به گزارش پول و تجارت به نقل از دنیای اقتصاد، اغلب افراد طبقه متوسط دیگر نمی‌توانند لپتاپهای درخور خریداری کنند و ناچارند به سراغ لپتاپهای دست‌دوم یا استوک بروند. این تغییر رفتار مصرف‌کننده ناشی از کاهش قدرت خرید خانوار در پی افزایش نرخ دلار و تورم بالا هست و نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از تقاضای بازار به کالاهای جایگزین با قیمت پایین‌تر منتقل شده هست. از منظر بازار این موضوع باعث افزایش رکود در بخش لپتاپهای نو و کاهش گردش مالی فروشندگان شده هست. کارشناسان معتقدند تا زمانی که نرخ ارز تثبیت نشود و فشارهای ارزی کاهش نیابد، تقاضای واقعی برای لپتاپهای نو به سطح پیشین باز نخواهد گشت و رکود فعلی ادامه خواهد دارای بود.
جایگزینی کالای کم‌کیفیت
اکنون که خبرهای مربوط به افزایش قیمت دلار و مکانیسم ماشه تمام بازارها را در بر گرفته هست، بازار کالاهای دیجیتال نیز حال و روز خوشی ندارد و در این راستا لپ‌تاپ نیز مستثنی نبوده هست. این کالا طی سال‌های گذشته چنان افزایش قیمتی را تجربه کرده هست که دیگر به‌عنوان یک کالای لوکس شناخته خواهد گردید و عملا از سبد خرید بسیاری از خانوارها خارج شده هست. این ماجرا تا آنجا ادامه‌دار هست که مردم دیگر به جای تعویض لپ‌تاپ، تعمیر آن را ترجیح می‌دهند و گاه حتی توانایی ارتقای دستگاه خود را ندارند.
اکنون نیز مشاهدات میدانی حاکی از آن هست که با افزایش قیمتی که در ماه‌های گذشته اتفاق افتاده هست این بازار در رکود فرور فته هست و در پاساژهای کامپیوتر و فروشگاه‌های بزرگ دیجیتال صدای باز و بسته شدن درِ مغازه‌ها کمتر شنیده خواهد گردید و فروشندگان می‌گویند که «بازار به رکود عمیق‌تری رسیده هست.» یکی از فروشندگان در این باره بیان می‌کند: «مردم دیگه کمتر دنبال لپتاپهای برند می‌گردند. قبلا مدل‌های میان‌رده پرفروش بودند، ولی حالا بیشتر مشتری‌ها سراغ مدل‌های پایین‌تر یا حتی دستگاه‌های استوک می‌روند.»
به گفته این فروشندگان افزایش نرخ دلار و اعمال مکانیسم ماشه در هفته‌های اخیر به‌طور مستقیم بر قیمت کالاهای دیجیتال اثر گذاشته هست. قیمت لپتاپهای برندهای مطرح حدود 30 درصد افزایش یافته هست. یکی دیگر از فعالان بازار لپ‌تاپ در این خصوص بیان می‌کند: «تا همین ماه گذشته شاید امکان آن وجود دارای بود که با مبلغی معادل 70میلیون تومان یک لپ‌تاپ گیمینگ قابل قبول خریداری کرد، اما حالا برای خرید همان لپ‌تاپ بودجه‌ای حدود 100میلیون تومان نیاز هست.»
اکنون یک لپ‌تاپ گیمینگ با حافظه 16 گیگابایت و گرافیک 8 گیگابایت 92میلیون تومان قیمت دارد. البته اعداد و ارقام در این مدل لپ‌تاپ به این حد محدود نیست و برای خرید یک لپ‌تاپ گیمینگ با رم 64 گیگابایت و گرافیک 24 گیگابایت باید حدود 650میلیون تومان (تقریبا برابر با قیمت ماشین کوییک) هزینه کرد.
در این بین فقط گیمرها تحت‌تاثیر قیمت‌ها قرار نگرفته‌اند و ادیتورهایی که به دنبال لپ‌تاپ مناسب ادیت ویدئو هستند نیز دچار مشکل شده‌اند، برای مثال لپ‌تاپی با مشخصات اس‌اس‌دی یک ترابایت، پردازنده cori-i7 و حافظه رم 32 گیگابایت و حافظه اختصاصی کارت گرافیک 8 گیگابایت حدود 158میلیون تومان قیمت دارد.
لپ‌تاپ شامل کالاهایی هست که بیشترین وابستگی را به نرخ دلار دارد، زیرا تقریبا تمامی قطعات آن وارداتی هست و حتی برندهایی که مونتاژ داخلی دارند نیز به زنجیره تامین خارجی وابسته‌اند. همین موضوع باعث شده هست که کوچک‌ترین نوسان در بازار ارز به‌سرعت در قیمت نهایی لپ‌تاپ منعکس شود. به گفته فروشندگان افزایش چندین هزار تومانی نرخ دلار در روزهای اخیر کافی بوده تا قیمت مدل‌های پرفروش بین 2 تا 4میلیون تومان بالا برود.
از آنجا که حاشیه سود فروشندگان نیز در شرایط رکود کاهش یافته هست، معمولا این افزایش مستقیما به مصرف‌کننده منتقل خواهد گردید. بنابراین لپ‌تاپ بیش از سایر کالاهای دیجیتال از تحولات ارزی تاثیر می‌پذیرد و هر موج جدید در بازار دلار عملا مسیر قیمت این کالا را تعیین انجام می‌دهد. مهر ماه که معمولا به خاطر بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها ماه خرید لپ‌تاپ هست، به گفته فروشندگان دچار یک رکود شده هست.
سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران، در این باره به «دنیای اقتصاد» بیان می‌کند: «هم‌اکنون بازار لپ‌تاپ شرایط مطلوبی ندارد. افزایش قیمت ناشی از رشد نرخ دلار و نگرانی‌های سیاسی، تاثیر مستقیمی بر قیمت نهایی این کالا گذاشته هست. لپ‌تاپ به عنوان یکی از ابزارهای اصلی کار و آموزش، شامل کالاهایی هست که افزایش قیمت آن مستقیما به مصرف‌کننده فشار وارد انجام می‌دهد.»
در این میان جو روانی ناشی از مکانیسم ماشه را نمی‌شود از یاد برد؛ این مساله تا آنجا ریشه‌دار هست که فروشندگان معتقدند روند صعودی قیمت لپ‌تاپ از زمانی شروع گردید که مکانیسم ماشه هنوز فعال نشده قرار دارای بود و زمزمه‌هایی برای اجرای آن وجود دارای بود. در این راستا کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند مکانیسم ماشه در عمل بیش از آنکه مستقیما بازار فناوری را هدف بگیرد از مسیر افزایش نااطمینانی سیاسی و نوسان نرخ ارز بر آن اثر می‌گذارد. انتشار خبرهای مرتبط با این موضوعات باعث بالا رفتن تقاضا برای دلار و رشد انتظارات تورمی در بازار خواهد گردید؛ موضوعی که بلافاصله به قیمت کالاهای وارداتی شامل لپ‌تاپ سرایت انجام می‌دهد.
از جهات دیگر فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند روند واردات را با چالش‌هایی مانند محدودیت‌های بانکی، دشواری در انتقال ارز و افزایش هزینه حمل و نقل مواجه کند. بنابراین هم هزینه تامین کالا بالا می‌رود و هم عرضه در بازار کاهش می‌یابد. ترکیب این عوامل موجب شده هست که لپ‌تاپ به‌عنوان کالایی کاملا وابسته به واردات، بیش از سایر کالاهای دیجیتال از تحولات سیاسی و ارزی تاثیر بپذیرد و هر موج جدید در بازار دلار به جهشی تازه در قیمت آن منجر شود.
افزایش تقاضا برای استوک‌ها
چندین دیگر از فروشندگان از فراگیری خرید لپتاپهای کارکرده و دست و دوم می‌گویند. آنها معتقدند که مردم الان به جای خرید لپ‌تاپ نو سراغ دستگاه‌های کارکرده می‌روند. در این میان عده زیادی نیز فقط برای کارهای سبک و دانشجویی دنبال لپ‌تاپ هستند، نه مدل‌های گیمینگ یا حرفه‌ای. این در حالی هست که برای خرید لپ‌تاپ دانشجویان باید حداقل بودجه‌ای معادل 20 تا 25میلیون تومان داشته باشند.
اکنون لپ‌تاپی با این حدود قیمت رمی معادل 8 گیگابایت دارد. کارشناسان بازار دیجیتال نیز معتقدند که افزایش نرخ ارز، کاهش قدرت خرید خانوار و رکود عمومی در بازار فناوری باعث شده تقاضا برای کالاهای دیجیتال شامل لپ‌تاپ در رکود فرو برود. بنابراین بازار لپ‌تاپ اکنون با چرخه‌ای معیوب مواجه هست؛ افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت کالا، کاهش تقاضا و رکود در فروش. در چنین شرایطی بسیاری از فروشندگان بار دیگر منتظر تثبیت نرخ دلار هستند تا بتوانند سیاست‌های قیمتی و خرید خود را تنظیم کنند.
تعمیرکاران نیز از افزایش مراجعه مشتریان خبر می‌دهند. یکی از آنها بیان می‌کند: «تعمیر لپ‌تاپ‌هایی که پنج یا شش سال عمر دارند، زیاد شده هست. مردم ترجیح می‌دهند با هزینه کمتر دستگاه خود را نگه دارند، چون خرید نو برای آنها صرفه اقتصادی ندارد.»
رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران، در این خصوص به «دنیای اقتصاد» بیان می‌کند: «بازار روزهای سختی پیش‌رو دارد. کاهش قدرت خرید مردم و تداوم نوسانات ارزی باعث شده تقاضا برای لپتاپهای نو به شدت کاهش پیدا کند.» در این راستا باید یادآور گردید که چشم‌انداز فعالان بازار از قیمت لپ‌تاپ نیز همچنان افزایشی هست.
در همین حال کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم این وضعیت می‌تواند پیامدهای گسترده‌تری برای بازار کار و آموزش نیز به همراه داشته باشد. در سال‌های اخیر لپ‌تاپ به ابزاری بسیار مهم برای انجام کارهای روزمره، فعالیت‌های آموزشی و مشاغل دورکار تبدیل شده هست. اما با تبدیل‌شدن آن به کالایی لوکس دسترسی بخش بزرگی از جامعه به‌ویژه دانشجویان، فریلنسرها و صاحبان کسب‌وکارهای کوچک به این ابزار حیاتی دشوار شده هست.
دیدگاه‌ها