به گزارش پول و تجارت به نقل از پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان در حاشیه هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، در بیان کرد‌وگویی با شبکه خبری فاکس‌نیوز، به تبیین مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، تحولات مربوط به جنگ غزه، برنامه هسته‌ای، آینده روابط با آمریکا، جایگاه حقوق بشر و وضعیت زنان در ایران پرداخت.
متن کامل این بیان کرد‌وگو به شرح زیر هست:
مجری: آقای رئیس جمهور پزشکیان؛ بسیار سپاسگزارم از اینکه امروز با من گفت‌وگو می‌کنید. پرزیدنت ترامپ بعد از ظهر امروز (3 مهر 1404) اعلام کرد که او و همکارانش با رهبران خاورمیانه گفت‌وگو و به توافقی نزدیک شده‌اند که ممکن است به آزادی گروگان‌ها و پایان جنگ منجر شود. آیا به‌نظر شما زمان آن فرا رسیده؟ آیا با چنین توافقی موافق هستید؟
رئیس‌جمهور: من ضمن آرزوی موفقیت و پیروزی برای صلح و امنیت در خاورمیانه، معتقدم اگر بیان کرد‌وگوها و گزارش‌هایی که مطرح شده‌اند بتوانند به صلح منجر شوند و به حل بحران محاصره غزه؛ جایی که مردم از گرسنگی جان می‌دهند، کمک کنند، دستاورد بسیار بزرگی خواهد قرار دارای بود.
آقای رئیس‌جمهور، آقای ترامپ طرح 21 ماده‌ای را درباره وضعیت خاورمیانه مطرح کرده‌اند. آیا با این طرح آشنایی دارید یا چیزی درباره‌اش شنیده‌اید؟ همچنین، پرزیدنت ترامپ گفته‌اند که اجازه نخواهند داد اسرائیل کرانه باختری را تحت تصرف خود درآورد. واکنش شما به این موضوع چیست؟
اینکه گفته شده رژیم صهیونیستی نمی‌شود به روند فعلی ادامه بدهد، خودش یک گام رو به جلوست. من تصور می‌کنم این رژیم بدون اجازه آمریکا نمی‌توانست این اقدامات را انجام دهد. فجایع انسانی که امروز در آن منطقه رخ می‌دهد، دل هر انسان با شرافتی را به درد می‌آورد؛ جایی که کودکان از گرسنگی جان می‌دهند، مردم بی‌خانمان شده‌اند، غذا ندارند و بیمارستان‌ها تخریب شده‌اند. این کاری قرار دارای بود که می‌توانست خیلی زودتر هم انجام دهد و هنوز هم دیر نیست. او می‌توانست رژیم صهیونیستی را وادار کند که مسیر کمک‌های بشردوستانه به منطقه باز شود و جنگ پایان یابد.
درباره سخنرانی شما در سازمان ملل؛ برای اولین‌بار بود که بعد از حمله 12 روزه از این جایگاه با دنیا صحبت کردید. حمله‌ای که در آن تعداد زیادی از سامانه‌های دفاعی و موشکی شما از بین رفت و همچنین ضرباتی به حماس و حزب‌الله وارد شد. این اتفاقات، به‌نوعی یک تغییر در معادلات خاورمیانه را نشان می‌دهد. با توجه به همه این رویدادها، کشور شما امروز در چه موقعیتی قرار دارد؟
روندی که اتفاق افتاد باعث گردید کشور ما قدرت و انسجام بیشتری پیدا کند. امروز، اگر نگاه کنید، در تمام مجامع بین‌المللی، ورزشکاران، دانشمندان، دانشجویان و دانش‌آموزان ما در رقابت‌ها، احترام ویژه‌ای برای پرچم و سرود ملی قائل‌اند. اتفاق و اتحاد بسیار خوبی در داخل کشور شکل گرفته و انسجام داخلی بیشتر شده هست. سرانجام، روندی که در آن حمله 12 روزه رخ داد، باعث گردید حتی کسانی که قبلاً نسبت به کشور موضع‌گیری داشتند یا چندین اوقات از عملکرد ما گله‌مند بودند، همه آمدند و پشت سر مقام معظم رهبری ایستادند و یک‌صدا از تمامیت ایران و حقوق و آزادی خودشان محکم دفاع کردند. این اتفاق، دستاورد بسیار خوبی برای ایجاد انسجام و وحدت داخلی قرار دارای بود که به‌خاطر حمله‌ای که رژیم صهیونیستی انجام داد و نمی‌شود انجام می‌داد، رقم خورد.
این رژیم قوانینی را زیر پا گذاشت که در هیچ چارچوب بین‌المللی قابل قبول نیست، اما با این حال حمله کرد. علاوه بر اینکه مراکز ما را هدف قرار داد و دانشمندان ما را زد، مردم ما را هم مورد حمله قرار داد. در سخنرانی‌ام در مجمع عمومی، تصاویر خانواده‌هایی را نشان دادم که در جریان این حوادث جان خود را از دست داده بودند. این اتفاقات در هیچ چارچوب قانونی و بین‌المللی پذیرفتنی نیست.
شما ممکن هست با یک کشور اختلاف نظامی داشته باشید، اما نمی‌شود مردم بی‌گناه را زیر بمباران قرار دهید و باعث شوید جانشان را از دست بدهند. این اتفاق نه‌فقط در تهران، بلکه در غزه، لبنان و سوریه هم در حال رخ دادن هست. متأسفانه رژیم صهیونیستی هیچ‌کدام از چارچوب‌های حقوق بین‌الملل را رعایت نمی‌کند و از طرف چندین کشورها هم حمایت خواهد گردید. این مسئله به هیچ‌وجه قابل قبول نیست. نفرتی که امروز در دنیا نسبت به رژیم صهیونیستی ایجاد شده، بی‌سابقه و استثنایی هست.
پرزیدنت ترامپ در سازمان ملل گفت که موضع من بسیار ساده است؛ او مدعی است که بزرگ‌ترین حامی تروریسم در جهان نباید اجازه داشته باشد که سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد. همچنین گفته که برنامه هسته‌ای ایران قابل بازسازی نیست و آمریکا تحمل چنین برنامه‌ای را نخواهد داشت. جناب دکتر پزشکیان، واکنش شما به این اظهارات چیست؟
این مسئله برای ما کاملاً روشن هست. از زمانی که مسئولیت به عهده گرفتم، و حتی پیش از آن، مقام معظم رهبری رسماً اعلام کرده بودند که نظام جمهوری اسلامی در دکترین خود هیچ جایگاهی برای سلاح هسته‌ای قائل نیست. ما همین مبنا را در تمام روند بیان کرد‌وگوها و مذاکرات خود اعلام کرده‌ایم و امروز هم همان را اعلام می‌کنیم. در بیان کرد‌وگوهایی که با طرف‌های مختلف داشته‌ایم، خیلی شفاف گفته‌ایم و در سازمان ملل هم تأکید کرده‌ایم که آماده‌ایم همه مراکزی را که تصور خواهد گردید برای ساخت سلاح هسته‌ای ایجاد شده، در اختیار بازرسان قرار دهیم تا ارزیابی کنند و در این زمینه هیچ مشکلی نداریم.
اما کاری که طرف مقابل انجام می‌دهد، ایجاد یک توهم غیرواقعی در دنیا هست.
ما کاملاً آماده‌ایم به دنیا اطمینان بدهیم که به‌هیچ‌وجه به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و نخواهیم قرار دارای بود، اما اقداماتی که آنها علیه ما انجام داده‌اند، خلاف همه تعهدات و اصول بوده هست. هیچ دلیلی برای اینکه ایران به سمت سلاح هسته‌ای برود وجود نداشته و ندارد، با این حال تجاوزاتی انجام شده که نمی‌شود رخ می‌داد.
یکی از دلایلی که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این زمینه مطرح کرده‌اند، این است که غنی‌سازی به سطح 60 درصد رسیده و برخی تاسیسات در عمق زمین قرار دارند؛ این حقایق باعث شده بسیاری گمان کنند هدف دنبال‌کردن سلاح هسته‌ای بوده و نه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز. نظر جنابعالی در این‌باره چیست؟
ببینید، درست هست که شاید ما به آن سطح از غنی‌سازی، یعنی 60 درصد، نیاز نداشته باشیم، اما ما در آن زمان توافق برجام را پذیرفتیم و آژانس هم طبق همان چارچوب‌های تعیین‌شده، به‌طور کامل بر مراکز ما نظارت دارای بود. چه در مراکز زیرزمینی و چه روی زمین، هر زمان که می‌خواستند، می‌آمدند و بازرسی می‌کردند.
این آمریکا قرار دارای بود که برجام را پاره کرد؛ یعنی همان توافقی که ما بر اساس آن عمل می‌کردیم و نظارت‌ها نیز تحت چارچوب آژانس انجام می‌گردید. بعد از خروج آمریکا از برجام، شرکت‌های اروپایی که برای همکاری به ایران آمده بودند، یکی‌یکی مجبور شدند از کشور خارج شوند. هیچ‌یک از تعهداتی را که پذیرفته بودند، اجرا نکردند. وقتی آنها به تعهداتشان عمل نکردند، به‌طور طبیعی کارشناسان ما هم خارج از آن چارچوب‌ها مسیر خود را ادامه دادند.
ما در بیان کرد‌وگوهای فعلی هم اعلام کرده‌ایم که همه آنچه را در اختیار داریم، می‌توانیم در روند مذاکرات و بر اساس همان چارچوب‌ها ارائه کنیم، به‌شرط آن‌که حقوق بین‌المللی ما در چارچوب ان‌پی‌تی و تحت نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حفظ شود. اگر این چارچوب‌ها رعایت شود، ما هیچ مشکلی نداریم. همه موارد قابل ارزیابی هست و امکان دارد طبق همان اصول با آن برخورد کرد.
مشکل از جایی آغاز گردید که نه‌تنها آن چارچوب‌ها را درباره ما رعایت نکردند، بلکه هر روز تحریم‌های جدیدی بر ما اعمال کردند و سعی داشتند فشار بیشتری وارد کنند و این ذهنیت را در جهان القا کنند که ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای هست.
در بیان کرد‌وگوهایی که این‌جا داشتیم، خود من با رئیس‌جمهور فرانسه صحبت کردم و روش‌هایی برای حل مشکل پیشنهاد دادیم که از سوی طرف فرانسوی پذیرفته گردید. آنها با طرف آمریکایی نیز صحبت کردند، اما متأسفانه طرف آمریکایی نپذیرفت. با وجود موافقت اروپایی‌ها، آمریکا حاضر به پذیرش نشد. اگر این روند ادامه پیدا کند و بخواهند تحریم‌های جدیدی علیه ما اعمال کنند، طبیعتاً مسئله پیچیده‌تر خواهد گردید.
با همه این‌ها، آیا کشور شما موافقت می‌کند درصد غنی‌سازی را به سطوح تک‌رقمی محدود کند و تمام تأسیسات هسته‌ای را مانند اغلب تأسیسات هسته‌ای جهان، روی زمین قرار دهد؟
ما که بر اساس همان چارچوب بین‌المللی عمل کرده‌ایم؛ ما زیر نظر آژانس بوده‌ایم و عضو ان‌پی‌تی هستیم. به چه دلیلی آمدند و حتی مراکز زیرزمینی ما را زدند؟ مگر ما خلاف کرده بودیم؟ حتی اگر خلافی رخ داده باشد، آیا این رژیم صهیونیستی حق دخالت دارد؟ او خود عضو ان‌پی‌تی نیست، زرادخانه هسته‌ای دارد و از سلاح‌هایی برخوردار هست؛ چرا با آنها برخورد نمی‌شود؟ چه حقی دارای بود که بیاید و مراکز هسته‌ای ما را بمباران کند و سرانجام کسی او را محکوم نکند؟ ما آماده‌ایم در چارچوب قوانین بین‌المللی همه آنچه را که لازم هست ارائه کنیم و طبق همان چارچوب عمل نماییم؛ در این صورت هیچ مشکلی نخواهیم دارای بود.
در دوره‌ای حدود 60 یا 90 روز پیش از حمله به ایران، پرزیدنت ترامپ همراه با اسرائیل تلاش داشت این پیام را منتقل کند که بازرسی‌ها باید در هر زمان و هر مکانی از تأسیسات ایران انجام شود. نگرانی آنها از نزدیک‌شدن ایران به نقطه بریک‌اوت برای دستیابی سریع به سلاح هسته‌ای مطرح شده بود. چون ایران به این خواسته‌ها تن نداد، حملات در آن زمان آغاز شد!
اصلاً این‌طور نیست؛ اولاً آژانس مرتباً از مراکز ما بازدید می‌کرد و گزارش‌هایی تهیه و ارائه داده که برخلاف آن چیزی هست که چندین می‌گویند. ما با آمریکا گفتگو می‌کردیم و اعلام کردیم که آماده‌ایم شفاف‌سازی را انجام دهیم.
آژانس مسئول ارزیابی هست و تاکنون هیچ گزارشی که نشان دهد ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای بوده، ارائه نکرده هست. بارها آمده و ارزیابی کرده و همه گزارش‌ها نشان داده که ایران در چارچوب‌های پذیرفته‌شده عمل کرده هست؛ اما متأسفانه در حالی که ما آماده بودیم این شفاف‌سازی را انجام دهیم، حمله آغاز گردید.
یکی از دلایل مطرح‌شده برای حملات این بود که عوامل اطلاعاتی اسرائیل در داخل کشور شما نفوذ کرده بودند و به اطلاعاتی درباره مکان‌ها، اشخاص و سایر موضوعات دست یافته بودند. آیا این مسئله همچنان یک چالش امنیتی برای ایران محسوب می‌شود؟ آیا معتقدید که هنوز جاسوس‌ها یا شبکه‌های اطلاعاتی اسرائیل در داخل ایران فعال هستند و لازم است با آنها مقابله شود؟
خب، همین نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی متجاوز هست. این رژیم کاملاً برخلاف چارچوب‌های قوانین بین‌المللی عمل انجام می‌دهد؛ آیا همین کافی نیست که بفهمیم خودش عامل اصلی ناآرامی در منطقه هست؟ این رژیم به غزه حمله کرده، به لبنان حمله کرده، به سوریه حمله کرده، به ایران حمله کرده، حتی به قطر هم حمله کرده؛ یعنی در واقع، منشأ ناآرامی‌ها در منطقه بوده هست.
در مقابل، ما در ایران داریم کاملاً در چارچوب قوانین بین‌المللی عمل می‌کنیم، اما ادعا می‌کنند که ایران می‌خواهد منطقه را به‌هم بزند. ما می‌خواهیم با همه ملت‌ها و همسایگان‌مان در صلح و آرامش زندگی کنیم. به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و صراحتاً اعلام کرده‌ایم که این موضوع از نظر اعتقادی، همان‌طور که مقام معظم رهبری فرموده‌اند، جزو باورهای قطعی ماست و هیچ‌کس در کشور ما نمی‌تواند خلاف این اعتقاد عمل کند.
ما آماده‌ایم که سازمان‌های مسئول بین‌المللی بیایند و ارزیابی‌های لازم را انجام دهند. این آمادگی را اعلام کرده‌ایم و در بیان کرد‌وگوها هم مطرح شده هست، اما در حالی‌که بیان کرد‌وگوها ادامه دارای بود، رژیم صهیونیستی حمله خود را آغاز کرد.
اگر بخواهیم نگاهی به آینده داشته باشیم، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرده که ایالات متحده در حال گفتگو با ایران هست. این در حالی هست که رهبر معظم انقلاب تصریح کرده‌اند که نیازی به گفتگو وجود ندارد و این مذاکرات برای ایران فایده‌ای ندارد. آیا این موضع‌گیری، کار شما را در مسیر تعاملات دیپلماتیک دشوارتر نمی‌کند، به‌ویژه در شرایطی که بسیاری از کشورها خواهان گفتگو هستند؟
ما که از بیان کرد‌وگو فرار نکرده بودیم؛ داشتیم مذاکره می‌کردیم که حمله کردند. روندی که امروز شکل گرفته این هست که در کشور ما، به‌دلیل بدعهدی‌ها و عدم پایبندی طرف مقابل به آنچه بیان می‌کند، نوعی بی‌اعتمادی به وجود آمده هست. این بی‌اعتمادی باعث شده که ذهن سیاستمداران ما و به‌خصوص مقام معظم رهبری به این باور برسد که آمریکا واقعاً نمی‌خواهد مسئله را حل کند؛ آمریکا می‌خواهد، به‌ویژه از طریق حمایت از اسرائیل، ناآرامی را در کشور ما و منطقه گسترش دهد.
ما هرگز از بیان کرد‌وگو فرار نکرده‌ایم. الان هم در رابطه با مسئله اسنپ‌بک که آنها قصد اجرای آن را دارند، بارها با آنها مذاکره کرده‌ایم. تمام شرایط ممکن را با آنها در میان گذاشته‌ایم. حتی به تفاهماتی با اروپایی‌ها رسیده‌ایم، اما آمریکا قبول نکرده و حالا می‌خواهد اسنپ‌بک را اجرا کند. آیا اسنپ‌بک مشکل را حل انجام می‌دهد؟ به‌نظر من این کار فقط وضعیت را بدتر خواهد کرد.
در رابطه با مکانیزم بازگشت سریع تحریم‌ها موسوم به اسنپ‌بک، می‌دانم که روسیه و چین تلاش کردند اجرای آن را به تأخیر بیندازند. 3 چارچوب پیشنهادی برای عقب انداختن یا حذف کامل بازگشت تحریم‌ها مطرح شده است؛ اول انجام ارزیابی‌ها و بازرسی‌های کامل، دوم روشن شدن وضعیت چند 100 پوند اورانیوم غنی‌سازی‌شده که گفته شده تهران محل نگهداری آن را قبل از حملات تغییر داده، و سوم آغاز گفت‌وگو با آمریکا. آیا با این 3 اقدام موافقید تا بتوان اسنپ‌بک را به تعویق انداخت؟
ما که این گفتگوها را با طرف مقابل انجام دادیم و آماده‌ایم همه آنچه درباره غنی‌سازی انجام شده ارائه و در چارچوب مذاکرات بررسی شود. وقتی می‌گوییم هدف‌مان ساخت بمب هسته‌ای نیست، این ادعا را با صراحت و بر اساس اعتقاد اعلام می‌کنیم و هیچ قصدی برای چنین کاری نداریم. به‌جای تلاش برای حل مسئله، طرف مقابل دارد روند را پیچیده‌تر انجام می‌دهد؛ نیازی به اسنپ‌بک وجود ندارد، زیرا ما آماده‌ایم بنشینیم و گفتگو کنیم.
حمله، تخریب و قتل شهروندان و سپس نمایش غیرواقعی در صحنه بین‌المللی که گویی ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای هست، غیرقابل قبول هست. ما آماده هرگونه همکاری و راستی‌آزمایی در چارچوب قوانین بین‌المللی هستیم، اما اگر بخواهند اسنپ‌بک را اعلام کنند و فشارها را افزایش دهند، عملاً راه‌های گفتگو را می‌بندند.
آیا ایران متعهد است که آنچه را در جریان حملات اخیر از بین رفته بازسازی کند؟ برخی افراد، به‌ویژه ایرانیان مقیم آمریکا، این پرسش را مطرح می‌کنند که اگر برنامه هسته‌ای واقعاً صلح‌آمیز است، چرا با وجود فشارهای سنگین اقتصادی، همچنان با چنین هزینه هنگفتی دنبال می‌شود؟ چرا به‌جای تمرکز بر حل مشکلات اقتصادی، کاهش تورم، و بهبود وضعیت معیشت مردم، منابع کشور صرف توسعه این برنامه می‌شود؟
ما که می‌خواهیم اقتصاد را بهبود دهیم، مشکل این هست که آمریکا از همان اوایل پیروزی انقلاب، به طرق مختلف در امور داخلی کشور دخالت کرده هست. ابتدا به دامن زدن به اختلافات قومی و سپس تلاش برای کودتا پرداختند که ناکام ماند. بعد جنگ تحمیلی را بر ما تحمیل کردند و در ادامه نیز با تحریک و حمایت از گروه‌ها و جناح‌هایی که قصد ایجاد تفرقه داشتند، بیش از 20 هزار ترور خیابانی علیه شخصیت‌ها و فعالان کشور انجام گردید. همه این‌ها به گونه‌ای طراحی شده قرار دارای بود که نتوانیم روی پای خود بایستیم.
این روند ارتباطی با تلاش‌های ما برای فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ندارد. فعالیت‌های هسته‌ای ما برای امور پزشکی، کشاورزی، صنعت و موارد دیگری که امروز با آنها مواجهیم ضروری هست. در پزشکی بسیاری از تشخیص‌ها نیازمند فناوری‌های هسته‌ای هست، در کشاورزی و صنعت نیز وضعیت به همین منوال هست. ما صرفاً آن مقدار فعالیت را انجام می‌دادیم که برای نیازهای داخلی لازم قرار دارای بود.
اما آمریکا تلاش انجام می‌دهد ما را روزبه‌روز بیشتر تحریم کند. اگر فرض کنیم آمریکا می‌خواهد مانع از دستیابی ما به سلاح هسته‌ای شود که ما خودمان چنین نیتی نداریم، چه دلیلی دارد راه دارو، تجارت و اقتصاد کشور را ببندد و تحریم‌های گسترده اعمال کند؟ از منظر علمی، تحریم‌هایی که آمریکا وضع انجام می‌دهد، مرگ و آسیب‌هایی پنهانی و گسترده‌تر از جنگ در جامعه ایجاد انجام می‌دهد. چرا باید آمریکا تلاش کند کشورها را تحریم کند و حتی کشورهایی را که می‌خواهند با ایران مراوده داشته باشند، تحت فشار قرار دهد؟ چه منطقی پشت این اقدامات وجود دارد؟
وقتی کشوری آماده هست در چارچوب قوانین بین‌المللی فعالیت کند و خارج از آن چارچوب کاری انجام ندهد، چرا باید با آن کشور برخورد دوگانه شود؟ چرا اصول و قواعد بین‌المللی باید به گونه‌ای اعمال شود که به صورت گزینشی علیه ما اجرا شود؟
چندین بر این باورند که برای استفاده‌های صلح‌آمیز، نیازی به غنی‌سازی اورانیوم تا این درصدها نیست و اگر تاسیسات و برنامه‌های هسته‌ای ایران به‌جای قرارگیری در اعماق زمین، بر روی سطح زمین مستقر بودند، شاید امکان فلج کردن حوزه‌هایی مانند کشاورزی، پزشکی و سایر نیازهای داخلی این‌گونه فراهم نمی‌گردید. از جهات دیگر، پرزیدنت ترامپ گفته هست که می‌خواهد درهای تجارت جهانی را به روی ایران باز کند و ایران را به‌عنوان بخشی از یک خاورمیانه قوی و رو به رشد اقتصادی ببیند. آیا شما تمایلی دارید که درباره این گشایش احتمالی، مستقیماً با رئیس‌جمهور آمریکا یا فرستاده ویژه او، آقای استیو ویتکاف، بیان کرد‌وگو کنید؟
ببینید، آنچه در رابطه با مسائل اقتصادی مطرح هست این هست که ما می‌خواهیم کشورمان با تمام دنیا رابطه داشته باشد. ما به‌هیچ‌وجه به‌دنبال ایجاد ناآرامی، نه در داخل و نه در خارج از کشور، نیستیم. اما این نوع برخوردها باعث خواهد گردید که در کشور ما مشکل ایجاد شود. رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده که ایران نمی‌شود به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. خب، ما نمی‌خواهیم دست پیدا کنیم. آماده‌ایم ارزیابی انجام شود. اگر واقعاً در گفتار خود صادق هستند، ما هم صادقانه اعلام کرده‌ایم که آماده‌ایم همکاری کنیم.
پس چه لزومی دارد که تحریم‌ها تشدید شود؟ اگر می‌گویند نمی‌خواهند ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، ما هم می‌گوییم نمی‌خواهیم. پس این رفتارها چه معنایی دارد؟
در ایران، طبق نظرسنجی‌هایی که صورت گرفته، بیش از 50 درصد مردم گفته‌اند که باید سلاح هسته‌ای بسازیم تا بتوانیم در برابر این فشارها بایستیم. این در حالی هست که در دکترین نظام جمهوری اسلامی و در سیاست‌گذاری‌های مقام معظم رهبری، چنین رویکردی وجود ندارد. ما به‌هیچ‌وجه نمی‌خواهیم به سمت سلاح هسته‌ای برویم.
راستی‌آزمایی و ارزیابی این موضوع کار سختی نیست. بنابراین، اگر واقعاً صداقت دارند، بیایند با ما بر اساس همان چارچوب‌های بین‌المللی رفتار کنند. اول صداقت خود را به ما نشان دهند تا بدانیم که با ما غرض و مرضی ندارند. در آن صورت، ما هم آماده‌ایم که در چرخه اقتصاد جهانی فعالیت خود را انجام دهیم.
جناب آقای دکتر پزشکیان، یکی از روندهایی که هم‌اکنون در خاورمیانه در جریان است، بازگشایی احتمالی گفت‌وگوها پیرامون توافق‌های موسوم به «ابراهیم» پس از پایان جنگ میان اسرائیل و غزه است. در همین راستا، گمانه‌زنی‌هایی درباره آغاز مذاکرات جدید میان رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی نیز مطرح شده و حتی از احتمال گفت‌وگو با سوریه یا شکل‌گیری تفاهمات دفاعی میان برخی از بازیگران منطقه سخن گفته می‌شود. نشانه‌هایی نیز مشاهده می‌شود که بسیاری از کشورهای منطقه شما در حال تمرکز بر قراردادها و تفاهم‌نامه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با هدف رونق اقتصادی هستند. واکنش و ارزیابی شما نسبت به این تحولات چیست؟
مشکلاتی که در منطقه وجود دارد ریشه‌ای هست. من پزشکم و معتقدم تا علت اصلی این مسئله حل نشود، درمان علامتی هرگز نمی‌تواند پاتولوژی موجود را از بین ببرد. روند کنونی ظلم و جنایت اسرائیل علیه مردم غزه، لبنان و فلسطین هست. تا زمانی که نپذیریم با مردم بر اساس عدالت رفتار کنیم، هر طرح یا راه‌حلی که ارائه کنیم، از نظر علمی محکوم به شکست خواهد قرار دارای بود، زیرا اصل و ریشه مسئله تحقیر انسان‌ها هست؛ گروهی را از سرزمین‌شان بیرون می‌کنیم، چندین را از رشد محروم می‌سازیم و بسیاری از مشکلات منطقه ناشی از همین بی‌عدالتی‌ها و ظلم‌هایی هست که تاکنون صورت گرفته و همچنان ادامه دارد.
تصور کنید در غزه کودکان از گرسنگی جان می‌دهند، بیمارستان‌ها و مدارس نابود شده‌اند و خبرنگاران کشته می‌شوند. حتی اگر امروز آرامش برقرار شود، آنچه در درون انسان‌هایی که در آن شرایط زندگی کرده و تحت فشار مانده‌اند، هرگز فراموش نخواهد گردید و روزی ممکن هست به شکلی دیگر بروز کند. باید عامل این وضعیت حذف شود، وگرنه با ادامه این رفتارها حتی اگر اکنون هدف‌ها محقق شود، در آینده خودشان با مشکل مواجه خواهند گردید.
آیا چشم‌انداز شما برای آینده منطقه شامل وضعیتی می‌شود که در آن رژیم صهیونیستی بتواند در کنار سایر کشورهای منطقه و همسایگان خود به موجودیت خود ادامه دهد؟
هر کس این قوانین را زیر پا بگذارد و رفتاری انجام دهد که مردم را وادار به عکس‌العمل کند، حتماً دچار مشکل خواهد گردید. این موضوع بازمی‌گردد به رفتار رژیم صهیونیستی و نوع مواجهه‌ای که با مردم منطقه دارد. این مسئله با صرف گفتن، تأیید یا رد و حل نمی‌شود. برخوردی که اکنون در منطقه شکل گرفته و نفرتی که در ذهن مردم منطقه ایجاد شده هست، به این زودی‌ها از بین نخواهد رفت. اگر اسرائیل می‌خواهد در منطقه بماند، باید چارچوب‌های حقوقی و انسانی را مراعات کند.
همه ما شعارهای مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا را دیده‌ایم و شنیده‌ایم، حزب‌الله و حماس را دیده‌ایم که هفتم اکتبر چه نابودی و فاجعه‌ای به بار آوردند؛ این کاردی است که دو طرفه می‌برد. آیا موافق هستید با این عرض بنده؟ آیا این عرض بنده اعتباری دارد؟
ببینید، همان‌طور که گفتم این‌ها معلول‌اند، نه علت. باید پرسید که چرا حزب‌الله، حماس یا گروه‌های دیگر واکنشی نشان داده‌اند. دلیل این رفتارها چیست؟ آیا دیوانه بوده‌اند؟ قطعاً نه. وقتی کسی را از خانه‌اش بیرون کنند، وقتی که بخواهند او را تحقیر کنند، یا خانه‌اش را روی سرش خراب کنند، هر انسانی ممکن هست واکنشی نشان دهد. حتی اگر اسمش حماس نباشد یا حزب‌الله نباشد، چیز دیگری شکل خواهد گرفت. این یک واکنش انسانی هست در برابر نوعی از رفتار که مبتنی بر عدالت و احترام متقابل نیست.
اگر می‌خواهیم صلح در منطقه برقرار شود، باید به هم احترام بگذاریم. نمی‌شود به هم زور بگوییم یا با قلدری رفتار کنیم. وقتی برخوردها بر پایه احترام باشد، خودبه‌خود آرامش شکل دریافت می‌کند.
اجازه می‌فرمایید بپرسم در رابطه با تعهد و اتحادی که با چین و روسیه دارید؛ با توجه به آنچه در ایران اتفاق افتاد و حملاتی که منجر شد به از بین رفتن نیمی از گروه‌هایی مانند حوثی‌ها، حزب‌الله، حماس که به‌طور کلی می‌توان گفت تعداد زیادی از شبکه‌های مسلح خارجی مرتبط با ایران حداقل به‌طور جدی فلج شدند؛ در طول آن جنگ 12 روزه روسیه و چین به کمک شما نیامدند. به این چه پاسخی می‌دهید؟
ببینید، ما به‌دنبال آن هستیم که بر توان و انسجام داخلی خود تکیه کنیم. دل به کسی نبسته‌ایم. انسجام داخلی و قدرت ملی ما بعد از جنگ بیشتر از قبل شده هست، چون مردم فهمیدند آن حرف‌هایی که چندین می‌زدند درست نبوده هست. آن مدینه فاضله‌ای که از دموکراسی و حقوق بشر و انسانیت حرف می‌زدند، در حالی که در سرزمین‌هایی که زیر سلطه آن‌هاست کودکان و زنان را به‌راحتی می‌کشند و نابود می‌کنند، حالا برای مردم ما کاملاً روشن شده که دروغ بوده هست.
این انسجام چه در داخل کشور و چه در میان مردم، به‌وضوح شکل گرفته هست. شاید در آن ساختارهای رسانه‌ای که شما تصور می‌کنید، تلاش کرده باشند آن را تخریب کنند، اما در دل مردم چیزی دیگر رشد کرده؛ این باور که حرف‌هایی مثل تمدن، حقوق بشر و انسانیت که بارها از سوی چندین کشورها تکرار خواهد گردید، واقعی نیست.
در کشور ما یک اتفاق افتاد. فردی، چه به‌درستی و چه به‌غلط، جان خود را از دست داد. اروپا، آمریکا و چندین کشورها زمین و زمان را به هم ریختند که ایران حقوق بشر را رعایت نکرده و حق یک انسان را نادیده گرفته هست. فرض کنیم این حرف درست باشد و ما حقوق یک انسان را نادیده گرفته باشیم، اما امروز در غزه بیش از 65 هزار انسان را بمباران و قتل‌عام کرده‌اند. تعداد زیادی از مردم از گرسنگی در حال جان دادن هستند. بیمارستان‌ها را نابود کرده‌اند، صدها هزار نفر آواره شده‌اند و تعداد مجروحان به چندین صد هزار نفر رسیده هست.
حقوق بشر، دموکراسی و انسانیتی که از آن حرف می‌زنند، کجاست؟ چرا کسی به فکر این انسان‌ها نیست؟ چرا راه آب، غذا، نان و دارو را بر مردم بسته‌اند؟ این انسانیت کجاست؟ این دموکراسی و حقوق بشر کجاست؟ اگر ما اشتباهی مرتکب شدیم، فرض کنید 10 اشتباه، آیا این دنیای متمدن می‌تواند در برابر چشمان خود، تنها به‌خاطر اشتباه یک عده که به‌نظر من واکنشی به فشارهای مداوم بوده است، چنین فاجعه‌ای را بر سر مردم بیاورد؟
ما اکنون روابط‌مان با کشورهای همسایه به‌مراتب بهتر شده هست. آنها گمان می‌کردند ایران مسبب ناامنی در منطقه هست، اما ما اعلام کرده‌ایم که با همه همسایگان دوست و برادر هستیم، تمامیت ارضی همه کشورها را محترم می‌شماریم و در چارچوب قوانین بین‌المللی در امور داخلی دیگر کشورها دخالت نمی‌کنیم. ما خواهان زندگی در صلح و آرامش با جهان هستیم. کسی که منطقه را ناامن کرده، رژیم صهیونیستی هست؛ آن رژیم به کشورهای دیگر حمله کرده، نه ایران. ما به هیچ کشوری حمله نکرده‌ایم و حمله هم نخواهیم کرد. ما صرفاً از خود دفاع می‌کنیم.
اجازه می‌فرمایید موضوع دیگری را مطرح کنم؛ یکی دو سؤال دیگر مانده و واقعاً از وقتتان سپاسگزارم. پرزیدنت ترامپ این هفته گفت که اوکراین می‌تواند روسیه را شکست بدهد و با کمک اتحادیه اروپا و ناتو همه سرزمین‌هایش را پس بگیرد و معتقد است آن سرزمین‌ها قابل بازگشت هستند. با توجه به اینکه شما به روسیه تجهیزات دادید و از آنها حمایت کردید، آیا با این ارزیابی آقای ترامپ موافق هستید؟ آیا معتقدید که اوکراین می‌تواند در این جنگ پیروز شود؟
ما فکر می‌کنیم بیان کرد‌وگو بهتر از جنگ هست. امکان دارد بیان کرد بیان کرد‌وگو، بهترین راه حل مسائل در چارچوب قوانین بین‌المللی هست. اختلاف و درگیری زمانی آغاز خواهد گردید که آن قوانین زیر پا گذاشته شود و هر کس بنا به میل خود بخواهد عمل کند و با زور به طرف مقابل تحمیل کند، اما اگر انسان‌ها بر اساس چارچوب‌ها و قوانین بین‌المللی با هم کار کنند و پذیرش داشته باشند که در آن چارچوب عمل کنند، اصولاً نمی‌شود جنگی رخ دهد.
جنگ زمانی رخ می‌دهد که من به حق و حقوق خودم قائل نباشم و هر وقت دلم خواست نسبت به حقوق دیگران تهاجم کنم. بحث اوکراین و روسیه نیز دقیقاً همین‌گونه هست. به نظر من باید بنشینند و در چارچوب قوانین بین‌المللی حق و حقوق همدیگر را حفظ کنند.
یک پرسش دیگر جناب دکتر، در ادامه‌ی بحث درباره اسرائیل؛ پیش‌تر از حضورتان پرسیدم که آیا معتقدید اسرائیل باید حق وجود داشته باشد و شما پاسخ دادید که رفتارشان باید تغییر کند. آیا می‌توانید آینده‌ای را تصور کنید که در آن ایران و اسرائیل هر 2 در صلح و آرامش در کنار یکدیگر وجود داشته باشند؟
مسئله این هست که کسانی که اکنون آنجا حکومت می‌کنند، در حال نسل‌کشی هستند. کسی که دست به نسل‌کشی می‌زند و هیچ‌یک از چارچوب‌های قوانین بین‌الملل را رعایت نمی‌کند، خود به‌نوعی در حال نابودی هست. ما قرار نیست به کشوری حمله کنیم یا آغازگر جنگ باشیم؛ ما هیچ‌گاه آغازگر جنگ نبوده‌ایم و نخواهیم قرار دارای بود، اما رژیم صیهیونیستی به هر جا که دلش بخواهد حمله انجام می‌دهد و جنگ به‌راه می‌اندازد.
ولی اسرائیل با این فرمایش شما موافقت نمی‌کند و احساسشان این است که ایران از طریق گروه‌های نیابتی‌اش در سراسر خاورمیانه رویکردی مهاجمانه داشته است؛ چند روز پیش حوثی‌ها به کشتی‌های آمریکا حمله کردند و در اوایل سال‌های 2000 نیز ده‌ها نفر از افسران و نظامیان آمریکایی کشته شدند. در برابر این ادعاها چه پاسخی دارید؟
این ذهنیتی هست که رژیم صهیونیستی القاء انجام می‌دهد؛ می‌گویند ایران این کار را کرده و باید یکی را ثابت کنند که ایران دست داشته هست. ما از مظلوم دفاع می‌کنیم و آنچه انجام می‌دهیم دفاع هست؛ دفاع از کسانی که از سرزمین‌شان بیرون شده‌اند، اما اینکه ادعا شود ما مردم را می‌فرستیم تا ترور کنند یا کسانی را به قتل برسانند، حقیقت ندارد. اگر در همه آن ترورها و کشتارهایی که در دنیا انجام شده بررسی کنید، آیا یک ایرانی پیدا می‌کنید که مسبب آن بوده باشد؟ خیلی راحت قابل ارزیابی هست؛ چه در آمریکا، چه در اروپا و جاهای دیگر کسانی که با ایدئولوژی تند و خشونت‌طلب چنین اقداماتی را انجام می‌دهند، ربطی به ما ندارند. اتهام زدن آسان هست، اما ما آن کسانی نیستیم که تخریب و نابودی می‌کنند.
متوجه هستم دیدگاه شما را، ولی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا یک دیدگاه کاملاً متفاوت دارند و همین‌طور نیروی نظامی آمریکا و همین‌طور اشخاصی که جانشان را از دست دادند و بازمانده‌های آنها. سؤال من از حضورتان این است که جناب رئیس‌جمهور، شما به عنوان یک اصلاح‌طلب به دفتر ریاست‌جمهوری آمدید و خیلی‌ها این جنبش آزادی‌خواه زنان را در ایران دارند دنبال می‌کنند و دنبال کردند. چه آرزویی دارید ببینید برای خانم‌ها، بانوهای ایرانی، در رابطه با آزادی بیشترشان؟
الان زنان در ایران آزادی بیشتری دارند. در دولت ما هم‌اکنون چهار یا پنج نفر از خانم‌ها حضور دارند که در هیچ‌کدام از دولت‌های قبلی چنین چیزی سابقه نداشته هست. ما حق و حقوق همه افراد را در چارچوب مقررات خودمان حفظ خواهیم کرد و از آن دفاع خواهیم نمود. در عین حال، اصولاً باید به فرهنگ و باورهای هر جامعه‌ای احترام گذاشت. توسعه به این معنا نیست که به فرهنگ دیگران توهین کنیم یا آنها به فرهنگ ما بی‌احترامی کنند. توسعه یعنی احترام متقابل میان انسان‌ها، نه دعوا و درگیری.
یادم هست در یکی از مسابقات والیبال بین ایران و آمریکا، در ماه مبارک رمضان، بازیکنان روزه‌دار بودند. همان آمریکایی‌ها بطری‌های آب را کنار میدان گذاشتند و زمانی که اذان گفته گردید، بازیکنان روزه‌دار آب نوشیدند. این کار، تنها احترام به طرف مقابل قرار دارای بود. کسانی که لازم نبود روزه باشند، روزه نبودند، اما به باور طرف مقابل احترام گذاشتند.
ما که در یک محیط جهانی با هم زندگی می‌کنیم، باید حرمت یکدیگر را حفظ کنیم و تلاش کنیم که فرهنگ و آداب همدیگر را مسخره نکنیم یا به سخره نگیریم. اگر بتوانیم به چنین درک و دیدگاهی برسیم، دیگر دعوایی وجود نخواهد دارای بود.
من فکر می‌کنم احترام بزرگی در این کشور وجود دارد برای تمام مذهب‌ها و احترام گذاشتن به سنت آنها. آیا معتقد هستید که حجاب باید اجباری باشد یا هر کدام از بانوان ایرانی خودشان این اختیار را داشته باشند که تصمیم خودشان را بگیرند در رابطه با حجاب؟
من هیچ باوری به اجبار ندارم و نه آن را اجرایی نمی‌دانم. در روندی که ما دنبال می‌کنیم هم چنین چیزی وجود ندارد. هیچ‌وقت نمی‌شود با اجبار کسی را وادار به کاری کرد. اما حفظ حرمت‌ها و احترام به فرهنگ‌ها، انتظاری هست که باید از یکدیگر داشته باشیم.
الان هم در کشور ما، علیرغم اینکه قوانینی نوشته شده، اما در همان چارچوب، روندی در حال شکل‌گیری هست. از نظر اعتقادی و باوری، من معتقدم که با اجبار نمی‌توان به‌راحتی کسی را وادار کرد کاری را که شما می‌خواهید انجام دهد. باید با بیان کرد‌وگو و روش‌های مناسب، کنار یکدیگر بنشینیم و صحبت کنیم. این مسائل با دعوا و جنگ و بازداشت و اقداماتی که چندین اوقات ممکن هست اتفاق بیفتد، قابل حل نیست. هم‌اکنون در ایران چنین رویکردی وجود ندارد.
مردم و خانم‌ها امروز ...
نه، مگر اینکه رفتاری بسیار فراتر از مصادیق متعارف حجاب رخ دهد. حتی در خود آمریکا هم اگر چارچوبی رعایت نشود، گمان نمی‌کنم اجازه دهند با افراد آن‌گونه رفتار شود، اما در محدوده‌ای که هست، فعلاً کسی به‌خاطر این موضوع بازداشت یا مجازات نمی‌شود. بهتر هست بیایند ایران را ببینند، زیرا آنچه به شما می‌گویند و آنچه در خبرها مطرح هست و آنچه سرویس‌های اطلاعاتی شما گزارش می‌کنند، با واقعیت فاصله زیادی دارد. آنها ذهنیتی درباره ما ساخته‌اند که واقعی نیست؛ بیایند و ببینند، کار دشواری نیست.
حتماً من این کار را انجام خواهم داد. یک جهان سپاس. متشکرم از وقت گرانبهاتان، جناب رئیس‌جمهور پزشکیان.
متشکرم، موفق باشید.
دیدگاه‌ها