به گزارش پول و تجارت، بازار ارز ایران در شهریورماه یکی از پرنوسان‌ترین مقاطع خود در سال جاری را پشت سر گذاشت. نوساناتی که نه فقط از جنس تغییرات معمول عرضه و تقاضا، بلکه بیشتر ریشه در تحولات سیاسی، فضای مذاکراتی و سیاست‌گذاری‌های داخلی دارای بود.
اگرچه دلار در مقاطعی تا سقف‌های تاریخی پیش رفت، اما در همان حال بارها با عقب‌نشینی و فشار عرضه روبه‌رو گردید. این روند رفت‌وبرگشتی، شهریور را به ماهی پرابهام تبدیل کرد که در آن معامله‌گران بیش از هر زمان دیگری به خبرها و سیگنال‌های بیرونی حساس بودند.
آغاز شهریور؛ صبر و انتظار در آستانه مذاکرات ژنو
در نخستین روزهای شهریور، نرخ دلار در کانال ۹۵ هزار تومان نوسان کرد. آنچه بر فضای بازار سایه انداخت، انتظار برای مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی در ژنو قرار دارای بود. معامله‌گران می‌دانستند نتیجه این نشست می‌تواند مسیر کوتاه‌مدت دلار را تعیین کند؛ یا با یک توافق موقت قیمت‌ها به سمت کف ۹۰ هزار تومان حرکت کند، یا در صورت شکست گفتگوها، فشار خرید بازار را به سمت مرز ۱۰۰ هزار تومان سوق دهد. در چنین فضایی، بازار عملاً در وضعیت «ایست فعال» قرار گرفت. حجم معاملات کاهش یافت و هر دو طرف، خریداران و فروشندگان، استراتژی صبر و انتظار را در پیش گرفتند.
میانه شهریور؛ مکانیسم ماشه و موج‌های هیجانی
با گذشت چندین روز، موضوع «مکانیسم ماشه» به محور اصلی بازار تبدیل گردید. انتشار گزارش‌هایی درباره احتمال فعال شدن این سازوکار و همزمان توزیع پیش‌نویس روسیه برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، فضای بازار را ملتهب کرد. دلار آزاد که در ابتدای ماه در محدوده ۹۵ تا ۹۶ هزار تومان معامله می‌گردید، به‌سرعت تا مرز ۹۸ هزار تومان پیش رفت. در همین دوره، دلار هرات نیز رفت‌وآمد پرنوسانی میان کانال‌های ۹۷ و ۹۸ هزار تومان دارای بود.
تحلیلگران تأکید می‌کردند وزن خبرهای سیاسی در این مقطع به‌مراتب بیشتر از داده‌های اقتصادی هست. معامله‌گران بر اساس سناریوهای احتمالی اقدام می‌کردند: سناریوی تعویق ماشه، سناریوی آغاز اما با فرصت مذاکره، یا سناریوی اجرای فوری. هرکدام از این احتمالات، موجی کوتاه‌مدت در قیمت ایجاد می‌کرد و بازار را در وضعیت «انتظار فعال» نگه می‌دارای بود.
عبور دلار از مرز ۱۰۰ هزار؛ اهمیت روانی یک عدد
در ششم شهریور، دلار آزاد برای نخستین بار از مرز روانی ۱۰۰ هزار تومان عبور کرد. هرچند این جهش پایدار نبود و قیمت در پایان روز دوباره به زیر این سطح بازگشت، اما اهمیت روانی آن بسیار زیاد قرار دارای بود. عبور از این مرز، به بسیاری از فعالان بازار نشان داد که سقف‌های قبلی دیگر چندان معتبر نیستند و بازار ظرفیت حرکت‌های بزرگ‌تر را دارد.
کارشناسان در این مقطع هشدار دادند تثبیت دلار بالای ۱۰۰ هزار تومان می‌تواند مسیر قیمت‌ها در سایر بازارها شامل طلا، مسکن و کالاهای وارداتی را تغییر دهد. به همین دلیل، بانک مرکزی با مداخلات هدفمند تلاش کرد دامنه نوسان را محدود کند و هیجان بازار را کاهش دهد.
نیمه شهریور؛ فشار سیاسی و سیگنال‌های بازارساز
در روزهای میانی ماه، دوباره بازار تحت‌تأثیر اظهارنظرهای مقامات سیاسی و اقتصادی قرار گرفت. رئیس‌کل بانک مرکزی با تأکید بر کنترل نوسانات و جلوگیری از رشد دلار توافقی، به‌طور تلویحی از حضور فعال بازارساز سخن بیان کرد. این سیگنال کافی قرار دارای بود تا بخش قابل توجهی از تقاضای هیجانی تخلیه شود و دلار به محدوده ۱۰۳ هزار تومان بازگردد.
در همین حال، بحث خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) نیز در مجلس مطرح گردید. هرچند تصمیم قطعی در این باره اتخاذ نشد، اما همین خبر کافی قرار دارای بود تا فضای سیاسی پرریسک‌تر شود. بنابراین، بازار در روزهای بعد میان فشار عرضه بانک مرکزی و ریسک‌های سیاسی بیرونی در نوسان قرار دارای بود.
ورود به فاز آرامش نسبی؛ اثر سیاست‌های پولی
از پانزدهم شهریور به بعد، بازار ارز وارد فاز آرام‌تری گردید. دلار در محدوده ۱۰۲ هزار تومان زمین‌گیر گردید و نوسانات محدودتری را تجربه کرد. دلیل اصلی این تغییر، مداخلات سیاستی در بازار ارز قرار دارای بود؛ از سخت‌گیری در تراکنش‌ها تا عرضه هدفمند اسکناس و حواله. معامله‌گران دریافتند سیاست‌گذار به‌صورت هماهنگ در حال مدیریت بازار هست و همین موضوع انگیزه سفته‌بازی را کاهش داد.
تحلیلگران فنی تأکید داشتند تا زمانی که دلار زیر مقاومت ۱۰۳ هزار و ۲۰۰ تومان قرار دارد، سناریوی غالب، همان «رنج کنترل‌شده» خواهد قرار دارای بود. از جهات دیگر، حمایت ۱۰۲ هزار تومان مانع از ریزش‌های عمیق گردید و بازار در یک کریدور محدود به حرکت ادامه داد.
پایان شهریور؛ زمزمه بازگشت تحریم ها و جهش‌های تازه
در روزهای پایانی ماه، دوباره خبرهای سیاسی بر بازار سایه انداخت. موضوع فعال‌سازی «اسنپ‌بک» یا همان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، به تیتر اصلی رسانه‌ها تبدیل گردید. همین کافی قرار دارای بود تا دلار از محدوده ۹۹ هزار تومان به بالای ۱۰۵ هزار تومان جهش کند. هرچند بخشی از این رشد تعدیل گردید و قیمت سرانجام روی ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومان بسته گردید، اما نشان داد بازار هنوز به‌شدت به خبرها واکنش نشان می‌دهد.
بازار در آخرین روز شهریور میان دو نیرو درگیر قرار دارای بود: از یک‌سو فشار خرید ناشی از نگرانی‌های سیاسی، و از جهات دیگر تلاش بازارساز برای کنترل نوسان. نتیجه این کشمکش، شکل‌گیری رفت‌وآمدهای شدید در نرخ دلار آزاد و هرات قرار دارای بود. درهم امارات نیز با جهش معناداری به کانال ۲۹ هزار تومان رسید و به‌عنوان راهنمایی برای انتظارات صعودی عمل کرد.
مسیر پرنوسان دلار هرات و جهش درهم امارات در شهریور
بررسی روند قیمتی دلار هرات و درهم امارات در طول ماه شهریور نشان می‌دهد که این دو نرخ مسیر پرنوسانی را تجربه کردند. دلار هرات که در ابتدای ماه روی عدد ۹۴ هزار و ۷۵۰ تومان باز گردید، در ادامه تا سقف ۱۰۴ هزار و ۴۰۰ تومان بالا رفت و سرانجام ماه را در سطح ۱۰۳ هزار و ۳۰۰ تومان به پایان رساند.
این مسیر بیانگر جابه‌جایی بین کف و سقف‌های پرمعنا و نشان‌دهنده نقش همزمان عوامل سیاسی و مداخله‌های بازارساز در نوسانات بازار قرار دارای بود. در همین مدت، درهم امارات نیز از ۲۵ هزار و ۷۵۰ تومان در آغاز شهریور حرکت کرد و با ثبت سقف ۲۹ هزار و ۲۰۰ تومان و کف همان عدد ابتدایی، نهایتاً در سطح ۲۸ هزار و ۵۵۰ تومان بسته گردید. این روند نشان می‌دهد که درهم، همانند دلار هرات، تحت‌تأثیر تحولات بیرونی و روانی بازار حرکت کرده و مرزهای حمایتی و مقاومتی در تعیین مسیر آن نقش پررنگی داشته‌اند.
شهریور منفی برای ارز؛ افت همزمان دلار و درهم زیر فشار سیاست‌گذار
بررسی بازدهی بازار ارز در شهریور نشان می‌دهد که دلار آزاد در این ماه با افت حدود ۴ درصدی همراه گردید؛ به این معنا که قیمت آن از ابتدای ماه تا پایان شهریور در مسیری کاهشی قرار گرفت و بخشی از رشد ماه‌های قبل را پس داد. در بازار هرات نیز روند مشابهی دیده گردید و دلار هرات با کاهش نزدیک به ۳.۸ درصدی، همسو با دلار تهران حرکت کرد. در همین حال، درهم امارات نیز حدود ۳.۹ درصد افت ارزش را تجربه کرد که نشان‌دهنده نقش پررنگ سیاست‌های کنترلی و نیز کاهش تقاضای سفته‌بازانه در این دوره هست. این همگرایی بازدهی‌ها در سه بازار نشان می‌دهد که نیروهای مشترک، اعم از فشارهای سیاست‌گذار ارزی و سیگنال‌های سیاسی، بر کل بازار اثر گذاشته و فضای شهریور را به سمت عقب‌نشینی ملایم قیمت‌ها هدایت کرده هست.
جمع‌بندی؛ شهریور به‌مثابه آینه‌ای از نااطمینانی
بازدهی بازار ارز در شهریورماه نشان داد که دلار بیش از هر چیز تابع تحولات سیاسی و مداخلات سیاست‌گذار هست. در ابتدای ماه، دلار در کانال ۹۵ هزار تومان قرار دارای بود و در پایان ماه تا مرز ۱۰۵ هزار تومان پیش رفت؛ رشدی حدود ۱۰ هزار تومانی که عمدتاً ناشی از انتظارات سیاسی قرار دارای بود.
ویژگی بارز شهریور، شکنندگی روندها قرار دارای بود. هر خبر مثبت یا منفی به‌سرعت در قیمت‌ها بازتاب پیدا می‌کرد. سطح ۱۰۰ هزار تومان به‌عنوان یک مرز روانی بارها شکسته گردید و دوباره بازگشت، اما هیچ‌گاه به‌طور پایدار از دست نرفت. از نگاه فنی، حمایت‌های ۹۷ و ۹۸ هزار تومانی و مقاومت‌های ۱۰۳ و ۱۰۵ هزار تومانی کلید رفتار بازار بودند.
در مجموع، شهریور ماهی قرار دارای بود که در آن «سیاست» بر «اقتصاد» غلبه دارای بود. دلار نه بر اساس تراز تجاری یا داده‌های واقعی، بلکه بر مبنای تیتر خبرها و انتظارات معامله‌گران حرکت کرد. این تجربه به فعالان بازار یادآور گردید که در شرایط فعلی، تحلیل بنیادی به تنهایی پاسخگو نیست و رصد دقیق خبرها، همراه با شناخت ابزارهای سیاست‌گذار، اهمیت دوچندان پیدا کرده هست.
دیدگاه‌ها