دو چهره تورم خودرو/ خانوارها از بازار خودرو کنار کشیدند

در بخش «خرید وسایل نقلیه»، تورم ماهانه شهریور 2.8درصد اعلام شده هست. این شاخص در مقیاس نقطه‌به‌نقطه 27.9درصد رشد کرده و نرخ تورم سالانه آن نیز در سطح ۲۳درصد قرار دارد؛ سطحی که به طور محسوس پایین‌تر از شاخص کل کشور هست.

امکان دارد بیان کرد بازار خرید خودرو و موتورسیکلت، که بار اصلی این گروه را بر دوش دارد، در شهریور از جهش‌های شدید فاصله گرفته بوده، اما دلیل اصلی آن رکود معاملات هست. خانوارها به خاطر فشار عمومی بر بودجه و کاهش مداوم قدرت خرید، از بازار خرید وسایل نقلیه عقب‌نشینی کرده‌اند. بنابراین، رشد قیمت‌ها کندتر از سایر کالاها پیش رفته، اما این کندی نه ناشی از تعادل عرضه و تقاضا بلکه ناشی از محدود شدن تقاضاست. به بیان دیگر، کمتر بودن نرخ تورم در این بخش به معنای دسترس‌پذیری بیشتر نیست، بلکه نشان‌دهنده‌ی کوچک‌تر شدن دایره خریداران هست.

روند مشابهی در شاخص «استفاده از وسایل نقلیه شخصی» دیده خواهد گردید. این گروه که هزینه‌های جاری نگهداری خودرو مانند سوخت، قطعات و تعمیرات را در برمی‌گیرد، در شهریور تورم ماهانه 2.3درصد داشته هست. تورم نقطه‌به‌نقطه آن 34.4درصد و تورم سالانه نیز 26.6درصد ثبت شده هست. این نرخ‌ها باز هم کمتر از میانگین کل‌اند. کندتر بودن رشد قیمت‌ها در این بخش را نیز امکان دارد ناشی از رفتار مصرف‌کنندگان دانست که بسیاری از مخارج غیرضروری را به تعویق انداخته‌اند یا از انجام چندین تعمیرات صرف‌نظر کرده‌اند. در واقع، رقم‌های پایین‌تر الزاما به معنای ارزان‌تر شدن خدمات نیست، بلکه نشان می‌دهد مصرف‌کننده ناچار به محدود کردن استفاده از خودرو یا به عقب انداختن هزینه‌های مربوط به آن شده هست. بنابراین، رکود و صرفه‌جویی اجباری نقش اصلی را در کنترل ظاهری تورم این گروه ایفا کرده‌اند.

برخلاف این دو زیرگروه، شاخص «خدمات حمل‌ونقل عمومی» مسیر دیگری را طی کرده هست. در این بخش تورم ماهانه ۳درصد گزارش شده، اما نکته چشم‌گیر آنجاست که تورم نقطه‌به‌نقطه و سالانه هر دو به سطح ۵۶درصد رسیده‌اند. چنین افزایشی به‌مراتب بالاتر از شاخص کل کشور هست. برخلاف خرید و نگهداری وسایل نقلیه که با کاهش تقاضا مواجه‌اند، حمل‌ونقل عمومی کالایی اجباری برای بسیاری از خانوارهاست و امکان جایگزینی آن وجود ندارد. به همین دلیل، افزایش قیمت‌ها در این بخش بدون هیچ مانعی به مصرف‌کننده منتقل خواهد گردید و با سرعت خود را در سبد هزینه خانوارها نشان می‌دهد. فشار اصلی نیز بر اقشار کم‌درآمد وارد خواهد گردید که وابستگی بیشتری به حمل‌ونقل عمومی دارند.

تورم شهریور ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که بخش خودرو و حمل‌ونقل در ایران با دو چالش هم‌زمان مواجه هست، از یک‌سو رکود در خرید و نگهداری وسایل نقلیه و از جهات دیگر جهش قیمتی در حمل‌ونقل عمومی. اگرچه آمارها ممکن هست در نگاه نخست از تورم پایین‌تر در خودرو حکایت داشته باشند، اما در واقع بیانگر بازاری هستند که خانوارها از آن کنار کشیده‌اند.