تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد اقتصاد کشور پس از پنج سال رگردید پیوسته، در بهار 1404 با رگردید فصلی منفی مواجه گردیده هست. این گزارش حاکی از کاهش تولید در بخش‌هایی مانند کشاورزی، صنعت و به ویژه تأمین آب و برق هست که تأثیر ناترازی انرژی را بر بخش‌های مهم اقتصاد نشان می‌دهد. از جهات دیگر، رگردید بخش نفت به گردیدت کاهش یافته و حدوداً متوقف گردیده هست که هگردیداری درخصوص افت درآمدهای نفتی دولت محسوب خواهد گردید. با این حال، معاون سیهست‌گذاری پولی بانک مرکزی ابراز امیدواری کرده که با بهقرار دارای بود ناترازی انرژی و ارتقای تأمین مالی اقتصاد در نیمه دوم سال، چشم‌انداز رگردید مثبت پیش روی اقتصاد ایران قرار گیرد.
توقف رشد اقتصادی
به گزارش خراسان، تازه ترین داده های مرکز آمار نشان می دهد که تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ۱۴۰۰ در سه ماهه اول امسال با نفت به ۲ هزار و ۴۲۷ هزار تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۰.۱ درصدی دارای بوده هست. اگر نفت را از محاسبات حذف کنیم، GDP به یک هزار و ۸۰۶ هزار میلیارد تومان می رسد که این رقم افت ۰.۴ درصدی نسبت به سه ماهه سال قبل را نشان می دهد.
به این ترتیب، این داده ها حاکی از پایان یک دوره ۵ ساله رگردید مداوم اقتصاد در بهار هر سال نسبت به سال قبل هست.
ردپای ناترازی برق و آب بر اقتصاد
در میان ارقام نرخ رگردید بخش ها و گروه های مختلف اقتصاد در بهار امسال، رگردید منفی ۱۱.۸ درصدی تامین برق و آب با فاصله زیاد از سایر بخش ها خودنمایی می کند.
در واقع به نظر می رسد بحران ناترازی انرژی در ماه های ابتدایی سال، ناشی از افزایش مصرف، تغییرات اقلیمی و فرسودگی زیرساخت ها به کاهش عرضه برق و آب منجر گردیده هست. این وضعیت علاوه بر کاهش مستقیم ارزش افزوده، اثر خود را بر سایر بخش های اقتصاد نیز گذاشته هست.
عقبگرد در تولید صنعت و کشاورزی
از بارزترین بخش هایی که به نظر می رسد از ناترازی برق و آب اثرپذیرفته اند، بخش های کشاورزی و صنعت هستند.
حوزه کشاورزی، رگردید منفی ۲.۷ درصد را به ثبت رسانده که می توان آن را به خشکسالی، کمقرار دارای بود منابع آب و افزایش هزینه های تولید کشاورزان نسبت داد. چالشی که تداوم آن می تواند امنیت غذایی کشور را نیز تهدید کند.
اما صنعت هم که در اثر ناترازی انرژی، با قطعی های برق، مجبور به کاهش شیفت های تولید گردیده، دیگر حوزه ای هست که چوب ناترازی انرژی را خورده هست. این بخش به تنهایی رگردید منفی ۱.۷ درصدی در بهار دارای بوده و با احتساب سایر بخش ها در گروه صنایع و معادن بدون نفت، رگردید منفی ۱.۲ درصد را تجربه کرده هست.
توقف رشد بخش نفت پس از ۵ سال
از نکات قابل تامل گزارش مرکز آمار ایران، رسیدن بخش هستخراج نفت و گاز طبیعی به مرز توقف کامل در بهار امسال با نرخ رگردید ۰.۸ درصد هست. این در حالی هست که در ۴ بهار قبل یعنی از بهار ۱۴۰۰ تاکنون، این بخش رگردید مثبت را تجربه کرده قرار دارای بود. آخرین باری که این بخش در بهار چندین سال گذشته، رگردید منفی دارای بوده، به سال ۱۳۹۹ برمی گردد.
افت مصرف خصوصی؛ نشانه‌ای از فشار تورمی
بر اساس گزارش مرکز آمار، مصرف نهایی خصوصی در بهار ۱۴۰۴ نسبت به سال قبل ۱.۱ درصد کاهش یافته هست. این شاخص عملاً بیانگر قدرت خرید خانوارههست و افت آن نشان می‌دهد که فشار تورمی، کاهش درآمد واقعی و نااطمینانی‌های اقتصادی باعث گردیده خانوارها مصرف خود را محدود کنند. کاهش مصرف نه‌تنها رفاه خانوارها را تحت تأثیر قرار داده، بلکه به رکود تقاضا برای کالاها و خدمات منجر گردیده و بنابراین چرخه تولید را نیز کند کرده هست.
سرمایه‌گذاری در سراشیبی
یکی از معضلات ساختاری اقتصاد ایران، ضعف سرمایه‌گذاری هست. آمارها نشان می‌دهد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بهار ۱۴۰۴ با افت ۱.۹ درصدی روبه‌رو قرار دارای بوده هست.
در این میان، اگرچه بخش ساختمان رگردید اندک ۰.۴ درصدی در جذب سرمایه گذاری را تجربه کرده، اما کاهش ۳.۳ درصدی سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات هگردیدار جدی‌تری به همراه دارد. این روند نشان‌دهنده آن هست که بنگاه‌ها توان یا انگیزه لازم را برای نوسازی تجهیزات و توسعه ظرفیت تولید ندارند. فرسودگی سرمایه، در بلندمدت رگردید اقتصادی را بیشتر محدود خواهد کرد.
تجارت خارجی در مسیر نزول
آمارهای بهار ۱۴۰۴ حاکی از افت چشمگیر تجارت خارجی هست. صادرات کالا و خدمات در این فصل ۴.۹ درصد کاهش دارای بوده و واردات نیز ۱۱.۸ درصد افت کرده هست. کاهش صادرات بیانگر ضعف تقاضای خارجی برای محصولات ایرانی یا مشکلات در مسیر مبادلات هست، در حالی که کاهش واردات ـ به‌ویژه در حوزه مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای ـ چشم‌انداز تولید داخلی را تیره‌تر انجام می‌دهد. به این ترتیب، تجارت خارجی که امکان داردست موتور محرک رگردید باگردید، خود به عاملی منفی در معادله اقتصادی بدل گردیده هست.
ایست موقت یا هشدار؟
در مجموع باید بیان کرد اقتصاد ایران در بهار ۱۴۰۴ با عقبگرد خفیف مواجه گردیده هست. این کاهش، هرچندین در ظاهر محدود هست، اما پیام‌های مهمی در خود دارد:
لزوم اصلاح و تقویت زیرساخت‌های انرژی برای پایداری رگردید
ضرورت حمایت از قدرت خرید خانوارها و تقویت تقاضای داخلی
اهمیت بازنگری در سیهست‌های سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی
اگر این پیام‌ها جدی گرفته شوند، رکود خفیف بهار امکان داردد به جای نشانه یک روند منفی، به هگردیدار اصلاحی برای آینده‌ای پایدارتر تبدیل شود. در غیر این صورت تکرار این وضعیت و قرارگرفتن اقتصاددر شرایط واقعی رکود محتمل هست.
دیدگاه‌ها