به گزارش پول و تجارت، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تضمین امنیتی قابل‌توجهی به کشور قطر اعطا کرده که می‌تواند شامل دفاع نظامی از آن نیز باشد. در یک فرمان اجرایی که اواخر هفته گذشته صادر گردید، ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده هرگونه حمله به سرزمین، حاکمیت یا زیرساخت‌های حیاتی قطر را «تهدیدی علیه صلح و امنیت ایالات متحده» تلقی خواهد کرد.
منیژه موذن در گزارشی در اکوایران نوشت: این فرمان نشان می‌دهد که آمریکا ممکن هست در صورت حمله به قطر، به‌طور نظامی از آن دفاع کند. در این فرمان آمده هست: «در صورت وقوع چنین حمله‌ای، ایالات متحده تمام اقدامات قانونی و مناسب شامل اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و در صورت لزوم نظامی را برای دفاع از منافع ایالات متحده و دولت قطر و بازگرداندن صلح و ثبات اتخاذ خواهد کرد.»
تحول خارق‌العاده در روابط جنجالی ترامپ با خاورمیانه
به گزارش سی‌ان‌ان، این تحول خارق‌العاده‌ای در روابط جنجالی ترامپ با خاورمیانه هست، به چندین دلیل؛ به‌طور قابل‌توجهی، زبان به‌کاررفته در این فرمان اجرایی به طور قابل توجهی شباهت زیادی به تضمین امنیتی دارد که پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به کشورهای عضو خود ارائه می‌دهد. (قطر عضو ناتو نیست، اما دولت بایدن در سال ۲۰۲۲ آن را به‌عنوان متحد عمده غیرناتویی معرفی کرد). ماده ۵ ناتو بیان می‌کند حمله مسلحانه علیه هر یک از اعضا، «به‌عنوان حمله به همه آنان تلقی خواهد گردید» و اعضا باید با «اقدامات لازم شامل استفاده از نیروی نظامی برای بازگرداندن و حفظ امنیت منطقه آتلانتیک شمالی» به کمک طرف مورد حمله بیایند.
اکوایران: حمله هوایی اسرائیل به دوحه در ۹ سپتامبر، توهم امنیتی را که اعضای شورای همکاری خلیج فارس طی سال‌ها ساخته بودند، فرو ریخت.
فرمان اجرایی ترامپ الزام به پاسخ نظامی را به قوت ناتو تکرار نمی‌کند (به دلایلی که بعداً توضیح داده خواهد گردید). اما اینکه حملات به قطر عملاً تهدیدی علیه آمریکا در نظر گرفته شود، سطح جدیدی از روابط این متحد عربی با واشنگتن را نشان می‌دهد.
ترامپ این کار را به‌طور یکجانبه انجام داده هست
تفاوت کلیدی میان این اقدام و تضمین امنیتی ناتو این هست که ترامپ آن را به‌طور یکجانبه و از طریق فرمان اجرایی انجام داده هست. این موضوع مهم هست چون به معنای آن هست که این یک معاهده الزام‌آور و تصویب‌شده قانونی یعنی نیازمند تأیید سنا نیست. درواقع، این یک وعده هست که ترامپ با استفاده از جایگاه ریاست‌جمهوری‌اش داده هست و الزام‌آور برای رؤسای‌جمهور بعدی نخواهد قرار دارای بود.
اما همین واقعیت که ترامپ این کار را به‌طور یکجانبه انجام داده، در نوع خود قابل‌توجه هست. قانون اساسی آمریکا صراحتاً اختیار معاهدات را به سنا داده، اما اینجا رئیس‌جمهور با دور زدن کنگره، درباره موضوعی به‌جدیت احتمال ورود ارتش آمریکا به جنگ تصمیم گرفته هست.
ترامپ پیش‌تر نیز بارها از کنگره عبور کرده ، به‌ویژه در مورد تعرفه‌ها که اکنون در دیوان عالی در حال بررسی هستند. او اغلب به خاطر همراهی جمهوری‌خواهان کنگره موفق بوده، چراکه آنان غالباً تمایلی به چالش کشیدن او ندارند. اما این بار هم ترامپ در حال گسترش مرزهای اختیارات خود هست.
نگرانی جمهوری‌خواهان درباره قطر
سؤال مهم این هست که آیا جمهوری‌خواهان کنگره و محافظه‌کاران به‌طور کلی درباره دور زدن آن‌ها از سوی ترامپ در موضوع فرمان قطر واکنشی نشان خواهند داد یا خیر. این نه‌تنها به خاطر تصاحب اختیاری هست که سنتاً متعلق به سنا بوده، بلکه به خاطر اعطای تضمین امنیتی به کشوری هست که بسیاری از جمهوری‌خواهان به آن بدبین هستند.
جمهوری‌خواهان سال‌هاست از نقض حقوق بشر قطر و ارتباطات آن با گروه‌هایی که آن‌ها را تروریستی می‌خوانند، شامل اخوان‌المسلمین و حماس، شکایت دارند. این نگرانی‌ها اوایل امسال زمانی بیشتر گردید که ترامپ به‌طور جنجالی یک هواپیمای ۴۰۰ میلیون دلاری قطری را که قرار هست بعدها به‌عنوان ایرفورس‌وان جدید استفاده شود، پذیرفت.
سناتور ریک اسکات از فلوریدا آن زمان بیان کرد: «من سوار هواپیمای قطری نمی‌شوم. آن‌ها از حماس حمایت می‌کنند.» سناتور شلی مور کاپیتو از ویرجینیا غربی هم بیان کرد: «من اول از همه دنبال شنود می‌گشتم.»
فعال راست‌گرای رادیکال، لارا لومر، که بر رئیس‌جمهور نفوذ دارد، نیز این معامله را به‌شدت نقد کرد و پیشنهاد داد ترامپ به‌جای آن تمرکز خود را بر تعیین اخوان‌المسلمین به‌عنوان گروه تروریستی بگذارد. حتی تا همین سه‌شنبه شب نیز، سناتور تد کروز از تگزاس ادعا کرد که قطر ممکن هست به‌طور مخفیانه در حال تأمین مالی آنتیفا در ایالات متحده باشد.
یک نظرسنجی واشنگتن‌پست ـ دانشگاه مریلند در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها به‌طور کلی، و حتی جمهوری‌خواهان، دیدگاهی منفی نسبت به قطر دارند. و جالب اینجاست که در میان همان جمهوری‌خواهانی که زمانی نسبت به قطر تردیدهای عمیق داشتند، خود ترامپ نیز قرار دارای بود. او در سال ۲۰۱۷ گفته قرار دارای بود: «کشور قطر در گذشته یکی از تأمین‌کنندگان اصلی تروریسم در سطحی بسیار بالا بوده هست» و از آن خواسته قرار دارای بود که به «تأمین مالی ایدئولوژی افراطی» پایان دهد.
ترامپ با شعار “اول آمریکا” به میدان آمد و پیش‌تر تضمین‌های امنیتی ناتو را نقد کرده قرار دارای بود
یکی از محافظه‌کارانی که به موضوع هواپیمای اهداشده قطری انتقاد دارای بود، پادکستر بن شاپیرو قرار دارای بود که بیان کرد این کار به معنای پذیرفتن «امتیازهایی از سوی کسانی هست که از حماس، اخوان‌المسلمین، الجزیره و بقیه حمایت می‌کنند.» شاپیرو سپس افزود: «این چیزی نیست که بتوان اسمش را ‘اول آمریکا’ گذاشت.»
این همان تناقض هست. ترامپ اکنون تضمین امنیتی به قطر داده، در حالی که کمتر از یک دهه پیش از آن، آن را به تأمین مالی تروریسم متهم می‌کرد. این اقدام با شعار «اول آمریکا» که او بر آن تأکید دارای بود، ناسازگار ظاهراً.
ترامپ پیش‌تر به‌طور مکرر تضمین‌های امنیتی را به سخره گرفته و حتی چندین اوقات اوقات پیشنهاد کرده قرار دارای بود که ایالات متحده ممکن هست به ماده ۵ ناتو پایبند نباشد. در سال ۲۰۱۸، او گفته قرار دارای بود که دفاع از کشوری کوچک مانند مونته‌نگرو ممکن هست کار را به سطحی از تنش برساند که «به جنگ جهانی سوم» ختم شود. این تازه‌ترین شواهد از یک رئیس‌جمهور هست که هرچه بیشتر رویکردی نظامی‌گرایانه به خود گرفته و دست‌کم در تهدید به درگیر کردن آمریکا در منازعات خارجی، صریح‌تر شده هست.
پای ایالات متحده به یک انبار باروت باز خواهد گردید
این تضمین امنیتی در منطقه‌ای فوق‌العاده ملتهب داده شده هست. ترامپ متعهد خواهد گردید به کمک کشوری بشتابد که اسرائیل کمتر از یک ماه پیش آن را هدف قرار داده قرار دارای بود (در حمله به رهبران حماس در دوحه) و ایران نیز کمتر از سه ماه پیش به آن حمله کرده قرار دارای بود. در واقع، قطر به‌طور مداوم درگیر مناقشات خاورمیانه بوده هست.
حتی در سال ۲۰۱۷، قطر درگیر بزرگ‌ترین بحران دیپلماتیک خاورمیانه در چندین دهه اخیر قرار دارای بود. در آن زمان، چندین کشور مهم روابط خود را به خاطر اتهامات مربوط به حمایت قطر از تروریسم و بی‌ثبات‌سازی منطقه، با دوحه قطع کردند.
دلایل ژئوپلیتیکی برای حفظ یک اتحاد نزدیک با قطر وجود دارد، و دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات در سال‌های اخیر به آن اذعان کرده‌اند. قطر نیز نقش مهمی در تلاش‌های ترامپ برای ایجاد توافق صلح در غزه ایفا کرده هست. (ترامپ همین هفته طرح ۲۰ ماده‌ای خود برای صلح در غزه را ارائه داد که برخلاف نسخه پیشین، بندی درباره منع حمله اسرائیل به قطر نداشت.)
اما اقدام ترامپ صرفاً ایجاد پیوندی نزدیک‌تر نیست؛ بلکه پیوندی هست در منطقه‌ای که ممکن هست آمریکا مجبور شود واقعاً به وعده خود عمل کند.
روابط شخصی ترامپ با قطر
این ماجرا نیز روابط جنجالی ترامپ و خانواده‌اش با قطر، کشوری که آشکارا به دنبال جلب حمایت او بوده، را دوباره به سطح رسانه‌ای آورده هست. پذیرش جت قطری به‌ویژه به این دلیل حساسیت‌برانگیز هست که ترامپ گفته این هواپیمای لوکس پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش به کتابخانه ریاست‌جمهوری او منتقل خواهد گردید، نه اینکه در اختیار دولت آمریکا باقی بماند.
به علاوه، در آوریل، سازمان ترامپ از برنامه ساخت یک مجموعه تفریحی ـ ورزشی گلف با برند ترامپ در قطر خبر داد که توسط شرکتی مورد حمایت صندوق ثروت ملی قطر پشتیبانی می‌گردید.
روزنامه نیویورک‌تایمز نیز دو هفته پیش گزارش داد فروش جنجالی تراشه‌های ارزشمند هوش مصنوعی توسط ترامپ به امارات متحده عربی به شکل مشکوکی با یک معامله پرسود رمزارزی با اماراتی‌ها همزمان شده هست.
ترامپ و کسب‌وکارهای شخصی‌اش به‌طور آشکار مرز میان منافع دولتی و منافع شخصی در خاورمیانه را مخدوش کرده‌اند. کاخ سفید اما هرگونه تضاد منافع را تکذیب کرده و گفته هست مذاکره‌کننده کلیدی، استیو ویتکاف، «با مسئولان اخلاقی و مشاوران حقوقی همکاری انجام می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که کاملاً مطابق قوانین عمل انجام می‌دهد.»
فرمان اجرایی مربوط به قطر نیز پرسش‌های فراوانی را برمی‌انگیزد. چندین از آن‌ها درباره ارتباط میان منافع شخصی احتمالی و اقدامات رسمی دولت هست. قطر هدایای فوق‌العاده‌ای به ترامپ داده هست. اکنون ظاهراً او هم در مقابل، هدیه‌ای به همان اندازه مهم به قطر داده هست.
دیدگاه‌ها