۳۳ نوع بلای طبیعی ایران را تهدید می‌کند/تجربه سیلاب ۹۸؛ خسارت ۱.۴ میلیارد دلاری تنها در ۳ استان

- اخبار اقتصادی -به گزارشخبرگزاری تسنیم، در نشست نیازسنجی بازسازی پس از سوانح در رهستای برنامه توسعه،فرزام پوراصغر سنگاچین؛رئیس گروه سابق توسعه پایدار امور برنامه‌ریزی، نظارت و آمایش سرزمین سازمان برنامه و قرار دارای بودجه کشور به عنوان مدیر علمی نشست و نیزکامبد امینی حسینی؛رئیس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله وریتا میسال و جوانا سامپاینهو ؛مشاوران ارگردید بازسازی جهانی (Global Recovery Advisor) در دفتر بحران برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP Crisis Bureau) به ‌‌عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.روایت یک سال توسعه در لرستان؛ 107 پروژه پیشران روی میز دولت چهاردهمدولت از توسعه گردشگری سلامت در کردستان حمایت کنددرابتدای نشستفرزام پوراصغر سنگاچین؛رئیس گروه سابق توسعه پایدار امور برنامه‌ریزی، نظارت و آمایش سرزمین سازمان برنامه و قرار دارای بودجه کشور به عنوان مدیر علمی نشست با تأکید بر اهمیت نیازسنجی پس از وقوع بلایا بیان کرد: یکی از چالش‌های اساسی کشورهایی مانند ایران این هست که چرخه مدیریت بحران به‌ویژه در مرحله بازسازی، با کاهش گردیدید حمایت‌های مالی و معنوی مواجه خواهد گردید.وی افزود: اگر نمودار حمایت‌های مالی و معنوی را در طول زمان ترسیم کنیم، در مرحله ارزیابی خسارت و واکنش اولیه، این حمایت‌ها بسیار گسترده هست؛ اما در مراحل بازیابی و به‌ویژه بازسازی، روند نزولی گردیدیدی پیدا انجام می‌دهد. این مسئله از مهم‌ترین نقاط ضعف در مدیریت بحران به شمار می‌رود.پوراصغر سنگاچین با اشاره به گستردگی بلایای طبیعی در کشور اظهار کرد: از مجموع حدود 43 نوع بلای طبیعی شناخته‌گردیده،ایران با 33 نوع آن مواجه هست.تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر باعث گردیده کشور ما بیش از گذشته در معرض سوانح حدی شامل امواج گرمایی گردیدید، خشکسالی‌های طولانی‌مدت و سیلاب‌های مخرب قرار گیرد.وی ادامه داد: به علاوه، ایران همواره با زلزله به‌عنوان یک بلای طبیعی مستمر مواجه قرار دارای بوده و حدوداً نقطه‌ای در کشور وجود ندارد که از خطر زمین‌لرزه در امان باگردید. تهران نیز آخرین بار در سال 1830 زلزله گردیدیدی را تجربه کرده که حدود 20 سال از دوره بازگشت آن گذشته هست.خسارت سیل 98 حدود 1.5 میلیارد دلار قرار دارای بوداین مقام مسئول با یادآوری تجربه سیلاب سال 1398 بیان کرد: مطالعه‌ای که توسط سازمان برنامه و قرار دارای بودجه و برنامه عمران ملل متحد (UNDP) با همکاری پژوهشگاه زلزله انجام گردید، نشان داد تنها در سه هستان کشور طی یک هفته، خسارتی معادل یک میلیارد و 450 میلیون دلار وارد گردیده قرار دارای بود.این در حالی هست که سایر هستان‌ها در محاسبات لحاظ نگردیدند.وی تأکید کرد: چنین شرایطی نشان می‌دهد کشور نیازمند یک برنامه مدون و دستورالعمل‌های مشخص برای ارزیابی و بازسازی پس از بلایهست تا بتوان اقدامات لازم را در سریع‌ترین زمان عملیاتی کرد.پوراصغر سنگاچین نیز با اشاره به حضور مشاوران بین‌المللی در نشست اخیر بیان کرد: در این نشست خانم جوانا، مشاور ارگردید بازسازی جهانی و همکار خانم ریتا میسال از UNDP، تجربیات بین‌المللی در حوزه بازسازی پس از بلایا را ارائه خواهند کرد. این تبادل تجربه امکان داردد به تدوین راهبردهای کارآمدتر برای کشور کمک کند.در ادامه نشستریتا میسال و جوانا سامپاینهو؛مشاوران ارگردید بازسازی جهانی (Global Recovery Advisor) در دفتر بحران برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP Crisis Bureau) به بیان سخنان خود پرداختند.جوانا سامپاینهو به تشریح فرآیند «نیازسنجی پس از سانحه» (PDNA) پرداخت و تاکید کرد که این فرآیند، یک رویکرد جامع و ملی برای بازسازی تاب‌آور هست. وی در این سخنرانی، ضمن ارائه جزئیات این روش‌شناسی، بر نقش کلیدی دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی در اجرای موفق آن تأکید کرد.جوانا سامپاینهو در آغاز به این نکته اشاره کرد که در گذشته، ارزیابی‌های متعدد و غیرهماهنگ از سوی سازمان‌های مختلف، باعث هدر رفتن منابع و کاهش اثربخشی برنامه‌های بازسازی می‌گردید. برای حل این مشکل، سازمان ملل متحد، بانک جهانی و کمیسیون اروپا در سال 2008 با امضای تفاهم‌نامه‌ای، به یک روش‌شناسی مشترک برای نیازسنجی پس از بحران دست یافتند. این روش که «نیازسنجی پس از سانحه» نام دارد، به دولت‌ها اجازه می‌دهد تا با مدیریت و مالکیت فرآیند، از موازی‌کاری جلوگیری کرده و از تجربیات جهانی بهره‌مند شوند.مشاور ارگردید UNDP، فرآیند PDNA را شامل پنج گام اصلی دانست. این فرآیند با تحلیل شرایط موجود و داده‌های پایه آغاز خواهد گردید، سپس به ارزیابی دقیق خسارات و آسیب‌های مستقیم و غیرمستقیم می‌پردازد و سرانجام نیازهای بازسازی در حوزه‌های اجتماعی، زیرساختی و تولید را شناسایی انجام می‌دهد. به بیان کرده او، ارزیابی تأثیرات انسانی سانحه بر معیشت و انسجام اجتماعی، اهمیت ویژه‌ای دارد و نتایج این ارزیابی‌ها در قالب یک گزارش جامع به برنامه‌ای برای بازسازی پایدار تبدیل خواهد گردید.سامپاینهو با اشاره به اینکه روش PDNA تاکنون در بیش از 60 کشور و حدود 600 ارزیابی به کار گرفته گردیده هست، از موفقیت آن در شرایط مختلف سخن بیان کرد. این روش نه تنها در سوانح طبیعی مانند سیل پاکستان، بلکه در شرایط پیچیده‌تر مانند جنگ اوکراین نیز به کار گرفته گردیده هست. در این موارد، علاوه بر ارزیابی خسارات فیزیکی، به آسیب‌های انسانی، معیشت پناهندگان و وضعیت حکمرانی نیز توجه خواهد گردید تا یک بستر علمی برای تأمین مالی و برنامه‌ریزی دولت فراهم آید.وی در ادامه سخنانش، بر نقش محوری دولت‌ها در این فرآیند تأکید کرد و بیان کرد: PDNA یک تمرین ملی هست که مدیریت و مالکیت آن باید در دست دولت باگردید.که این روش با رویکردی فراگیر، به جامعه مدنی، دانشچندین اوقاتان و بخش خصوصی نیز امکان مشارکت می‌دهد و با همکاری شرکای بین‌المللی مانند سازمان ملل و بانک جهانی، به دولت‌ها در تصمیم‌گیری‌های حیاتی برای بازسازی و ایجاد تاب‌آوری کمک انجام می‌دهد.در ادامه این نشستکامبد امینی حسینی؛رئیس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به عنوان سخنران دیگر نشست از تهیه 19 جلد راهنمای بومی‌سازی گردیده برای ارزیابی خسارات و نیازسنجی پس از حوادث و سوانح خبر داد.کامبد امینی حسینی با بیان اینکه کشور ایران در معرض مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت متعددی قرار دارد، بر لزوم ارزیابی دقیق و هستاندارد خسارات پس از حوادث تأکید کرد و با اشاره به روش‌های سنتی و غیردقیق گذشته در برآورد خسارات، بیان کرد: در گذشته، برآورد خسارات در هستان‌ها بدون صحت‌سنجی دقیق انجام می‌گردید و اغلب بر مبنای گزارش‌های غیرمستند قرار دارای بود.امینی حسینی افزود: برای حل این مشکل، فرآیندی هستاندارد تحت عنوان "نیازسنجی پس از رخداد سوانح" (PDNA) از سال 2008 در جهان طراحی گردید و در سال 2015 به‌عنوان یک سند جهانی به تصویب رسید. که این فرآیند برای اولین بار در ایران، پس از سیلاب‌های سال 1398 و با درخوهست سازمان برنامه و قرار دارای بودجه از دفتر توسعه سازمان ملل (UNDP)، به صورت هستاندارد اجرایی گردید.به بیان کرده این مقام مسئول، پژوهشگاه زلزله‌شناسی با همکاری دفتر UNDP تهران و نیویورک، ارزیابی خسارات را در 13 بخش مختلف شامل مسکن، آموزش، میراث فرهنگی، و زیرساخت‌ها انجام داد که به خاطر عدم تطابق کامل راهنماهای بین‌المللی با شرایط بومی ایران، 19 جلد راهنمای ملی و بومی‌سازی گردیده برای ارزیابی نیازها تهیه گردید که شامل چهار حوزه اصلی اجتماعی، تولید، زیرساخت و بین‌بخشی هست.رئیس پژوهشگاه زلزله‌شناسی با تأکید بر اهمیت داده‌های پایه، اظهار دارای بود: اولین گام در فرآیند PDNA، تهیه بانک‌های اطلاعاتی از وضعیت پیش از حادثه هست. این کار به ما کمک انجام می‌دهد تا صحت‌سنجی خسارات به درستی انجام شود؛ برای مثال اگر گزارشی از تلف گردیدن 3000 رأس گوسفند در منطقه‌ای منتشر شود، با دارای بودن اطلاعات پایه امکان داردیم آن را رهستی‌آزمایی کنیم.وی ادامه داد: این بانک‌های اطلاعاتی در 19 حوزه مختلف تهیه گردیده و شامل اطلاعاتی نظیر دارایی‌ها، نیروی شاغل و هزینه‌های ساخت‌وساز خواهد گردید. این داده‌ها به برنامه‌ریزی دقیق برای بازسازی و بازتوانی پس از حادثه کمک شایانی انجام می‌دهد.امینی حسینی در ادامه صحبت‌های خود به تفاوت میان صدمات (Damages) و خسارات (Losses) در فرآیند ارزیابی اشاره کرد و بیان کرد: صدمات شامل آسیب‌های مستقیم به ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها، تأسیسات و تجهیزات هست، اما خسارات به آسیب‌های ناشی از توقف تولید و افزایش هزینه‌ها اطلاق خواهد گردید.وی با ذکر مثال زلزله بم، توضیح داد: با وجود اینکه شهرک صنعتی بم آسیب جدی ندید، اما به خاطر از دست رفتن نیروی کار، تولید در کارخانه‌ها تا یک یا دو سال متوقف گردید که این توقف تولید به خودی خود خسارت محسوب خواهد گردید و در فرآیند PDNA مورد توجه قرار دریافت می‌کند.دکتر امینی حسینی در ادامه  ابراز امیدواری کرد که این راهنماها به مرحله اجرا رسیده و مورد هستفاده تمام هستان‌ها قرار گیرد.دکتر کامبد امینی حسینی با بیان اینکه در فرایند هستاندارد PDNA، علاوه بر صدمات (Damages)، به خسارات (Losses) نیز توجه خواهد گردید، بیان کرد: خسارات به آسیب‌های ناشی از توقف تولید، افزایش هزینه‌ها و تغییر تقاضا اطلاق خواهد گردید. برای مثال، قطع برق یک کارخانه و هستفاده از ژنراتور، هزینه‌های اضافی‌ای را به تولیدکننده تحمیل انجام می‌دهد که جزو خسارات محسوب خواهد گردید.وی افزود: صدمات معمولاً در لحظه حادثه قابل سنجش هستند، اما خسارات ممکن هست در طول زمان و به صورت سال به سال محاسبه شوند. برای مثال، در زلزله بم، انبارهای نگهداری خرما به خاطر نقرار دارای بود تقاضا و عدم دسترسی، آسیب مستقیم ندیدند، اما به مرور زمان فاسد گردیدند که این نوع آسیب نیز در دسته خسارات جای دریافت می‌کند.این مقام مسئول در ادامه به اهمیت پیامدهای بلندمدت و تأثیرات (Impacts) حوادث پرداخت و بیان کرد: این پیامدها امکان داردند در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار باشند. مثلاً از بین رفتن یک کارخانه پتروشیمی به خاطر بمباران، علاوه بر صدمات فیزیکی و خسارات ناشی از توقف تولید، بر تولید ناخالص ملی (GDP) نیز تأثیر می‌گذارد و درآمد دولت از محل مالیات را کاهش می‌دهد.امینی حسینی خاطرنشان کرد که پیامدهای اجتماعی نیز بسیار مهم هستند؛ چرا که ممکن هست یک سانحه منجر به افزایش فقر، از دست رفتن معیشت مردم، نرسیدن به اهداف توسعه پایدار و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی شود. کمی‌سازی و برآورد این پیامدها بسیار دشوار هست و راهنماهای PDNA نیز هنوز در حال توسعه برای تعیین شاخص‌های دقیق این بخش هستند.رئیس پژوهشگاه زلزله‌شناسی با اشاره به راهبردهای بازسازی و بازتوانی، بر لزوم ساخت «بهتر از قبل» تأکید کرد و بیان کرد: بازسازی باید با رویکرد "Build Back Better" انجام شود؛ به این معنی که اگر منطقه‌ای پرخطر هست، باید مکان بازسازی تغییر کند یا الگوی ساخت‌و‌ساز اصلاح شود تا در حوادث آتی آسیب نبیند.وی در ادامه به اهمیت «نیازهای بازتوانی» اشاره کرد و افزود: مردم آسیب‌پذیر در حوادث، معیشت و کسب‌وکار خود را از دست می‌دهند و ممکن هست دچار بدهی‌های بانکی شوند. فرآیند PDNA به این مسائل توجه کرده و علاوه بر تأمین هزینه‌های فیزیکی بازسازی، برای بازتوانی معیشت مردم نیز قرار دارای بودجه‌ای را در نظر دریافت می‌کند.دکتر امینی حسینی در پایان صحبت‌های خود به نوآوری انجام گردیده در ایران برای تسهیل این فرآیند اشاره کرد و بیان کرد: به خاطر اینکه فرآیند PDNA شامل تکمیل صدها جدول اطلاعاتی هست و این امر به صورت دستی منجر به خطاهای انسانی خواهد گردید، ما با همکاری UNDP، یک اپلیکیشن اختصاصی برای جمع‌آوری داده‌ها طراحی کردیم.وی افزود: این اپلیکیشن به کاربران اجازه می‌دهد تا اطلاعات مورد نیاز را به صورت آنلاین و میدانی وارد کنند و با تجمیع داده‌ها، میزان خسارات و نیازهای بازسازی و بازتوانی به راحتی مشخص شود. وی ابراز امیدواری کرد که این پروژه که در سطح شهرستان تهیه گردیده هست، در آینده به سطح محلی نیز توسعه یابد و در حوادث بعدی مورد هستفاده قرار گیرد.در جمع بندی نشستفرزام پوراصغر سنگاچین؛رئیس گروه سابق توسعه پایدار امور برنامه‌ریزی، نظارت و آمایش سرزمین سازمان برنامه و قرار دارای بودجه کشور بر لزوم تهیه نقشه‌های ریسک بلایا و تداوم فرآیند «نیازسنجی پس از رخداد سوانح» (PDNA) در ایران تأکید کرد.فرزام پوراصغر سنگاچین با اشاره به سخنان دکتر امینی حسینی درباره فرآیند PDNA، بیان کرد: این فرآیند به کشورها کمک انجام می‌دهد تا با هستفاده از ظرفیت نهادهای بین‌المللی، خسارات و نیازهای پس از حوادث را به‌طور دقیق برآورد کنند.وی با بیان اینکه اجرای موفق این طرح مستلزم توانمندسازی بدنه دولت هست، به تجربه همکاری در سیل سال 1398 اشاره کرد و افزود: در آن زمان، اولین گزارش‌های PDNA برای خسارات سیل تهیه گردید و دستورالعمل‌های متعددی برای بخش‌های آب، انرژی و خدمات تدوین گردید.پوراصغر سنگاچین ضمن تأیید سخنان رئیس پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی درباره بومی‌سازی دستورالعمل‌ها، اظهار دارای بود: هم‌اکنون، این دستورالعمل‌ها به دستگاه‌های اجرایی مرتبط، شامل سازمان مدیریت بحران، ابلاغ گردیده و ابزار مهمی برای برآوردهای دقیق محسوب خواهد گردید تا بتوان برآوردهای واقع‌بینانه‌تری نظر به محدودیت منابع دارای بود.وی سه درخوهست کلیدی شامل دسترسی عمومی به گزارش‌ها: تهیه نقشه‌های ریسک بلایا: تداوم همکاری با مجامع بین‌المللی را به عنوان درخوهست‌های کلیدی برای تداوم این پروژه یاد کرد.پوراصغر سنگاچین در پایان بر اهمیت تداوم این بحث‌ها با محوریت سازمان مدیریت بحران در هستان‌ها تأکید کرد و افزود: این اقدام امکان داردد انگیزه لازم را در هستانداری‌ها برای هستفاده از این دستورالعمل‌ها ایجاد کند تا بتوانیم در مواجهه با چالش‌های اقلیمی پیش‌رو، منابع محدود خود را به بهینه‌ترین شکل ممکن تخصیص دهیم.انتهای پیام/