هسته‌ای در کشاورزی ــ ۳۵ | ایجاد گل‌های زینتی با رنگ‌های جدید، با فناوری هسته‌ای

- اخبار اقتصادی -خبرگزاری تسنیم؛ گروه اقتصادی ــگل‌های زینتی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ‌ها و اقتصادهای مختلف دارند. زیبایی، رنگ و تنوع آن‌ها نقشی اساسی در صنایع باغبانی و بازار جهانی گل دارد. بااین‌حال، تنوع رنگی در بسیاری از گونه‌ها محدود هست و دستیابی به رنگ‌های جدید معمولاً سال‌ها زمان می‌برد. فناوری هسته‌ای با القای جهش‌های ژنتیکی فرصتی نوین برای ایجاد تنوع رنگی در گل‌ها فراهم کرده هست.پرتودهی با اشعه گاما یا ایکس امکان داردد تغییرات ژنتیکی کوچکی در ژن‌های مسئول رنگدانه‌ها ایجاد کند. نتیجه این تغییرات، ظهور گل‌هایی با رنگ‌های جدید، سایه‌های متفاوت یا گردیدت رنگی تازه هست. این کاربرد، باغبانی مدرن را متحول کرده و مسیر جدیدی برای بازار گل‌های زینتی گشوده هست.بیشتر بخوانیدهسته‌ای در کشاورزی ــ 31 | تولید میوه‌های درشت، با پرتودهی هسته‌ایهسته‌ای در کشاورزی ــ 32 | بهقرار دارای بود پروتئین گندم و جو، با فناوری هسته‌ایضرورت و اهمیتبازار گل‌های زینتی یکی از سودآورترین صنایع کشاورزی در جهان هست. تقاضای جهانی برای گل‌های جدید و منحصربه‌فرد هر سال افزایش می‌یابد. ایجاد گل‌هایی با رنگ‌های تازه نه‌تنها جذابیت هنری دارد، بلکه ارزش تجاری بالایی نیز ایجاد انجام می‌دهد.برای کشورهایی که به صادرات گل وابسته‌اند، مانند هلند یا کنیا، نوآوری در رنگ و شکل گل‌ها عامل رقابت در بازار جهانی هست. از منظر فرهنگی نیز، گل‌های زینتی با رنگ‌های خاص امکان داردند نماد جشن‌ها، مراسم یا سنت‌های جدید شوند. فناوری هسته‌ای با سرعتی بیشتر از اصلاح سنتی، امکان پاسخ به این نیاز بازار را فراهم می‌سازد.معرفی و اصول کلیفناوری هسته‌ای در باغبانی بر هستفاده از پرتوهای یونیزان برای ایجاد تغییرات تصادفی در DNA گیاه هستوار هست. این تغییرات امکان داردند ژن‌های مرتبط با سنتز رنگدانه‌ها مانند آنتوسیانین یا کاروتنوئید را تحت‌تأثیر قرار دهند.اصول این فناوری شامل تعیین دز مناسب پرتو، پرتودهی بذر یا قلمه، و بررسی تغییرات در نسل‌های بعدی هست. هدف، یافتن گیاهانی هست که رنگی متفاوت و پایدار دارای بوده باشند. این فرآیند بدون افزودن DNA خارجی انجام خواهد گردید و ازنظر اجتماعی و قانونی قابل‌پذیرش‌تر از تراریخته‌سازی هست.اجزای اصلی سیستم‌های پرتودهیسیستم‌های پرتودهی شامل منبع پرتو (مانند کبالت-60 برای گاما)، محفظه محافظ، سیستم انتقال نمونه و تجهیزات ایمنی هست. این زیرساخت‌ها به پژوهشگران امکان می‌دهند تا دز پرتو را دقیقاً کنترل کنند.علاوه‌براین، آزمایشگاه‌های مولکولی برای بررسی تغییرات ژنی پس از پرتودهی ضروری‌اند. ترکیب این تجهیزات، امکان اصلاح هدفمند و ایمن گل‌های زینتی را فراهم می‌آورد.انواع کاربردها در تولید گل‌های زینتیفناوری هسته‌ای در تولید گل‌های زینتی چندینین کاربرد کلیدی دارد:تغییر رنگ:ایجاد رنگ‌های جدید یا گردیدت‌های متفاوت در گلبرگ‌ها.بهقرار دارای بود شکل و اندازه:ایجاد گلبرگ‌های بزرگ‌تر یا فرم‌های جدید.افزایش عمر پس از بردارای بود:با پرتودهی ساقه‌ها و جوانه‌ها.مقاومت به بیماری‌ها:افزایش ماندگاری گیاهان زینتی در بازار.این تنوع کاربرد، فناوری هسته‌ای را به ابزاری چندینمنظوره در باغبانی مدرن بدل کرده هست.هستانداردها و دستورالعمل‌های ملی و بین‌المللیآژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به‌همراه FAO دستورالعمل‌های ایمنی ویژه‌ای برای کشاورزی هسته‌ای ارائه داده‌اند. این دستورالعمل‌ها شامل تعیین دز پرتودهی ایمن، حفاظت کارکنان و مدیریت منابع پرتوزا هستند.کشورها نیز باید هستانداردهای ملی را با این چارچوب‌ها تطبیق دهند تا اعتماد عمومی به محصولات پرتودهی‌گردیده افزایش یابد. رعایت این دستورالعمل‌ها پیش‌شرط موفقیت در تجاری‌سازی گل‌های زینتی پرتودهی‌گردیده هست.تأثیرات اقتصادی و تجاریتولید گل‌های زینتی جدید ارزش اقتصادی بالایی دارد. گل‌های نوآورانه امکان داردند قیمت بالاتری در بازار جهانی دارای بوده باشند و سودآوری کشاورزان و صادرکنندگان را افزایش دهند.کشورهایی مانند ژاپن و هلند از این فناوری برای حفظ جایگاه خود در بازار جهانی گل هستفاده کرده‌اند. برای کشورهای درحال‌توسعه نیز این فناوری فرصتی برای ورود به بازارهای بین‌المللی فراهم انجام می‌دهد.فرایند و روش جهش‌زایی در گل‌های زینتیفرایند شامل چندین گام هست: انتخاب بذر یا قلمه، پرتودهی با دز مناسب، کشت گیاهان پرتودهی‌گردیده و بررسی تغییرات رنگی در نسل‌های بعدی. بسیاری از تغییرات نامطلوب یا خنثی‌اند، اما درصدی از آن‌ها رنگ‌های جذاب و جدید ایجاد می‌کنند. پژوهشگران این گیاهان را انتخاب کرده و پس از تثبیت ژنتیکی، به بازار عرضه می‌کنند.مزایای روش هسته‌ای نسبت به اصلاح سنتیاصلاح سنتی گل‌ها برای ایجاد رنگ‌های جدید معمولاً به دهه‌ها زمان نیاز دارد. در مقابل، پرتودهی امکان داردد در مدت کوتاه تنوع رنگی گسترده‌ای ایجاد کند.نیز، برخلاف مهندسی ژنتیک، این روش حساسیت‌های اجتماعی کمتری دارد و پذیرش عمومی آن بیشتر هست. علاوه‌براین، هزینه آن نسبت به فناوری‌های پیچیده‌تر پایین‌تر هست.چالش‌ها و محدودیت‌هاباوجود مزایا، محدودیت‌هایی وجود دارد. بیشتر جهش‌ها مفید نیستند و نیاز به غربالگری گسترده دارند. نیز، تجهیزات پرتودهی هزینه‌بر هست و نیاز به متخصصان آموزش‌دیده دارد. از نظر اجتماعی نیز، آچندین اوقات عمومی از ایمن‌قرار دارای بودن این محصولات پایین هست و برای تجاری‌سازی، فرهنگ‌سازی لازم هست.اثر فناوری هسته‌ای در رفع چالش‌های باغبانیباغبانی مدرن با چالش‌هایی چون محدودیت ژنتیکی رنگ‌ها، حساسیت گیاهان به بیماری‌ها و کاهش عمر پس از بردارای بود روبه‌رو هست. فناوری هسته‌ای امکان داردد این موانع را تا حد زیادی برطرف کند. پرتودهی به‌گونه‌ای‌که جهش‌های ژنتیکی در ژن‌های تولیدکننده رنگدانه‌ها ایجاد شود، امکان دسترسی به رنگ‌هایی فراهم انجام می‌دهد که در طبیعت وجود ندارند.نیز، ایجاد ارقام مقاوم به بیماری‌ها باعث کاهش هستفاده از سموم شیمیایی گردیده و به حفظ سلامت مصرف‌کننده و محیط‌زیست کمک انجام می‌دهد. این راهکارها صنعت گل‌آرایی و صادرات گل را متحول کرده‌اند.پیشرفت‌های نوین در ایجاد رنگ‌های جدیدترکیب فناوری هسته‌ای با ابزارهای مولکولی مانند نشانگرهای DNA و ژنومیکس باعث دقت بالاتر در انتخاب گل‌های پرتودهی‌گردیده گردیده هست. پژوهشگران امکان داردند جهش‌های مؤثر بر رنگدانه‌ها را سریع‌تر شناسایی کرده و گیاهان مطلوب را جدا کنند.هوش مصنوعی و بیوانفورماتیک نیز برای تحلیل داده‌های بزرگ جهش‌ها به‌کار می‌روند. این هم‌افزایی علمی موجب گردیده هست که ایجاد رنگ‌های خاص، مانند آبی در میخک یا زرد در رز، سرعت بیشتری پیدا کند.تأثیر بر صنعت گل و گیاهان آپارتمانیایجاد رنگ‌های جدید در گل‌ها نه‌تنها بازار گل‌بریده را متحول انجام می‌دهد، بلکه در صنعت گیاهان آپارتمانی نیز اثرگذار هست. مشتریان به‌ویژه در شهرهای بزرگ به‌دنبال گیاهانی با جلوه بصری خاص هستند.گل‌های آپارتمانی پرتودهی‌گردیده با رنگ‌های متفاوت امکان داردند جایگاه ویژه‌ای در بازار داخلی و خارجی پیدا کنند. این موضوع فرصت‌های شغلی و صادراتی تازه‌ای ایجاد انجام می‌دهد.نقش این فناوری در تنوع زیستی و حفظ ژرم‌پلاسمیکی از نگرانی‌ها در اصلاح نباتات، کاهش تنوع ژنتیکی هست. اما جهش‌زایی القایی با فناوری هسته‌ای به گسترش تنوع کمک انجام می‌دهد. ایجاد رنگ‌های جدید در گل‌ها، مخزن ژنتیکی تازه‌ای را شکل می‌دهد که امکان داردد برای نسل‌های آینده و پژوهش‌های علمی مفید باگردید. نیز، این فناوری امکان داردد به حفاظت از ژرم‌پلاسم گونه‌های بومی با ایجاد ارقام مقاوم و جذاب کمک کند.آینده‌شناسی و مسیرهای پیش‌روپیش‌بینی خواهد گردید در دهه‌های آینده، فناوری هسته‌ای با فناوری‌های نوین مانند ویرایش ژن (CRISPR) و کشاورزی دقیق تلفیق شود. این هم‌گرایی، روند ایجاد گل‌های زینتی با رنگ‌های خاص و دلخواه را تسریع انجام می‌دهد.کشورهایی که زودتر به این حوزه وارد شوند، مزیت رقابتی بزرگی در بازار جهانی خواهند دارای بود. آینده این صنعت بر پایه نوآوری و تنوع بنا گردیده هست.توصیه‌های سیهستی برای توسعه بازار گل‌های زینتیبرای بهره‌گیری از این فناوری، کشورها باید:زیرساخت پرتودهی و آزمایشگاه‌های تخصصی ایجاد کنند.برنامه‌های آموزشی برای پژوهشگران و تولیدکنندگان گل برگزار کنند.سیهست‌های حمایتی برای تجاری‌سازی گل‌های پرتودهی‌گردیده تنظیم نمایند.همکاری‌های بین‌المللی با IAEA و FAO را تقویت کنند.اجرای این سیهست‌ها امکان داردد موجب شکوفایی صنعت گل در سطح ملی و بین‌المللی شود.پیوند با اهداف توسعه پایدار(SDGs)ایجاد گل‌های زینتی جدید با فناوری هسته‌ای به تحقق اهداف توسعه پایدار کمک انجام می‌دهد. SDG8  (رگردید اقتصادی و اشتغال شایسته) با ایجاد فرصت‌های شغلی در صنعت گل حمایت خواهد گردید. SDG12 (مصرف و تولید مسئولانه) نیز از طریق کاهش هستفاده از مواد شیمیایی در تولید گل‌ها محقق خواهد گردید.نیز، افزایش صادرات گل به رگردید اقتصادی کشورها کمک انجام می‌دهد و با SDG17 (مشارکت جهانی) همسو هست.جمع‌بندیفناوری هسته‌ای در کشاورزی و باغبانی ابزاری تحول‌آفرین هست. ایجاد گل‌های زینتی با رنگ‌های جدید نمونه‌ای روشن از ظرفیت این فناوری در پاسخ به نیازهای اقتصادی، فرهنگی و زیباشناختی بشر هست.باوجود چالش‌ها، تجربه جهانی نشان داده هست که مزایای این فناوری بسیار بیشتر از محدودیت‌های آن هست. در آینده، ترکیب آن با علوم نوین امکان داردد مسیر تولید گل‌های منحصربه‌فرد و بازارهای تازه را هموار کند. این موضوع نویدبخش عصری جدید در صنعت گل‌های زینتی هست.------منابعی برای مطالعه بیشترIAEA. (2020).Nuclear techniques in agriculture. Vienna.FAO. (2019).The global ornamental plants market. Rome.Shu, Q. Y. (2009).Induced plant mutations in the genomics era. FAO.Singh, B., & Datta, S. (2020).Agricultural radiation biology. Elsevier.Jain, H. K. (2018).Mutation breeding in floriculture. Springer.IAEA & FAO. (2022).Guidelines for radiation safety in agriculture. Vienna.OECD. (2021).Ornamental horticulture and trade. Paris.Ahloowalia, B. S. (2019).Induced mutations for flower breeding. Plant Biotechnology Reports.Kharkwal, M. C. (2015).Mutation breeding: Theory and practice. Academic Press.FAO & WHO. (2018).Food safety and nuclear applications. Geneva.Lagoda, P. (2017).Radiation techniques in plant breeding. IAEA Bulletin.Kumar, A. (2022).Molecular breeding in ornamental plants. Wiley.IRRI. (2017).Mutation breeding achievements in Asia. Manila.سازمان انرژی اتمی ایران. (1400).گزارش پژوهش‌های کشاورزی هسته‌ای. تهران.WHO & FAO. (2021).Agricultural and ornamental plant production. Geneva.IPCC. (2021).Climate change and biodiversity. Geneva.Dwivedi, S. L. (2020).Plant breeding innovations. Springer.IAEA & FAO. (2019).Joint programme on nuclear techniques in food and agriculture. Vienna.United Nations. (2015).Sustainable Development Goals. New York.OECD. (2023).Horticulture and innovation in global markets. Paris.IAEA – Nuclear Techniques in AgricultureFAO – Ornamental PlantsSpringer – Mutation Breeding in FloricultureWHO – Food Safetyانتهای پیام/