به گزارش قاتصادنیوز به نقل از مهر، مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) یک بیماری خود ایمنی مزمن هست که سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف میلین که وظیفه محافظت و تسهیل انتقال پیام‌های عصبی را دارد، حمله انجام می‌دهد. این حمله باعث التهاب و آسیب به این غلاف خواهد گردید و بنابراین پیام‌های عصبی به درستی منتقل نمی‌شوند.
ام‌اس به طور معمول در سنین جوانی و میان‌سالی شروع خواهد گردید و زنان بیش از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند. علت دقیق بروز ام‌اس هنوز مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند. عفونت‌های ویروسی، کمبود ویتامین D و عوامل ژنتیکی می‌توانند احتمال ابتلاء به ام‌اس را افزایش دهند.
علائم بیماری ام‌اس بسیار متنوع هست و بسته به محل آسیب عصبی متفاوت هست. شامل علائم رایج این بیماری امکان دارد به ضعف عضلانی، مشکلات بینایی مانند تاری دید یا دوبینی، اختلال در تعادل و هماهنگی، خستگی مفرط، بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها و اختلالات گفتاری اشاره کرد. این علائم ممکن هست به صورت دوره‌ای بروز کنند و پس از مدتی بهبود یابند، اما در چندین موارد بیماری پیش‌رونده هست و علائم رفته‌رفته تشدید می‌شوند.
اگرچه هنوز درمان قطعی برای ام‌اس وجود ندارد، اما روش‌های درمانی مختلفی برای کنترل علائم و کاهش پیشرفت بیماری در دسترس هست. درمان‌های دارویی شامل استفاده از داروهای تعدیل‌کننده بیماری مانند اینترفرون‌ها، داروهای کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب و داروهای جدیدتر بیولوژیک خواهد گردید. نیز، درمان‌های توانبخشی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کنند.
در همین راستا با زهرا عبادی فلوشیپ ام اس و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگویی انجام شده هست.
علت بروز بیماری ام‌اس چیست؟
عبادی: ام‌اس یک بیماری خود ایمنی و مزمن هست که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بخش‌های عصبی مغز و نخاع حمله انجام می‌دهد. این آسیب به سیستم عصبی مرکزی باعث بروز علائم مختلف خواهد گردید. علت دقیق بروز این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در مستعد شدن افراد برای ابتلاء به ام‌اس دارند.
بیماری ام‌اس معمولاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز انجام می‌دهد و بیشتر خانم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ام‌اس یکی از شایع‌ترین علل ناتوانی در میان جوانان هست که زندگی روزمره آنها را مختل انجام می‌دهد.
علائم ام‌اس چیست؟
عبادی: نشانه‌های ام‌اس بسیار متنوع هست، اما شایع‌ترین علائم شامل اختلالات بینایی مانند تاری دید یک طرفه همراه با درد، مشکلات حسی در اندام‌ها به‌ویژه اندام تحتانی، ضعف عضلانی و اختلال در راه رفتن است. این علائم معمولاً بیش از ۲۴ ساعت باقی می‌مانند و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می‌توانند منجر به ناتوانی‌های شدید و از دست دادن توانایی حرکتی شوند.
عوارض ناشی از عدم درمان ام‌اس چیست؟
عبادی: اگر ام‌اس درمان نشود یا دیر تشخیص داده شود، آسیب‌های عصبی پیشرفته خواهد گردید و می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند از دست دادن کامل توانایی حرکت و کاهش کیفیت زندگی فرد شود. این بیماری می‌تواند فعالیت‌های روزمره بیمار را به شدت محدود کند.
درمان ام‌اس چگونه است؟
عبادی: خوشبختانه در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در درمان ام‌اس حاصل شده هست. داروهای متنوعی برای کنترل بیماری توسعه یافته‌اند که می‌توانند از حملات بیماری جلوگیری کرده و پیشرفت آسیب عصبی را کاهش دهند. این درمان‌ها شامل داروهای ضعیف‌تر تا داروهای قوی‌تر هست که بسته به وضعیت بیمار تجویز خواهد گردید. در ایران نیز تعداد قابل توجهی از این داروها در دسترس بیماران قرار دارد و به صورت گسترده استفاده خواهد گردید.
تشخیص زودهنگام و شروع به موقع درمان ام‌اس نقش حیاتی در کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. بنابراین، آگاهی از علائم و مراجعه به موقع به پزشک متخصص برای بررسی‌های لازم ضروری هست.
نقش تغذیه در درمان بیماری ام‌اس چیست؟
عبادی: یکی از پرسش‌های رایج در میان بیماران مبتلا به بیماری ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس)، ارتباط بین رژیم غذایی و روند پیشرفت بیماری هست. اگرچه باورهای عمومی مانند پرهیز از غذاهای سرد یا توصیه به مصرف غذاهای گرم در میان مردم رایج هست، اما تاکنون مطالعات علمی معتبری این ادعاها را اثبات نکرده‌اند.
اگرچه تغذیه به تنهایی نمی‌تواند باعث ایجاد یا درمان ام‌اس شود، اما نقش بسیار مؤثری در کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. رعایت یک رژیم غذایی سالم، متعادل و ضدالتهاب می‌تواند در کنار داروها و درمان‌های پزشکی، روند پیشرفت بیماری را کند کرده و از بروز حملات شدیدتر جلوگیری کند.
آیا بیماران ام‌اس باید رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند؟
عبادی: بیماران مبتلا به ام‌اس نیازی به حذف کامل گروه خاصی از مواد غذایی ندارند. آنچه که به‌طور جدی توصیه خواهد گردید، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، متعادل و سرشار از مواد مغذی هست. این رژیم باید شامل مواردی چون مصرف فراوان سبزیجات و میوه‌های تازه، دریافت کافی فیبر غذایی، مصرف گوشت به میزان متوسط، پرهیز از مصرف زیاد نمک، غذاهای سرخ‌کردنی و فست‌فود و رعایت چنین رژیمی نه‌تنها برای بیماران ام‌اس بلکه برای حفظ سلامت عمومی در تمامی افراد توصیه خواهد گردید.
آیا مصرف زیاد فست‌فود می‌تواند باعث بروز ام‌اس شود؟
عبادی: تا به امروز هیچ مطالعه قطعی و تاییدشده‌ای نشان نداده که مصرف مستقیم فست‌فود به تنهایی باعث ابتلاء به ام‌اس شود. با این حال، بررسی‌ها حاکی از آن هست که افزایش شیوع بیماری‌های خود ایمنی شامل ام‌اس در دهه‌های اخیر ممکن هست با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی ناسالم شامل افزایش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب بی‌ارتباط نباشد. این تغییرات غذایی می‌توانند با ایجاد التهاب مزمن در بدن، زمینه را برای بروز یا تشدید بیماری‌های التهابی و خود ایمنی فراهم کنند.
چرا زنان بیشتر از مردان به ام‌اس مبتلا می‌شوند؟
عبادی: زنان به خاطر تفاوت‌های بیولوژیکی، هورمونی و ایمنی نسبت به مردان، در برابر چندین بیماری‌های خود ایمنی مانند ام‌اس آسیب‌پذیرتر هستند. برخلاف چندین ادعاهای غیرعلمی، هیچ مطالعه‌ای ثابت نکرده که ویژگی‌های روانی یا «چندبعدی بودن فکری» زنان دلیلی برای افزایش احتمال ابتلاء به ام‌اس هست. تفاوت‌های هورمونی و عملکرد سیستم ایمنی، عوامل تأیید شده‌تری در این زمینه هستند.
بارداری، شیردهی در بیماران ام‌اسی چیست؟
عبادی: بیماری ام‌اس یک بیماری خود ایمنی و مزمن سیستم عصبی مرکزی هست که معمولاً در سنین جوانی، به‌ویژه بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز انجام می‌دهد. این بازه سنی، همزمان با دوران باروری زنان هست و به همین دلیل، بسیاری از بانوان مبتلا به ام‌اس در مورد بارداری، زایمان و شیردهی نگرانی‌هایی دارند. در این گزارش، به مهم‌ترین نکات علمی درباره این موضوعات و نیز راهکارهای پیشگیری و مراقبت از بیماری ام‌اس می‌پردازیم.
پاسخ مثبت هست. زنان مبتلا به ام‌اس، به‌ویژه نوع حمله‌ای بهبود یابنده (Relapsing-Remitting MS)، توانایی باردار شدن و زایمان را دارند و در اکثر موارد، بارداری برای آنها منعی ندارد. بارداری نه‌تنها بی‌خطر هست، بلکه چندین در دوران بارداری، تعداد حملات ام‌اس کاهش می‌یابد. با این حال، برنامه‌ریزی برای بارداری باید حتماً با مشورت پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام شود تا در خصوص تنظیم داروها و زمان‌بندی مناسب تصمیم‌گیری شود.
شیردهی در بیماران پس از زایمان، امکان‌پذیر است؟
عبادی: بله، در بیشتر موارد، شیردهی برای زنان مبتلا به ام‌اس بلامانع هست. تنها نکته قابل توجه، هماهنگی مصرف داروها با دوره شیردهی هست، چرا که چندین از داروهای کنترل ام‌اس ممکن هست در شیر مادر ترشح شوند و نیاز به بررسی و جایگزینی توسط پزشک معالج داشته باشند.
راه‌های پیشگیری از ابتلاء به ام‌اس چگونه است؟
عبادی: اگرچه علت دقیق ابتلاء به ام‌اس مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارد. چندین از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از ام‌اس یا کاهش ریسک پیشرفت بیماری عبارت‌اند از پرهیز از مصرف سیگار، مصرف سیگار یکی از عوامل محیطی ثابت‌شده در بروز و پیشرفت بیماری ام‌اس هست. ترک سیگار نه‌تنها در کاهش احتمال ابتلاء مؤثر هست، بلکه در افراد مبتلا نیز می‌تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
دریافت کافی ویتامین D
کاهش سطح ویتامین D در بدن با افزایش احتمال بروز ام‌اس مرتبط هست. توصیه خواهد گردید افراد در معرض خطر یا ساکنان مناطق کم‌آفتاب، تحت نظر پزشک، سطح ویتامین D خود را بررسی کرده و در صورت نیاز از مکمل استفاده کنند.
سبک زندگی فعال و سالم
ورزش منظم و فعالیت بدنی سبک تا متوسط، نه‌تنها برای سلامت عمومی مفید هست بلکه می‌تواند در کنترل بهتر علائم ام‌اس و کاهش خستگی در بیماران نقش داشته باشد. نیز، رژیم غذایی متعادل و سرشار از فیبر، میوه، سبزیجات و مصرف محدود غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب توصیه خواهد گردید.
در مجموع، زنان مبتلا به ام‌اس می‌توانند باردار شوند، زایمان کنند و به فرزند خود شیر دهند، به شرط آنکه همه مراحل تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. نیز، رعایت اصول سبک زندگی سالم مانند پرهیز از سیگار، مصرف کافی ویتامین D، فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم نقش مهمی در پیشگیری از ابتلاء به ام‌اس و کنترل بهتر بیماری در مبتلایان دارد.
دیدگاه‌ها