به گزارش پول و تجارت، در رای گیری اخیر شورای امنیت، پیش‌نویس یک قطعنامه برای ادامه تعلیق تحریم‌ها علیه ایران به تصویب نرسید؛ بنابراین، راه برای بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران باز گردید که از روز شنبه 5 مهرماه اجرایی خواهد گردید. بر این اساس، تحریمهای شش گانه که پیش از برجام متوقف شده قرار دارای بود از این تاریخ دوباره فعال خواهد گردید.
عده‌ای معتقدند که فعال‌سازی مکانیسم ماشه پیش از هر چیز اثر روانی دارد و سرمایه‌‌گذاران داخلی و خارجی در اقتصاد ایران احساس ناامنی میکنند. ما در این میان، انتظارات تورمی بالا میرود و مردم برای حفظ ارزش دارایی‌‌هایشان به خرید ارز و طلا روی می‌‌آورند. این در حالی هست که فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای چندجانبه علیه ایران، بار دیگر پرسش مهمی را مطرح کرده هست؛ آیا بخش خصوصی می‌تواند در این شرایط دشوار به اقتصاد ایران کمک کند؟
در این باره، آرمان خالقی عضو هیات نمایندگان اتاق ایران به پول و تجارت بیان می‌کند: «ضوابط بخش خصوصی ایران با سایر کشورها قدری از التهابات کم انجام می‌دهد. هر چه منافع اقتصادی بیشتر و تبادلات بهتری با سایر کشورها داشته باشیم، این موضوع خود را در کاهش تنش‌های سیاسی نشان می‌دهد و دولت باید این مسیر را هموار کند.»
گفتگوی پول و تجارت با آرمان خالقی را در ادامه می‌خوانید.
*****
آقای خالقی! در مورد اثرات اقتصادی مکانیسم ماشه 2 نگاه وجود دارد. برخی معتقدند با توجه به اینکه ایران در سال‌های اخیر، تحت تحریمهای چندجانبه آمریکا را بوده، اسنپ‌بک نمی‌تواند فشار بیشتری به اقتصاد ایران وارد کند. یک نگاه دیگر هم این است که اسنپ‌بک به نوعی مشروعیت حقوقی و قانونی به تحریمهای آمریکا می‌دهد و اثر روانی زیادی در روابط خارجی ایران دارد. تحلیل شما چیست؟
مکانیسم ماشه به نوعی برگشتن به تحریمهای دوران قبل از برجام هست. موضوعی که در تحریم با آن مشکل داریم مبادلات پولی و مالی هست که ذیل تحریمهای آمریکا قرار دارد. سوئیفت عملا قابلیت اجرایی ندارد و مبادلات پولی و مالی هم دچار گرفتاری هست. آمریکا هم در حال رصد هر کشور یا شرکتی هست که با ایران همکاری دارد و آنها را بر اساس قواعد خودش مشمول تحریم انجام می‌دهد.
تحریم‌هایی که بر اثر مکانیسم ماشه فعال خواهد گردید ، مربوط به حوزه حمل‌ونقل، بازرسی از کشتی‌ها و هواپیماها و تسلیحات هست. به همین منظور، من با نگاه دوم موافقم، چون مکانیسم ماشه جو روانی ایجاد انجام می‌دهد. وقتی همزمان با تحریمهای آمریکا، تحریمهای شورای امنیت هم فعال خواهد گردید، از نظر روانی برای طرف‌های تجاری ایران هم این موضوع اهمیت پیدا انجام می‌دهد.
برای دور زدن تحریمهای شورای امنیت راهکاری وجود ندارد
ضمن اینکه برای دور زدن تحریمهای آمریکا راهکارهایی وجود دارای بود، اما ممکن هست این کشورها که الان با ایران همکاری میکنند، در ادامه فعال‌شدن اسنپ بک، دیگر ریسک نکنند و بگویند ایران ارزش ریسک کردن ندارد. به هر حال، مکانیسم ماشه از سمت تجاری، ایران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. تحریم‌ها سنگین‌تر نمی‌شود، چون تحریمهای شورای امنیت بیشتر بانکی و نفتی هست که آمریکا در گذشته هم این تحریم‌ها را اعمال کرده قرار دارای بود.
مکانیسم ماشه مستقیما نفت و درآمدهای دولت را هدف می‌گیرد
با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، کدام بخش‌های اقتصادی بیشتر تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت؟
بیمه، حمل‌ونقل، شبکه بانکی و فروش نفت ایران بیشتر از سایر بخش‌ها تحت تاثیر تحریمهای شورای امنیت قرار دریافت می‌کند. در قسمت بانکی مشکل سر جای خود باقی می‌ماند و تغییری در وضعیت فعلی اتفاق نمی‌افتد، اما شرایط سخت‌تر خواهد گردید. در فروش نفت، اگر تحریم‌ها اثر بگذارد و باعث کاهش فروش نفت شود، درآمد دولت هم کاهش می‌یابد. کاهش درآمد دولت هم فشارهای اقتصادی را به داخل شامل به پروژه‌های عمرانی و تأمین هزینه‌های جاری دولت منتقل انجام می‌دهد.
دولت برای کم‌کردن این فشارها باید پروژه‌های عمرانی را کاهش دهد که آثار خودش را دارد؛ در این زمینه بازار کار مجموعه‌هایی که در پروژه‌های عمرانی فعالیت میکنند کوچک خواهد گردید یا در بحث کاهش درآمد دولت، ممکن هست افزایش تورم یا تشدید رکود رخ دهد. اگر رکود تورمی جدیدی به کشور تحمیل کند ، باز آثار آن به مصرف‌کننده یعنی مردم برمی‌گردد و قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد که اثر آن در بنگاه‌های اقتصادی مشهود خواهد گردید.
از جهات دیگر، مهمترین بخشی که از تحریمهای شورای امنیت متأثر خواهد گردید، نفت هست. در حوزه حمل‌ونقل اگر بیمه‌های کشتیرانی تحت تحریم باشد، هزینه حمل‌ونقل و ریسک آن برای ما بالا میرود که اثر خود را بر قیمت محصولات صادراتی و وارداتی می‌گذارد.
چین و روسیه کنار ایران می‌مانند؟
چین و روسیه در زمان فعال شدن مکانیسم ماشه می‌توانند کشورهای قابل اعتمادی برای ایران باشند؟ چه تضمینی وجود دارد همکاری‌شان را با ایران ادامه دهند؟
چین و روسیه در نگاه اول اعلام کردند از مکانیسم ماشه تبعیت نمی‌کنند؛ اما اینکه آیا واقعا به ایران وفادار می‌مانند و در دوران مکانیسم ماشه سمت ایران قرار می‌گیرند یا نه، باید صبر کنیم تا زمان آن را ثابت کند. روسیه الان خودش تحت تحریم هست و شاید تحریم‌هایش بیشتر از ایران باشد. چین هم در جنگ تجاری و تعرفه‌ای با آمریکا هست؛ بنابراین فکر نمی‌کنم چین در این 2 جنگ بخواهد بیش از این از آمریکا تبعیت کند و سمت خودش می‌ایستد، البته به مقداری که به خودش هم آسیب وارد نشود. اما در مجموع من فکر می‌کنم چین و روسیه به شراکت تجاری خود با ایران ادامه می‌دهند.
از آن جایی که اثرات مکانیسم ماشه مورد توجه مردم قرار گرفته است، اثرات محسوس این اتفاق را در بازارهای داخلی و خرد چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
اگر شدت مکانیسم ماشه به خصوص در حوزه نفت بالا باشد، نشانه‌های آن زودتر نمود انجام می‌دهد و به بازار داخل منتقل خواهد گردید. اگر تورم، رکود بیشتری داشته باشد، اثر خود را در قیمت ارز نشان می‌دهد.
مردم هم در چنین مواقعی به سمت بازارهای در حال تغییر مثل طلا و ارز می‌روند. به هر حال تمایل مردم الان به خرید کالاهایی هست که ارزش بیشتری دارند و حتی می‌توانند ارزش بین‌المللی داشته باشند.
دولت در شرایط اسنپ بک باید به بخش خصوصی میدان دهد
به عقیده جنابعالی بخش خصوصی در دوران بازگشت تحریم‌ها چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟
بخش خصوصی تا جایی که می‌تواند در تلاش برای حفظ و توسعه روابط اقتصادی با سایر کشورهاست. حتی اگر قرار باشد در دیپلماسی و مذاکرات بتواند با شرکای اقتصادی خود در سایر کشورها تعامل کند تا کشورهای مورد نظر را در زمان اجرای مکانیسم ماشه، ترغیب به توسعه روابط کند.
اما دولت هم باید ظرفیت بخش خصوصی را ببیند و از این توان استفاده کند. بخش‌های خصوصی در کشورهای مختلف زبان هم را می‌فهمند. قرار نیست دولت فعال اقتصادی باشد، چرا که دولت باید به دنبال هموار کردن زمینه کار، تجارت و دیپلماسی بین کشورها باشد و اقتصاد را باید به بخش خصوصی بسپارد.
ضوابط بخش خصوصی ایران با سایر کشورها قدری از التهابات کم انجام می‌دهد. هر چه منافع اقتصادی بیشتر و تبادلات بهتری با سایر کشورها داشته باشیم، این موضوع خود را در کاهش تنش‌های سیاسی نشان می‌دهد. دولت باید این مسیر را هموار کند که بخش خصوصی حداقل در داخل کشور، گرفتار تحریمهای داخلی نباشد. محیط کسب و کار مساعدتر باشد که از سمت خودمان دغدغه کمتری داشته باشد.
دیدگاه‌ها