به گزارش پول و تجارت، سازندگی نوشت: در مرکز خرید پایتخت، جایی که تب‌وتاب تکنولوژی هر روز داغ‌تر خواهد گردید، امیر جوان ۳۰ ساله‌ای که ماه‌ها برای خرید یک گوشی موبایل، پولش را پس‌انداز کرده با نگاهی پر از تردید به ویترین فروشگاهی خیره شده هست. قیمت آیفون ۱۷ پرومکس نیامده سر به فلک کشیده و تا ۳۴۰ میلیون تومان فروش می‌رود. روز گذشته در یکی از استارت‌آپ‌های فروش به فاصله چندین ساعت اعلام گردید که تمام آیفون‌های ۱۷ پرومکس به فروش رفته هست!
در روزگاری که طبقه متوسط ایرانی زیر فشار تورم و ناامیدی از آینده له خواهد گردید، صف خرید آیفون ۱۷ با قیمت ۳۴۰ میلیون تومان، چیزی بیش از عطش تکنولوژی هست. آنچه می‌بینیم، نشانه‌ای از بحران هویت و میل به دیده شدن در جامعه‌ای فرسوده هست. آیفون دیگر ابزار ارتباط نیست، سند تفاخر هست؛ مدرک شأن هست؛ تکه‌ای از جهان ممنوعه و رویاهای مدرن. در کشوری که فرصت پیشرفت واقعی روزبه‌روز محدودتر خواهد گردید، نمایش ظاهری موفقیت، جای موفقیت واقعی را گرفته هست. مردم برای گوشی‌ای صف می‌کشند که شاید نتوانند آن را راحت بخرند اما می‌توانند با آن شبیه کسانی باشند که آینده دارند. در اینجا، مصرف کالای لوکس نه از وفور که از فقدان می‌آید. فقدان امید، فقدان امنیت و فقدان اعتماد. آیفون در ایران فقط یک کالا نیست؛ نوعی تسلّی برای جمعی که می‌خواهند در برابر واقعیت موجود، چشم ببندند و خود را در وضعیت ناگواری که هستند، نادیده بگیرند. همین مدل گوشی در آمریکا تنها ۱۲۶ میلیون تومان ارزش دارد. با این حال ۳۴۰ میلیون تومان که برای یک گوشی موبایل عددی نجومی هست نه‌تنها مانعی برای چندین نیست بلکه به نمادی از پرستیژ، تمایز اجتماعی و پیوستن به دنیای مدرن تبدیل شده هست.
قیمت‌های رسمی
با ورود رسمی آیفون ۱۷ پرومکس به بازار ایران، قیمت‌های نجومی این گوشی و هزینه‌های رجیستری آن بار دیگر توجه‌ها را به خود جلب کرده هست. از ۲۸ شهریور ماه که عرضه جهانی این مدل آغاز گردید، کمتر از ۲۰ روز گذشته و حالا رویه تجاری واردات آن در ایران کلید خورده هست. طبق اعلام واردکنندگان، شناسه ارزش گمرکی آیفون ۱۷ در سامانه ثبت سفارش گمرک تأیید شده و امکان رجیستری این گوشی‌ها فراهم هست. با این حال قیمت‌های اعلام شده برای آیفون ۱۷ پرومکس در بازار ایران بین ۲۹۵ تا ۳۴۰ میلیون تومان هست در حالی که همین مدل در آمریکا و امارات به ترتیب حدود ۱۲۶ و ۱۶۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
میثم طلعتی که فعال بازار موبایل هست بیان کرد: دو روز پیش یک شرکت موفق به واردات رسمی این گوشی‌ها شده و کد رجیستری روی کارت گارانتی آنها درج شده هست. او با اشاره به نظارت بر قیمت‌ها، گران‌فروشی را غیرممکن دانست و افزود که قیمت تمام شده این گوشی‌ها با احتساب حقوق گمرکی و سود بازرگانی تا سقف ۱۵ درصد تعیین خواهد گردید. با این حال چندین سایت‌های فروش آنلاین، قیمت‌هایی بیش از ۳۰۰ میلیون تومان برای این مدل اعلام کرده‌اند. فروشندگان بازار معتقدند این قیمت‌ها حبابی هست و توصیه می‌کنند، خریداران تا کاهش قیمت‌ها در یک ماه آینده صبر کنند. به گفته یکی از فروشندگان، پارت‌نامبرهای مختلف آیفون ۱۷ شامل مدل‌های چین (دو سیم‌کارته)، سنگاپور (یک سیم‌کارته) و آمریکا و عربستان (پشتیبانی از ای‌سیم) در قیمت‌گذاری تأثیر دارند. برای مثال آیفون ۱۷ پرومکس ۲۵۶ گیگابایتی با پارت‌نامبر چین حدود ۲۰۵ میلیون تومان قیمت دارد اما با افزایش نرخ دلار، این قیمت نیز بالا رفته و انتظار می‌رود به‌زودی کاهش یابد. هزینه رجیستری این گوشی‌ها نیز برای مدل ۲۵۶ گیگابایتی حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان و برای مدل ۵۱۲ گیگابایتی ۴۹ تا ۵۰ میلیون تومان اعلام شده هست. در مقایسه با بازار جهانی، قیمت آیفون ۱۷ پرومکس ۲۵۶ گیگابایتی در آمریکا حدود ۱۳۷ میلیون و ۸۸۵ هزار تومان و در امارات ۱۵۹ میلیون و ۵۹۵ هزار تومان هست.
در ترکیه اما قیمت این مدل به ۳۵۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد که حتی از ایران هم گران‌تر هست. نظر به متوسط حقوق ماهانه ۲۰ میلیون تومانی در ایران، خرید این گوشی نیازمند پس‌انداز بیش از ۱۵ ماه حقوق هست، در حالی که در آمریکا و امارات به ترتیب با حقوق یک ماه، امکان دارد ۴ یا ۳ دستگاه از این مدل خرید.
جامعه‌شناسی آیفون
در جامعه‌ای با شکاف طبقاتی شدید، میل روانی به «شبیه شدن» به طبقات بالاتر بسیار قوی هست. آیفون در ذهن جمعی ایرانی‌ها، نماد جهانی طبقه بالا و زندگی مرفه هست.
خرید آن ولو با قرض، وام یا فروش دارایی، راهی برای محو موقت احساس فرودستی هست. چنین خریدی، نوعی مقاومت نمادین در برابر تبعیض اقتصادی هست.
از منظر جامعه‌شناسی، خرید گوشی آیفون، به‌ویژه مدل‌های گران‌قیمت مانند آیفون ۱۷ پرومکس، فراتر از یک انتخاب کاربردی برای رفع نیازهای ارتباطی، معانی و کارکردهای اجتماعی متعددی دارد. در جوامع مدرن به ویژه در ایران که شکاف طبقاتی و تفاوت‌های اقتصادی-اجتماعی برجسته هست، آیفون به‌عنوان یک کالای لوکس و نماد جایگاه اجتماعی عمل انجام می‌دهد.
بر اساس نظریه‌های جامعه‌شناسی مصرف مانند نظریه تورستن وبلن درباره مصرف نمایشی، خرید چنین کالاهایی اغلب با هدف نمایش ثروت، تفاخر و تمایز اجتماعی انجام خواهد گردید. آیفون به خاطر قیمت بالا و برندینگ قدرتمند خود به ابزاری برای ابراز هویت و کسب منزلت اجتماعی تبدیل شده هست به‌ویژه در میان قشر مرفه یا افرادی که می‌خواهند، خود را در این طبقه جای دهند. در ایران، جایی که قیمت آیفون ۱۷ پرومکس (حدود ۲۹۵ تا ۳۴۰ میلیون تومان) معادل بیش از ۱۵ ماه حقوق متوسط یک فرد هست، خرید این گوشی می‌تواند نشانه‌ای از دسترسی به منابع مالی قابل توجه یا تمایل به جبران کمبودهای اجتماعی از طریق مصرف باشد. این پدیده را امکان دارد با مفهوم «سرمایه فرهنگی» پیر بوردیو نیز تحلیل کرد، جایی که انتخاب برندهای خاص مانند اپل، نشان‌دهنده سلیقه‌ای متمایز و تلاش برای پیوستن به گروه‌های اجتماعی خاص هست.
به علاوه، آیفون در ایران به خاطر محدودیت‌های اقتصادی و تفاوت قیمت با بازارهای جهانی (مثلاً ۱۳۷ میلیون تومان در آمریکا) به نمادی از جهانی شدن و دسترسی به فرهنگ غربی تبدیل شده هست. این موضوع در میان جوانان که تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی و فرهنگ جهانی هستند، برجسته‌تر هست و خرید آیفون می‌تواند تلاشی برای همگامی با روندهای جهانی یا نمایش سبک زندگی مدرن باشد. از جهات دیگر، جامعه‌شناسی انتقادی ممکن هست این رفتار را به‌عنوان نشانه‌ای از مصرف‌گرایی و تأثیر سرمایه‌داری جهانی بر ارزش‌های محلی تفسیر کند، جایی که افراد تحت فشار تبلیغات و هنجارهای اجتماعی به خرید کالاهایی ترغیب می‌شوند که لزوماً با نیازهای واقعی آنها همخوانی ندارد. با این حال چندین فروشندگان به «حباب قیمت» اشاره کرده‌اند و توصیه می‌کنند که خریداران برای کاهش قیمت صبر کنند که نشان‌دهنده، آگاهی نسبی جامعه از ارزش واقعی این کالا در برابر قیمت نجومی آن هست.
در مجموع، خرید آیفون در ایران نه‌تنها یک تصمیم اقتصادی بلکه عملی اجتماعی هست که با مفاهیمی چون هویت، جایگاه، تمایز و تأثیرات جهانی‌سازی گره خورده هست.
سرانجام باید این را بیان کرد که پدیده خرید آیفون ۱۷ با قیمت ۳۴۰ میلیون تومان، آینه‌ای از چندین بحران توأمان در جامعه ایران هست. اول بحران هویت طبقه متوسط؛ دوم بحران اعتماد به آینده اقتصادی؛ سوم بحران معنا در زندگی روزمره؛ و در آخر گسترش نمایش‌گرایی به جای تجربه واقعی زیستن.
به همین دلیل صف خرید آیفون ۱۷ فقط صف خریداران یک کالای لوکس نیست؛ صفی هست برای دیده شدن، برای احساس بودن و برای فرار از فراموشی!
دیدگاه‌ها