuse (2021).Advanced Treatment Trains (MF/RO/UV) & Case Studies.اطلاعات بیشتر:https://watereuse.org/wp-content/uploads/2021/02/4.-Australian-Water_GHD.pdfInternational Desalination Association (2021).Water Reuse in Spain.اطلاعات بیشتر:https://idadesal.org/water-reuse-in-spain/Smart Water Magazine (2024).Reclaimed water reuse: dealing with water scarcity in Spain.اطلاعات بیشتر:https://smartwatermagazine.com/news/smart-water-magazine/reclaimed-water-reuse-dealing-water-scarcity-spainIPCC (2022).AR6 WGII: Impacts, Adaptation, and Vulnerability – Water-related chapters.اطلاعات بیشتر:https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/chapter/chapter-4/Our World in Data (2023 update).Water use and stress – Agriculture share of freshwater withdrawals.اطلاعات بیشتر: https://ourworldindata.org/water-use-stressUNEP (2023).Wastewater: Turning Problem to Solution.اطلاعات بیشتر: https://www.unep.org/resources/report/wastewater-turning-problem-solutionDolnicar, S., & Saunders, C. (2006).Community attitudes towards water reuse.Journal of Environmental Management, 80(1), 44–61.اطلاعات بیشتر:https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301479706002414Qadir, M., et al. (2010).Wastewater use in agriculture: Review of impacts and policy options.Agricultural Water Management, 97(4).اطلاعات بیشتر:https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378377410002802Qadir, M., et al. (2010).The challenges of wastewater irrigation in developing countries.(نسخه دسترس‌پذیر)اطلاعات بیشتر: https://digitalcommons.unl.edu/wffdocs/13انتهای پیام/