↵
به گزارش پول و تجارت به نقل از اکوایران، هفته گذشته، زمانی که رهبران دیگر کشورهای غربی از نشست مجمع عمومی سازمان ملل برای اعلام به رسمیت شناختن کشور فلسطین استفاده کردند،دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، نمی‌توانست کاری جز نگاه کردن با نارضایتی انجام دهد. اما اکنون که مسئله‌ی اسرائیل در یک نهاد بین‌المللی کاملاً متفاوت برجسته شده هست، ترامپ در موقعیتی هست که احتمالاً قدرت بسیار بیشتری دارد.
میزبانی جام جهانی در نقش اهرم سیاسی
ترامپ، که گفته لغو محرومیت روسیه بخشی از راه‌حل احتمالی برای پایان جنگ این کشور با اوکراین هست، اکنون شاید تنها رهبر جهان باشد که توان جلوگیری از سرنوشتی مشابه برای اسرائیل را دارد. برای ترامپ، این یک منبع غیرمنتظره نفوذ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش هست که ناشی از موقعیت موقت ایالات متحده به‌عنوان میزبان اصلی جام جهانی 2026 در تابستان آینده هست. یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بیان کرد: «ما قطعاً برای متوقف کردن هرگونه تلاش جهت محروم کردن تیم ملی فوتبال اسرائیل از حضور در جام جهانی کار خواهیم کرد».
ترامپ، امکان حضور تیم ملی روسیه در رقابت‌ها را به‌عنوان پاداشی احتمالی برای پایان جنگ اوکراین مطرح کرده و انتظار می‌رود با جلوگیری از ورود هواداران ایرانی به ایالات متحده برای تشویق تیم‌شان، رویکرد خصمانه‌اش نسبت به ایران را هم ادامه دهد. چندین شخصیت‌های برجسته برزیلی نیز نگرانند که دولت او برای کسب امتیاز در مذاکرات تجاری، صدور ویزا برای تماشاگران یا مقامات دولتی کشورشان را محدود کند.
اندرو جولیانی، رئیس کارگروه جام جهانی فیفا در کاخ سفید، ماه گذشته به پولیتیکو بیان کرد: «می‌دانیم که فوتبال برای بسیاری از کشورها در سراسر جهان چقدر مهم هست. رئیس‌جمهور بهتر از هرکسی این را می‌داند و فکر می‌کنم حاضر هست از هر چیزی که در می‌تواند استفاده کند تا واقعاً در جهان صلحی ایجاد شود».
تغییر زمین بازی
وقتی فیفا وظیفه میزبانی مشترک رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۶ را به ایالات متحده واگذار کرد، ترامپ آن را به‌عنوان یک موفقیت شخصی جشن گرفت. او در ژوئن ۲۰۱۸ بیان کرد: «من بسیار سخت تلاش کردم که میزبانی به ایالات متحده، مکزیک و کانادا برسد. ما بسیار مفتخریم که انتخاب شدیم».
اما ترامپ انتظار نداشت که هنگام برگزاری مسابقات در تابستان ۲۰۲۶ در قدرت باشد. حالا که تنها چندین ماه تا این رویداد مانده هست، ترامپ دریافته که در مرکز بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان بودن، همراه با قدرت عملی و نمادینی که همراه آن می‌آید، ابزار تازه و پیش‌بینی‌نشده‌ای در اختیارش قرار داده تا منافعش را پیش ببرد.
ترامپ در مذاکرات بین‌المللی هر جا توانسته به دنبال اهرم فشار بوده و اغلب مسائلی را در هم آمیخته که دیپلمات‌های سنتی از هم جدا نگه می‌دارند. او تهدید کرده قرار دارای بود که بر شراب فرانسوی تعرفه اعمال انجام می‌دهد مگر اینکه آن کشور مالیات خدمات دیجیتال را کاهش دهد، و نیز تهدید کرده قرار دارای بود که اگر خروج مهاجران از مکزیک کاهش نیابد، بر تمام واردات از این کشور تعرفه اعمال انجام می‌دهد. او حتی احتمال دخالت در پرونده قضایی یکی از مدیران هواوی را برای کمک به دستیابی به توافق تجاری با چین مطرح کرده قرار دارای بود.
ترامپ در ماه مه، زمانی که طی نخستین نشست کارگروه ویژه جام جهانی متوجه گردید روسیه از شرکت در تورنمنت محروم هست، آمادگی خود را برای مداخله در آن ابراز کرد. روسیه از روزهای نخست حمله به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ تحت ممنوعیت فیفا و یوفا بوده و تمام تیم‌های روسی از رقابت‌های بین‌المللی کنار گذاشته شده بودند. (این سیاست‌ها از آن زمان تعدیل شده و به تیم‌های جوانان روسیه اجازه داده شده در شرایط خاص در مسابقات بین‌المللی شرکت کنند.)
ترامپ بیان کرد که اجازه دادن به روسیه برای بازگشت به رقابت‌ها «می‌تواند مشوق خوبی» برای پایان جنگ باشد؛ یک اولویت دیپلماتیک که همچنان از دسترس او خارج مانده و مایه سرخوردگی‌اش هست. ترامپ در کنار رئیس فیفا، جیانی اینفانتینو، بیان کرد: «می‌خواهیم آن‌ها جنگ را متوقف کنند. هفته‌ای پنج هزار جوان کشته می‌شوند. این حتی باورکردنی نیست».
سه ماه بعد، در جریان دیدار دیگری با اینفانتینو در کاخ سفید، ترامپ بار دیگر نام ولادیمیر پوتین را به میان آورد و این بار با نشان دادن عکسی از خودش و رئیس‌جمهور روسیه، تلاش کرد او را به ازسرگیری مذاکرات درباره آتش‌بس احتمالی ترغیب کند. ترامپ در دفتر بیضی، در حالی‌که جام جهانی کنار دستش قرار دارای بود، بیان کرد: «او همواره به من و کشورمان احترام زیادی گذاشته، اما به دیگران نه چندان. ممکن هست بیاید و ممکن هست نیاید، بسته به اینکه چه اتفاقی بیفتد. ما چیزهای زیادی در چندین هفته آینده در پیش داریم!»
یک مقام ارشد کاخ سفید که به شرط ناشناس ماندن درباره دیدگاه ترامپ نسبت به جام جهانی صحبت می‌کرد، بیان کرد اولویت رئیس‌جمهور این هست که نوآوری آمریکایی را به نمایش بگذارد، زیرساخت‌های داخلی را برجسته کند و تأثیر اقتصادی سیاست‌هایش بر شهرهای کشور را نشان دهد، نه اینکه از برنامه‌های تورنمنت به‌عنوان اهرم فشار در مذاکرات دیگر استفاده کند. اما اگر این کار به‌طور جانبی باعث پیشرفت در پایان دادن به جنگ‌ها شود، ترامپ با کمال میل آن را می‌پذیرد.
تیم سرگردان
بخش بزرگی از نفوذ تازه ترامپ ناشی از رابطه شخصی نزدیک او با اینفانتینو هست؛ کسی که زمان زیادی را صرف جلب نظر چهره‌های سیاسی آمریکا و تقویت جایگاه عمومی خود کرده هست. او دست‌کم دوازده بار با ترامپ دیدار کرده و سفری شبیه کارزارهای انتخاباتی به شهرهای میزبان جام جهانی و جام باشگاه‌های جهان داشته هست.
اکنون که دولت ترامپ تلاش انجام می‌دهد به متحدی که حمایت دیگر کشورهای غربی را از دست داده، کمک کند تا جایگاه خود را در زمین فوتبال نیز از دست ندهد، ممکن هست وزارت خارجه آمریکا روی همین رابطه حساب کند. از زمان تأسیس در سال ۱۹۴۸، اسرائیل برای یافتن جایگاهی دائمی در ساختار حاکم بر فوتبال بین‌المللی با مشکل مواجه بوده هست.
برخلاف اکثر تیم‌ها که برای کسب سهمیه جام جهانی با رقبای هم‌قاره‌ای خود رقابت می‌کنند، اسرائیل عملاً قادر به بازی مقابل همسایگانش نیست، زیرا از زمان تأسیس در سال ۱۹۴۸، از سوی اتحادیه عرب بایکوت شده هست. (اسرائیل تنها جام معتبر بین‌المللی خود، یعنی جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۴ را در شرایطی به دست آورد که ۱۱ تیم از ۱۵ تیم شرکت‌کننده از مسابقات کنار کشیدند.)
پس از یک دوره کوتاه حضور در کنفدراسیون فوتبال اقیانوسیه به‌عنوان تیمی دورافتاده، اسرائیل در سال ۱۹۹۱ به اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) پیوست. از آن زمان، بازیکنان اسرائیلی به‌جای سفر به بیروت یا کوالالامپور، بیشتر راهی دوبلین یا آتن می‌شوند.
اما از زمان برجسته شدن جنگ غزه در سطح بین‌المللی، اسرائیل با فشارهای سیاسی جدیدی روبه‌رو شده هست. با تغییر افکار عمومی در اروپا و افزایش مخالفت‌ها علیه اسرائیل در بحبوحه محاصره غزه، شرایط پیچیده‌تر شده هست. بسیاری از باشگاه‌های اروپایی دیگر تمایلی به میزبانی از تیم‌های اسرائیلی در تورنمنت‌های قاره‌ای ندارند. وقتی تیم اسرائیل برای مسابقات انتخابی به کشورهای دیگر سفر کرد، چندین دولت‌ها برای بازیکنان محدودیت‌های مسافرتی وضع کرده‌اند و چندین دیگر ظرفیت تماشاگران ورزشگاه‌ها را به خاطر نگرانی‌های امنیتی کاهش داده‌اند.
تیم اسرائیل که همچنان در مسیر رسیدن به جام جهانی سال آینده قرار دارد، ماه آینده دو دیدار مهم در کشورهایی خواهد دارای بود که مقاماتشان از اقدامات اسرائیل در غزه انتقاد کرده‌اند. رئیس فدراسیون فوتبال ایتالیا گفته: «هیچ‌کس نمی‌تواند نسبت به این احساس رنج و درد بی‌تفاوت باشد». فدراسیون فوتبال نروژ نیز در ماه اوت اعلام کرد درآمد حاصل از دیدار با اسرائیل را به سازمان‌هایی که به غزه کمک‌رسانی می‌کنند، اهدا خواهد کرد. لیز کلاونِس، رئیس فدراسیون نروژ، در آن زمان بیان کرد: «نه ما و نه دیگر سازمان‌ها نمی‌توانیم نسبت به رنج انسانی و حملات نامتناسبی که جمعیت غیرنظامی در غزه مدت‌هاست متحمل شده‌اند، بی‌تفاوت بمانیم».
بیش از نیمی از ۵۵ عضو یوفا از رهبران این نهاد خواسته‌اند علیه اسرائیل اقدام کنند. یک مقام ارشد یوفا بیان کرد این موضوع باعث بحث‌های گسترده درون بدنه حاکم فوتبال اروپا درباره نحوه برخورد با تیم‌های باشگاهی و تیم ملی اسرائیل شده هست. کمیته اجرایی یوفا می‌تواند به تعلیق تیم‌های باشگاهی اسرائیل از رقابت‌های اروپایی رأی بدهد. هفته گذشته، بازی تیم مکابی تل‌آویو در لیگ اروپا در شهر سالونیک یونان با اعتراضاتی همراه گردید و معترضان پلاکاردی با عبارت «نسل‌کشی» حمل می‌کردند.
مقام‌های یوفا، تلاش‌ها برای اخراج اسرائیل از رقابت‌های قاره‌ای را با استناد به نگرانی‌های امنیتی توجیه کردند. یکی از نمایندگان بیان کرد: «ما مسئول امنیت هواداران و بازیکنان در ورزشگاه‌ها هستیم. برگزارکنندگان مسابقات از وقوع تلفات انسانی می‌ترسند».
تصمیم یوفا برای تعلیق تیم‌های باشگاهی اسرائیل می‌تواند کارزاری مشابه را به راه اندازد که فیفا را وادار کند درباره جایگاه تیم ملی اسرائیل در رقابت‌های انتخابی جام جهانی نیز بازنگری کند. وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای بیان کرد دولت ایالات متحده برای جلوگیری از هرگونه «تلاش برای محروم کردن تیم فوتبال اسرائیل از جام جهانی» اقدام خواهد کرد، اما در مورد رقابت‌های باشگاهی تحت نظر یوفا موضع‌گیری نکرد.
اگر ایالات متحده میزبان جام جهانی سال آینده نبود، تنها یکی از ۲۰۸ کشور عضو فیفا محسوب می‌گردید؛ جایگاهی ضعیف‌تر از موقعیتش در سازمان ملل متحد، که آمریکا دست‌کم می‌تواند با حق وتوی خود فشارها علیه اسرائیل را کاهش دهد. (آمریکا همین ماه بار دیگر از وتو برای متوقف کردن پیش‌نویس قطعنامه‌ای درباره آتش‌بس در غزه استفاده کرد.) اما اینفانتینو انگیزه زیادی دارد که ترامپ را راضی نگه دارد تا از حمایت کامل دولت آمریکا برای آماده‌سازی مسابقات تابستان آینده اطمینان یابد.
هنوز روشن نیست که آیا ترامپ شخصاً از اینفانتینو برای حمایت از اسرائیل درخواست کرده هست یا نه. طبق گفته یکی از مقامات فوتبال اروپا، اینفانتینو از الکساندر چفرین، رئیس یوفا، خواسته هست در این مسئله با صبر برخورد کند، با این استدلال که احتمالاً توافق صلح میان اسرائیل و حماس می‌تواند کل موضوع را منتفی کند.
محدودیت بر تماشاگران ایرانی
تمایل ترامپ برای درهم‌آمیختن جام جهانی با دیگر چالش‌های دیپلماتیکش، توجه جهانی را جلب کرده هست؛ آن هم از سوی کسانی که فکر می‌کنند او می‌تواند از ساده‌ترین ابزار قدرتی که در می‌تواند - یعنی کنترل ورود افراد به ایالات متحده در طول تورنمنت پنج‌هفته‌ای - به‌عنوان یک اهرم فشار استفاده کند.
این اهرم فشار هفته گذشته در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل آشکار گردید، زمانی که دولت ترامپ از آن برای مجازات نمایندگان کشورهایی که مانع دستورکار سیاست خارجی‌اش بودند استفاده کرد؛ چندین از این کشورها به جام جهانی نیز راه یافته‌اند. برای وزیر بهداشت برزیل، الکساندر پادیلا، ویزایی صادر گردید که رفت‌وآمدش را به مقر سازمان ملل و چندین خیابان اطراف هتلش محدود می‌کرد، در حالی‌که دیپلمات‌های ایرانی بدون اجازه وزارت خارجه آمریکا، حتی حق خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای Costco و Sam’s Club را نداشتند. روز جمعه، وزارت خارجه اعلام کرد ویزای گوستاوو پترو، رئیس‌جمهور کلمبیا، را پس از حضور او در یک گردهمایی طرفدار فلسطین در نیویورک لغو کرده هست.
ایران جزو ۱۲ کشوری هست که شهروندانش بر اساس فرمان اجرایی ترامپ در ژوئن، با ممنوعیت کامل سفر به آمریکا مواجه‌اند. دو کشور دیگر، گینه استوایی و هائیتی، هنوز می‌توانند به جام جهانی راه یابند. (این فرمان نیز سفر از هفت کشور دیگر را به‌طور جزئی محدود انجام می‌دهد؛ هیچ‌یک از آن‌ها دیگر شانسی برای حضور در جام جهانی ندارند.)
طبق این فرمان، هواداران ایرانی از ورود به آمریکا در جریان رقابت‌های جام جهانی 2026 منع خواهند گردید؛ حتی با وجود رویه تاریخی که بر اساس آن میزبانان جام جهانی به دارندگان بلیت، امکان ورود آزادانه به مرزها را می‌دهند. جولیانی به پولیتیکو بیان کرد: «در مورد ویزای ایران مشکل خواهیم دارای بود».
اگرچه این ممنوعیت برای ورزشکاران، مربیان و کارکنان ضروری حاضر در «رویدادهای بزرگ ورزشی» شامل جام جهانی استثنا قائل شده هست، اما شامل هواداران نمی‌شود. مقام‌های آمریکایی همچنان باید ویزای سران کشورها، رهبران تجاری و دیگر چهره‌های برجسته‌ای را که می‌خواهند تیم‌هایشان را تشویق کنند، تأیید کنند. جولیانی در بیان کرد‌وگویی در مقر وزارت امنیت داخلی آمریکا بیان کرد: «بحث‌های دیگری درباره ایران برای رئیس‌جمهور و معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس آماده شده هست که در پاییز درباره آن‌ها گفتگو خواهیم کرد».
فشار بر برزیل
مقام‌های برزیلی نگران‌اند که دولت ترامپ ویزاهای مربوط به هواداران ورزشی این کشور را به ابزاری سیاسی تبدیل کند؛ بخشی از یک درگیری رو به گسترش که ریشه در پیگرد قضایی ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور پیشین، و اجرای سخت‌گیرانه مقررات انتخاباتی علیه سخنرانی‌های سیاسی آنلاین دارد.
شبکه سی‌ان‌ان در ژوئیه گزارش داد که ترامپ به‌طور فعال در حال بررسی مسدود کردن ویزای هواداران برزیلی هست. از آن زمان، وزارت خارجه علیه مقامات قضایی برزیل و خانواده‌هایشان محدودیت‌های ویزایی اعمال کرده و ترامپ تعرفه ۵۰ درصدی بر واردات از برزیل وضع کرده هست؛ اقدامی تلافی‌جویانه برای چیزی که او آن را محکومیت غیرقانونی بولسونارو می‌داند.
یک مقام دولت برزیل هشدار داد که بعید هست مقامات کنسولی آمریکا به‌طور گسترده ویزای برزیلی‌هایی را که می‌خواهند به جام جهانی بروند، رد کنند و یادآور گردید که برزیلی‌ها الان هم با تأخیرهای طولانی دریافت ویزای ورود به ایالات متحده مواجه هستند.
اما دولت ترامپ پیش‌تر تمایل خود را برای دخالت در رویدادهای ورزشی بین‌المللی برای خدمت به اهداف دیپلماتیکش نشان داده هست. روزنامه تهران تایمز هفته گذشته گزارش داد که تیم ملی مردان ایران برای حضور در مسابقات قهرمانی چوگان آرنا FIP که ماه آینده در ویرجینیا برگزار خواهد گردید، ویزا دریافت نکرده هست؛ مشابه اتفاقی که اوایل امسال برای تیم بیسبال نوجوانان ونزوئلا و تیم والیبال زنان کوبا رخ داد.
این رویدادها پیش‌زمینه‌ای برای تنش‌های پرخطرتر به شمار می‌آیند که ممکن هست همزمان با نهایی شدن فهرست ۴۸ کشور راه‌یافته به جام جهانی در پاییز امسال بروز کند. چندین کشورها که قبلاً سهمیه گرفته‌اند، جزو همان کشورهایی هستند که ترامپ شاید به دنبال کسب امتیاز ژئوپلیتیک از آن‌ها باشد.
برای نمونه، آمریکا همچنان در تلاش هست تا یک توافق تجاری جدید با کره جنوبی منعقد کند. همزمان، وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنت، گفته هست ایالات متحده «آماده انجام هر کاری هست» تا بخت پیروزی خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین، را پیش از انتخابات ۲۶ اکتبر تقویت کند.
جولیانی بیان کرد: «بسیاری اوقات، همین دیپلماسی ورزشی هست که فرصت‌هایی را برای رهبران خارجی فراهم انجام می‌دهد؛ رهبرانی که شاید در موضوعات دیگر با هم هم‌نظر نباشند، اما می‌توانند پای میز بنشینند. امیدواریم تا زمان آغاز جام جهانی در ژوئن آینده، چندین از این جنگ‌های خارجی را حل کرده باشیم».
دیدگاه‌ها