به گزارش پول و تجارت، پیش‌لرزه «بیکاری» در بازار مهندسان نظام مهندسی احساس گردید. «دنیای‌اقتصاد» با دسترسی به شاخص «ارجاع کار» در این بازار، مطلع گردید: حجم پروژه‌های جدیدی که نیمه اول امسال برای انواع خدمات مهندسی ساختمان به مهندسان حقیقی و شرکت‌های حقوقی ارجاع شده، تحت تاثیر رکود مسکن، حدود ۳۰ درصد نسبت به نیمه اول پارسال کاهش پیدا کرده هست.
بنا بر گزارش فرید قدیری در روزنامه دنیای اقتصاد، به‌رغم انقباض گسترده کسب‌وکار ساختمانی‌ها، اما هزینه‌های ثابت آنها دست‌کم به اندازه تورم تولید افزایش یافته هست. اکنون چندین مهندسان به فکر «تغییر شغل» و چندین از آنها در خطر «بیکاری» هستند. برآوردها نیز از کاهش سهم ساختمان در اشتغال حکایت دارد.
رکود سنگین در بازار معاملات مسکن و به تبع، نوعی «یخ‌زدگی» در بازار ساختمان‌سازی، تاثیر بسیار معنادار اما پنهانی در نبض اشتغال صنعت ساختمان گذاشته هست؛ هنوز آماری از «بیکاری فعالان ساختمانی» اعلام نشده اما پیش‌لرزه آن را امکان دارد از روی شاخص «ورودی کار به بازار خدمات مهندسی ساختمان» رهگیری و شناسایی کرد. هم‌اکنون آمار رسمی از «روند اشتغال در بخش ساختمان طی سال‌های اخیر» وجود ندارد، به‌طوری که وضعیت شغلی این بخش در آمارهای رسمی سال‌های پایانی دهه90 تاکنون، در زیرمجموعه «آمار شاغلان کل صنعت» مستتر هست و البته، بخشی از آمار شاغلان ساختمانی نیز احتمالا در داخل «آمار کلی شاغلان بخش خدمات» قرار دارد.
بنابراین، اثر رکودهای پی‌درپی و کم‌رشدی بخش ساختمان و نیز سختی سرمایه‌گذاری ساختمانی بر بازار اشتغال در این صنعت طی سال‌های 97 به بعد را نمی‌توان به صورت دقیق و آماری، رصد و تجزیه و تحلیل کرد.
آخرین آمار تفکیک‌شده مربوط به «شاغلان ساختمان»، برای سال‌های نیمه دهه 80 تا نیمه دهه 90 هست که براساس آن، مشخص خواهد گردید: حدود 3میلیون نفر در بخش ساختمان، فعال بوده‌اند که حدود 13درصد از کل جمعیت شاغل را تشکیل می‌دهند. با این حال در سال‌های اخیر که «رکورد تاریخی رکود معاملات مسکن» باعث گردید «تیراژ ساخت‌وساز» به کمتر از نصف سال‌های رونق ساختمانی ابتدای دهه 90 برسد و همزمان، میانگین رشد سالانه بخش ساختمان «صفر» شود، آیا تعداد شاغلان در این بخش کاهش پیدا کرد؟ آیا در صورت عدم تغییر در آمار اشتغال صنعت ساختمان، خطر «بیکاری» برای امسال و سال بعد وجود دارد؟
خسارت پنجم رکود مسکن؛ این بار به «شاغلان ساختمان»
«دنیای‌اقتصاد» برای بررسی آسیب احتمالی بازار اشتغال ساختمان از رکود مسکن و ساختمان سال‌های اخیر، از شاخص «ورودی کار (پروژه ساختمانی) به سازمان‌های نظام مهندسی استان» استفاده کرده هست. شاخص «ورودی کار» به سازمان‌های نظام مهندسی به معنای آن هست که چه تعداد پروژه ساختمانی جدید در یک دوره زمانی از طرف سازنده، برای «درخواست استخدام مهندس ناظر» یا به عبارتی، «استفاده از انواع خدمات مهندسی ساختمانی شامل طراحی، نظارت، نقشه‌کشی و...»، به نظام مهندسی استان ارائه شده هست.
متناسب با افزایش درخواست‌ها یا همان تیراژ ورودی کار به نظام مهندسی استان، «کسب و کار» مهندسان ساختمانی، چه حقیقی‌ها و چه حقوقی‌های شاغل در صنعت ساختمان، بهبود پیدا انجام می‌دهد و بالعکس. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از این شاخص نشان می‌دهد، طی نیمه اول امسال «ورودی کار» به بازار خدمات مهندسی ساختمان، حدود 30 درصد نسبت به نیمه اول سال گذشته کاهش پیدا کرد. در چندین استان‌ها شامل استان‌های در برگیرنده کلان‌شهرها، حجم «کار جدید» برای مهندسان‌ساختمانی و شرکت‌های خدمات مهندسی ساختمان، متوسط 36درصد نسبت به سال گذشته افت کرده هست.
مهندسان ساختمانی براساس بیان کرد‌وگویی که «دنیای‌اقتصاد» با چندین از آنها انجام داده، آثار «افت پروژه‌های ساختمانی» و «کوچک‌شدن بازار خدمات مهندسی» را در ماه‌های اخیر احساس کرده‌اند و چندین از آنها در تهران از «افت 50 درصدی سفارش‌ها» نسبت به سال گذشته می‌گویند. شرکت‌های خدمات مهندسی ساختمان، در مقابل این کاهش بازار خرید خدمت از سمت سازنده‌ها، مجبور به تحمل «هزینه‌های ثابت» شامل حقوق و دستمزد مهندسان فعال در شرکت‌ها هستند. در این صورت، ادامه «رکود خرید خدمات مهندسی ساختمان» می‌تواند باعث «تعدیل نیرو» در بازار اشتغال مهندسان ساختمان شود. چندین مهندسان ساختمانی در آستانه «تغییر شغل» قرار دارند. هر دو اتفاق، یعنی بیکاری مهندسان یا تغییر شغل مهندسان ساختمان، پیامدهایی به همراه دارد.
بیکاری باعث سخت‌تر شدن معیشت خانوارهای شاغل در این گروه خواهد گردید و مهاجرت مهندسان ساختمانی از این صنعت به بخش دیگر، «کیفیت ساختمان‌های آینده» در شهرها که با «رونق احتمالی در سال‌های آینده»، تعریف خواهد گردید را به خطر می‌اندازد. همان‌طور که در ابتدای این گزارش، اشاره گردید، در آمار رسمی اشتغال مربوط به سال‌های اخیر، «تعداد شاغلان صنعت ساختمان» به صورت تفکیک شده وجود ندارد. اما در آمار 1403 مربوط به دخل و خرج خانوارها، در جدول مربوط به فعالیت اصلی سرپرست خانوار، سهم شاغلان در بخش ساختمان، 9.28 درصد اعلام شده هست که نظر به تعداد خانوارهای برآوردشده در سال 1403 مشخص خواهد گردید، حدود 2.6میلیون شاغل در صنعت ساختمان هم‌اکنون مشغول هستند. اگر این برآورد، نزدیک به واقعیت باشد، در این صورت امکان دارد بیان کرد، جمعیت شاغلان در صنعت ساختمان هم‌اکنون نسبت به ابتدای دهه 90 که از 3میلیون نفر گذشته قرار دارای بود، حدود 15 درصد کاهش یافته هست. خسارت بازار کار صنعت ساختمان از رکود مسکن و تورم تولید ساختمان، پنجمین خسارت ناشی از این بحران هست که بعداز «سلب قدرت خرید خانه‌اول»، «رکود ساخت»، «جهش اجاره‌بها و افزایش فقر مسکن» و «افت فروش صنایع بالادست ساختمان»، خود را نشان می‌دهد. رکود یا کم‌رشدی بخش ساختمان اثر معناداری بر «رشد اقتصادی» دارد. بهار امسال براساس آمار رسمی، رشد بخش ساختمان به 0.4 درصد محدود گردید. رشد این بخش تابعی از فعالیت‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی هست. هر دو حوزه هم‌اکنون با مشکل روبه‌رو هستند و این، آینده شغلی مهندسان ساختمان را تهدید انجام می‌دهد.
نحوه تاثیر رکود-رونق مسکن بر «نبض اشتغال»
روند تغییر جمعیت شاغل در صنعت ساختمان طی سال‌های 84 تا 96 در آمار رسمی، نشان می‌دهد، بین نبض اشتغال در این بخش و نبض بازار مسکن، ارتباط معناداری وجود دارد. سال 88 که بازار مسکن، پس از جهش 86 درصدی قیمت مسکن در سال 86، وارد رکود گردید، ساخت‌وساز نیز تحت‌تاثیر شوک ناشی از این رکود قرار گرفت و حجم پروژه‌های ساختمانی کاهش یافت. این اتفاق، در آمار رسمی اشتغال صنعت ساختمان، منعکس شده هست.
تعداد شاغلان در این صنعت در سال 88، کمتر از سال 87 بوده هست. نیز در سال‌های 92، 91، 90 که ساخت «مسکن‌مهر» به شکل واقعی و گسترده شروع گردید، تحت‌تاثیر رکوردزنی پروانه‌های ساختمانی، جمعیت شاغل در صنعت ساختمان، برای اولین‌بار، دست‌کم از نیمه دهه 80 به بعد، از رقم 3میلیون نفر فراتر رفت. اما در سال‌های 94 و 95، که تب مسکن‌سازی دولتی فروکش کرد و بازار معاملات مسکن نیز به خاطر جهش سال92، در رکود قرار گرفت، شاغلان ساختمانی به پایین‌تر از 3میلیون نفر رسید. نوسانات بازار کار در صنعت ساختمان براساس الگوی آن زمان، حدود 10 تا 15 درصد بوده هست. با این حال، این دوره، کاملا متفاوت با آن دوره هست. در این دوره، رکوردهای چندساله «رکود ساختمان»، کسب‌وکار مهندسان ساختمانی و سایر شاغلان این صنعت را شکننده‌تر کرده هست.
دیدگاه‌ها