به گزارش پول و تجارت، پس از دیدار روز دوشنبه دونالد ترامپ با نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید، رئیس‌جمهور آمریکا، این روز را روزی تاریخی در تمدن بشری خواند. این سخنان، حتی از زبان رئیس‌جمهوری مثل ترامپ که به اغراق معروف هست، انتظارات نسبت به طرح صلح پیشنهادی او را بیش از حد بالا برده هست.
استیون کالینسون در گزارشی در سی‌ان‌ان نوشت: دولت کنونی آمریکا هر خبری را به عنوان دستاوردهایی تحول‌آفرین اعلام انجام می‌دهد و تنها راهبرد ایجاد صلح توسط آن، خوشبینی افراطی نسبت به نتیجه هست و بدین ترتیب، طرف مقابل را وادار به قبول توافقات مدنظر خود انجام می‌دهد.
با این وجود، بحران انسانی در غزه آنقدر فاجعه‌بار و وحشتناک هست و هر امیدی برای پایان دادن به این رنج بزرگ انسانی، باید با اشتیاق دنبال شود.
ترامپ از شکست طرح‌های قبلی آگاه است
طرح جدید ترامپ ظاهراً جدی‌ترین، سنجیده‌ترین و گسترده‌ترین تلاش دولت او برای پایان دادن به جنگ غزه تا کنون هست. طرحی که اگر کامل اجرا شود، شاید فضای لازم برای فرایندی میانجی‌گرانه درباره مناقشه اسرائیل و فلسطین را ایجاد کند.
چنین طرحی مشخصا از طرح پیشین ترامپ که به بازسازی خاورمیانه معروف قرار دارای بود، واقع‌بینانه تر هست. طرحی که با ادعای ساخت‌وساز‌های لوکس و تبدیل نوار غزه به منطقه‌ای لاکچری، قرار قرار دارای بود در پی خرابه‌های تهاجم اسرائیل ایجاد شود و اجرای آن احتمالا برای ماه‌ها به طول می‌انجامید. عبور ترامپ اما از این طرح، به معنای این هست که او فهمیده که چنین درگیری خشنی را نمی‌توان با معامله‌های سطحی و هنر معامله‌ای که در املاک انجام می‌داد، خاتمه داد. ترامپ در جلب رضایت علنی نتانیاهو برای امضای طرحی که نشانه‌های واضحی از دیدارهای اخیر او با رهبران عرب و مسلمان را دارای بود، پیشرفت‌هایی به‌دست آورد.
با این وجود، همواره طرح‌هایی برای ایجاد صلح در خاورمیانه وجود داشته هست. ده‌ها طرح از سوی آمریکا، اروپا، عربستان و سایر کشورهای عربی ارائه شده‌اند. اما بیشتر آن‌ها هرگز عملی نمی‌شوند؛ چراکه تاریخ پیچیده منطقه و نیز فرصت‌طلبی‌های سیاسی در طرفین، همواره به عنوان مانع عمل کرده هست. به‌همین دلیل، ترامپ باید برای حل مشکلاتی که ریشه‌های صدها و هزاران ساله دارند، در استفاده از جملاتی مانند « ما به صلح خیلی خیلی نزدیکیم»، احتیاط کند.
برای مثال، هماهنگی برای آزادسازی گروگان‌ها ظرف ۷۲ ساعت که در طرح کنونی پیش‌بینی شده هست، کار سنگینی هست. در میدان نبرد پرتنش غزه، هر حادثه‌ای می‌تواند شعله‌ای برافروزد که هر یک از طرف‌ها از آن بهانه‌ای بسازد تا طرح صلح ترامپ را کنار بگذارند.
درس عبرت پرونده شکست خورده اوکراین
اظهارات ترامپ پس از این نشست، یادآور تجربه دیگر او در پرونده اوکراین، پس از نشست آلاسکا با پوتین هست. نشستی که با ادعاهای بلندپروازانه و عکس‌های خبری زیادی همراه قرار دارای بود، اما سرانجام در پایان سیلاب خون و درگیری، ناکام ماند. ترامپ آشکارا عاشق لحظات بزرگ هست و از کارهای کوچک و تلاش‌های طاقت‌فرسا در دیپلماسی، خسته خواهد گردید.
مسیری که او در مورد هردو پرونده پیموده هست نشان می‌دهد که کاخ سفید اغلب در فهم زمینه و جریان‌های عاطفی، تاریخی و سیاسی بازیگران درگیر، ناکام مانده هست و همین خلا موجب خواهد گردید تا طرفین نسبت به رسیدن به توافقات، ناسازگارانه‌تر عمل کنند.
سرنوشت طرح صلح جدید به چند عامل بستگی دارد
سرنوشت ابتکار جدید خاورمیانه ترامپ ممکن هست به مجموعه‌ای از پرسش‌ها وابسته باشد. پرسش اول اینکه آیا ترامپ حاضر هست تا تمام زمان، انرژی و توجه خود را در هفت روز آینده، معطوف حل بزرگ‌ترین مناقشه خاورمیانه سازد؟
دومین پرسش این هست که آیا او از قدرت آمریکا و نیز شخص خود برای تحت فشار قرار دادن کسی چون بنیامین نتانیاهو که همواره مورد حمایت او بوده هست، استفاده خواهد کرد؟
و پرسش آخر اینکه آیا دولتی که از کاه موفقیت کوه می‌سازد، قادر به جلوبردن فرایندهای دیپلماتیک پیچیده در پشت پرده و ایجاد اعتماد در طرفین خواهد قرار دارای بود، یا فقط به دنبال هیاهو و فرصتی برای رسانه‌ای کردن اقدامات نه‌چندان موثر خود خواهد ماند؟
ترامپ برای تحت فشار قرار دادن نتانیاهو آماده است؟
طرح صلح‌آمیز 20 ماده‌ای دونالد ترامپ شامل آتش‌بس فوری و آزادسازی هرچه سریع‌تر گروگان هاست که به موجب آن، عقب‌نشینی مرحله‌به‌مرحله نیروهای اسرائیلی را به دنبال خواهد دارای بود. نیز در این طرح به خلع سلاح کامل حماس، غیرنظامی‌سازی غزه و تشکیل دولت انتقالی تحت نظارات یک نهاد بین‌المللی اشاره شده هست.
سی ان ان مدعی می شود: بزرگ‌ترین ریسکی که متوجه این طرح هست، امتناع احتمالی حماس از تحویل گروگان‌ها،زنده و کشته، ظرف 72 ساعت پس از تایید نتانیاهو هست.
از منظر بدبینانه، این دقیقا همان نقطه‌ای هست که نتانیاهو به آن برای ادامه جنگ به آن امیدوار هست؛ چراکه پس از آن می‌تواند با چراغ سبز آمریکا، به پیشروی‌های خود در خاک غزه ادامه دهد.
اسرائیل از همیشه منزوی‌تر است
بنیامین نتانیاهو در سفر خود به واشنگتن در روز دوشنبه، بیش از همواره به آمریکا و دولت آن وابسته به‌نظر می‌رسید، چراکه منزوی‌تر شدن رژیم اسرائیل در سطح جهانی درحال گسترش هست. انسان‌هایی که پس از حمله 7 اکتبر، همدردی و اندوه خود را با اسرائیل نشان داده بودند، اکنون این رژیم را به‌خاطر کشتار گسترده غیرنظامیان در غزه به بهانه مقابله با حماس، سرزنش می‌کنند. اینبار اما به‌نظر می‌رسید که رئیس‌جمهور آمریکا پس از ماه‌ها چشم‌پوشی از اقدامات اسرائیل، درحال فشار آوردن به نخست‌وزیر این رژیم هست.
دونالد ترامپ در استدلالی بیان کرد که مردم اسرائیل هم از جنگ خسته شده‌اند و به دنبال یک صلح واقعی هستند. او درحالی که همچنان از به‌رسمیت شناخته شدن فلسطین توسط کشورهای اروپایی انتقاد می‌کرد، نشان داد که نسبتاً انگیزه آنان را از این اقدام درک انجام می‌دهد. او در ادامه بیان کرد: آن‌ها این‌کار را انجام دادند چون از آنچه که برای دهه‌هاست در حال رخ دادن هست، خسته شده‌اند.
عذرخواهی دیرهنگام از امیر قطر
دونالد ترامپ نیز در طی این دیدار، تماسی را میان امیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل‌ثانی، و بنیامین نتانیاهو برقرار کرد. تماسی که در آن نتانیاهو بابت نقض حاکمیت قطر و کشته‌شدن یک سرباز قطری، ابراز تاسف کرد.
این تماس نشانه‌ای کم سابقه از آمادگی ترامپ برای استفاده از نفوذ شخصی خود بر نتانیاهو قرار دارای بود. آیا او در ادامه بازهم چنین کاری را خواهد کرد؟
اسرائیل در فریب دادن سابقه طولانی دارد
نتانیاهو که مثل سایر رهبران دنیا می‌داند چگونه چاپلوسی ترامپ را بکند، به رئیس‌جمهور فرصت نمایش پیروزی داد و بیان کرد: «از طرح شما برای پایان جنگ در غزه حمایت می‌کنم؛ این طرح اهداف جنگی ما را محقق انجام می‌دهد: بازگرداندن همه گروگان‌ها، نابودی توان نظامی حماس، پایان حکومت سیاسی آن و تضمین اینکه غزه دیگر هرگز تهدیدی برای اسرائیل نخواهد قرار دارای بود.»
اما نتانیاهو، سابقه‌ای طولانی در مهندسی شرایط برای تأمین اهداف سیاسی خود در حین فریب دادن درخواست‌های آمریکا دارد؛ او بارها در بزنگاه‌های تاریخی، از دستورات آمریکایی‌ها نافرمانی کرده و موجب خشمگین شدن رئیس‌جمهور‌های پیشین شده هست. به همین دلیل هست که سیاست‌مداران آمریکایی، او را نه با سخنانش، بلکه با اعمالش می سنجند. این آزمون اینبار، بلافاصله پس از بازگشت او به اسرائیل آغاز خواهد گردید؛ آیا او واقعاً در برابر اعضای افراطی ائتلاف خود که خواهان سرکوب حماس، بیرون راندن فلسطینی‌ها از غزه و الحاق کرانه باختری‌اند، مقاومت انجام می‌دهد؟ اگر آن‌ها کوتاه نیایند، آیا او جرئت دارد تا از دستورالعمل آمریکا، با ریسک سقوط دولت خود در انتخابات آتی، پیروی کند؟
سناریوی محتمل‌تر این هست که نتانیاهو با استقبال از طرح ترامپ، انتظار دارد حماس آن را قبول نکند و او بتواند حملاتش را در غزه افزایش دهد. حتی اگر حماس موافقت کند، ممکن هست نتانیاهو آتش‌بس را تضعیف کند. ناظران آمریکایی می‌گویند او برای حفظ موقعیت سیاسی خود، به ادامه جنگ نیاز دارد.
کنفرانس مشترک ترامپ و نتانیاهو در ظاهر، بیشتر شبیه به اولتیماتومی برای حماس، درباره گروگان‌ها قرار دارای بود تا یک پیشنهاد صلح واقعی. ترامپ در پایان بیان کرد که اگر حماس این پیشنهاد را قبول نکند، اسرائیل از حمایت کامل آمریکا برخوردار خواهد قرار دارای بود.
حماس با انتخاب‌های دشواری روبه‌روست
اگر اسرائیل منزوی‌تر شود، حماس نیز منزوی‌تر خواهد گردید. ترامپ با افتخار نام رهبران عرب و مسلمان را که از طرحش حمایت کرده‌اند برشمرد. خوشبینی ترامپ اما شاید بی‌جا باشد. غازی حمد، عضو دفتر سیاسی حماس، در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان، تلاش اسرائیل برای ترور او و دیگر مذاکره‌کنندگان حماس در قطر را نشانه‌ای از عدم جدیت نتانیاهو در ایجاد صلح دانست و نسبت به ترامپ و تیم آمریکا ابراز بی‌اعتمادی کرد. شرط تحویل گروگان‌ها ظرف ۷۲ ساعت، حماس را مجبور انجام می‌دهد تا مهم‌ترین اهرم فشار خود را، واگذار کند.
جای مشارکت واقعی فلسطینی‌ها خالی است!
مصطفی برغوثی، بنیان‌گذار ابتکار ملی فلسطین در واکنش به این طرح بیان کرد: متأسفانه این طرح پر از مین‌های بزرگی هست که حتی اجرای خودش را هم تهدید انجام می‌دهد. بزرگ‌ترین مین این هست که اسرائیل بعد از بازگرداندن گروگان‌ها چه خواهد کرد؟ آیا نتانیاهو دوباره جنگ را فعال خواهد کرد؟ چه تضمینی وجود دارد که این کار را نکند؟
نقص آشکار دیگر طرح ترامپ، نبود مشارکت واقعی فلسطینی‌هاست. ایده اینکه ترامپ عملاً حکومت غزه را از طریق هیئت بین‌المللی «هیئت صلح» اداره کند، ممکن هست برای بسیاری از فلسطینی‌ها غیرقابل قبول باشد.
طرح نیز شامل کمیته‌ای از تکنوکرات‌های فلسطینی بدون گرایش سیاسی هست و پیشنهاد کرده هست که تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، عضو هیئت صلح شود.
بلر از سال ۱۹۹۷ در مسائل خاورمیانه فعال بوده و برای بسیاری، یادآور حمله فاجعه‌بار آمریکا به عراق هست. حضور چنینی او برای فلسطینی‌ها، یادآور استعمار و دخالت خارجی خواهد قرار دارای بود.
مصطفی بارغوتی در ادامه بیان کرد: ما پیش از این هم تحت استعمار بریتانیا بودیم و بیش از ۱۰۰ سال برای آزادی تلاش کردیم، و سپس تحت اشغال اسرائیل قرار گرفتیم.
دیدگاه‌ها