از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون، تحولات عمده و بنیادینی در ساختار بازارهای جهانی رخ داده هست. این روند، عمدتا به خاطر تحولات ژئوپلیتیک جهان، تغییر مناسبات تجاری ناشی از تعرفه‌ها، تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی رخ داده هست. در این میان، فلزات گرانبها، جزو پرسودترین دارایی‌های ۹ماه اول سال ۲۰۲۵ محسوب می‌شوند؛ چرا که عوامل زنجیره‌واری نظیر سیاست‌های انبساطی پولی، افت شاخص دلار، کاهش عرضه معدنی، افزایش تقاضای صنعتی و سرمایه‌گذاری، تداوم نااطمینانی تجاری و اقتصادی و خرید بانک‌های مرکزی از رشد قیمت این فلزات حمایت کردند. چندین کالاهای خوراکی شامل قهوه و گاو پرواری نیز با رشد قابل‌توجهی روبهرو شدند. رشد قیمت کالاهای یادشده، در حالی رخ داد که شاخص بازار سهام آمریکا(اس‌اندپی۵۰۰) از ابتدای سال تاکنون تنها کمی بیشتر از ۱۴ درصد رشد کرده هست.
اگرچه طلا مدت‌هاست که در صدر اخبار بازارهای جهانی قرار دارد، اما همتایان درخشان آن نیز در پشت پرده در حال تجربه افزایش نجومی قیمت بوده‌اند. فلز زرد که از ژانویه ۲۰۲۵ با رشدی نزدیک به 50درصدی مواجه شده هست، مدت‌هاست که در مرکز توجه سرمایه‌گذاران بازار کالا قرار دارد. این فلز که در سال ۲۰۲۴ رشد ۲۷ درصدی را تجربه کرده قرار دارای بود، در سال جاری به رشد خود ادامه داد. قیمت هر اونس طلا در ابتدای سال ۲۰۲۵ معادل ۲۶۲۵ دلار قرار دارای بود. اما این فلز گرانبها، روز گذشته درکانال 3950دلاری معامله گردید. اصلی‌ترین محرک رشد قیمت طلا در این مدت، کاهش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو قرار دارای بود. تغییرات نرخ بهره آمریکا، از دو طریق بر روند قیمت جهانی طلا و سایر فلزات گرانبها اثرگذار هست.
از یک سو، کاهش نرخ بهره آمریکا، که به معنای کاهش هزینه استقراض دلار هست، ارزش پول ملی این کشور را کاهش داده و خرید طلا را برای سرمایه‌گذاران غیردلاری آسان‌تر انجام می‌دهد و باعث افزایش تقاضا برای طلا خواهد گردید. از جهات دیگر، کاهش نرخ بهره به خودی خود، هزینه فرصت نگهداری دارایی‌های بدون بازدهی، مانند فلزات گرانبها، را کاهش می‌دهد و این دارایی‌ها را در چشم سرمایه‌گذاران جذاب‌تر انجام می‌دهد. به جز فدرال‌رزرو که سیاست‌های پولی را در آمریکا اجرا انجام می‌دهد، بسیاری از بانک‌های مرکزی دیگر جهان نیز نرخ‌های بهره کلیدی خود را کاهش دادند. زیرا بسیاری از کشورها شوک تورمی پسا‌همه‌گیری را پشت سر گذاشته‌اند و اکنون قصد حمایت از بازار کار را دارند. اگرچه روند کاهش نرخ بهره که در میانه‌های سال ۲۰۲۴ بین بانک‌های مرکزی در جهان رواج یافت، اکنون با رویکردی محتاطانه‌تر دنبال خواهد گردید. اما با پایین‌ماندن نسبی نرخ تورم، بازارها همچنان انتظار تداوم این چرخه انبساطی را دارند.
بانک‌های مرکزی جهان، علاوه بر سیاست‌های انبساطی، طی سه سال گذشته، اقدام به افزایش چشم‌گیر ذخایر طلای خود کرده‌اند. این روند نیز به خاطر بی‌اعتمادی به دلار آمریکا و علاقه بانک‌ها به تنوع‌بخشی به دارایی‌های خود شکل گرفت. طبق داده‌های شورای جهانی طلا، در هر یک از سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، بیش از ۱۰۰۰ تن طلا توسط بانک‌های مرکزی خریداری گردید. نیز از ابتدای ۲۰۲۵ تا پایان ماه اوت، حدود ۴۳۰ تن طلا از سوی این نهادها خریداری گردید. این تقاضای قوی، یکی دیگر از محرک‌های رشد قیمت طلا در ماه‌های اخیر قرار دارای بود.همانند طلا، سایر فلزات گرانبها نیز از چرخه سیاست‌های انبساطی در جهان تاثیر پذیرفتند و شاهد افزایش چشم‌گیر قیمت بودند. در این میان، پلاتین بیشترین رشد قیمت را به نام خود ثبت کرد.
پلاتین؛ قهرمان درخشان بازارها
در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۵، پلاتین بیشترین رشد را در بین سایر کامودیتی‌ها از آن خود کرد. معاملات این فلز در نخستین روزهای ژانویه ۲۰۲۵ در قیمت 910 دلار و 16 سنت آغاز گردید. در ادامه سال، با رشد بیش از 81 درصدی به کانال 1630 دلاری دست یافت. این رشد، پس از سال‌ها رکود در بازار پلاتین رخ داد؛ بازار این فلز در ۱۴ سال اخیر، بیشتر با کاهش قیمت روبهرو بوده و معمولا در حوالی قیمت ۱۰۰۰ دلار بر اونس معامله شده هست. اگرچه رکورد تاریخی قیمت پلاتین، پس از بحران مالی ۲۰۰۸ در سطح 2299 دلاری ثبت گردید، اما پلاتین هم‌اکنون نیز همچنان در سطوح تاریخی نسبتا بالا معامله خواهد گردید. در کنار سیاست‌های پولی، از عوامل رشد قیمت پلاتین امکان دارد به کاهش عرضه ساختاری، افزایش تقاضای سرمایه‌گذاری، جایگزینی با زیورآلات گران‌قیمت طلایی و تقاضای صنعتی اشاره کرد. بیشترین کاربرد پلاتین در مبدل‌های کاتالیزوری خودروهاست که حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از تقاضای جهانی پلاتین را تشکیل می‌دهد.
این فلز در صنایع جواهرسازی، صنایع شیمیایی، الکترونیک و پزشکی نیز کاربرد دارد. با وجود رشد روزافزون تقاضای جهانی پلاتین، عرضه این فلز رو کاهش هست و این موضوع باعث کسری ذخایر این فلز خواهد گردید. طبق برآوردهای شورای سرمایه‌گذاری جهانی پلاتین، تا پایان سال ۲۰۲۵، بازارها با کمبود ۹۶۶ هزار اونسی این فلز روبهرو خواهند گردید. نیز پیش‌بینی‌ها برای سال ۲۰۲۶ کمبود حدود ۹۹۲هزار اونسی هست. در این میان، کشور آفریقای جنوبی که تولیدکننده حدود ۵۰ درصد از پلاتین جهان هست، به خاطر مشکلات مختلفی شامل سیل، کمبود آب و برق و سایر چالش‌ها روبهرو هست. در صورتی که تقاضای روزافزون این فلز با عرضه مناسب پاسخ داده نشود، قیمت این فلز به سطوح بالاتر خواهد رسید. در کنار تقاضای صنعتی، رشد قیمت طلا نیز باعث گردید که خریداران جواهرات، زیور‌الات پلاتینی را به عنوان جایگزینی برای جواهرات طلایی در نظر بگیرند و همین امر به تقاضا برای آن دامن زده هست.
فرصت طلایی نقره
نقره، هم‌خانواده طلا در جدول تناوبی نیز از قافله سایر فلزات گرانبها عقب نماند و توانست در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۵ رشدی چشم‌گیر را به ثبت برساند. این فلز، معاملات سال ۲۰۲۵ را با قیمت ۲۸ دلار و ۸۹ سنت آغاز کرد و تاکنون رشدی حدود 67.5 درصد را به ثبت رسانده هست. روز گذشته نقره، در بالاترین قیمت ۱۴ سال اخیر، یعنی در کانال ۴۸ دلاری معامله گردید. این در حالی هست که رکورد تاریخی قیمت نقره در سال 2011 و در قیمت 49 دلار و 83 سنت رقم خورد. نظر به روند صعودی و پرشتاب نقره، انتظار می‌رود در روزهای آتی این رکورد شکسته شود و نقره قلمروهای قیمت جدیدی را فتح کند.
بیشترین تقاضای نقره، در بخش‌های الکترونیک و فناوری هست. این فلز به خاطر خواصی که دارد، کاربرد گسترده‌ای در ساخت سلول‌های خورشیدی، مدارهای الکتریکی، باتری و تجهیزات نیمه‌رسانا دارد. با رشد روزافزون فناوری و گسترش کاربرد هوش مصنوعی و چرخش به سوی انرژی‌های تجدید‌پذیر، تقاضای صنعتی برای نقره در سال جاری با صعود قابل‌توجهی روبهرو شده هست. همزمان با رشد تقاضای نقره، عرضه این فلز رشد چندانی نداشته هست و همین امر باعث افزایش شکاف بین عرضه و تقاضای نقره خواهد گردید. طبق برآورد موسسات مالی در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۵ حدود ۱۱۷ تا ۲۰۶میلیون اونس کمبود عرضه در بازار وجود دارد. پیش‌بینی خواهد گردید که در سال آینده نیز این روند ادامه یابد و بازار نقره شاهد حدود ۲۰۰میلیون اونس کمبود عرضه باشد.
در کنار سایر فلزات، پالادیوم نیز توانست پس از ۴ سال افت شدید، دوباره به روند صعودی بازگردد و از ابتدای سال تاکنون رشدی بیش از 39 درصد را به ثبت برساند. این فلز، بیشترین قیمت را در معاملات سال ۲۰۲۲ و در سطح ۳۴۳۳ دلاری تجربه کرد. پالادیوم، روز گذشته در کانال ۱۲۶۰ دلاری معامله گردید.
بازار سبز فلز سرخ
اگرچه مس خواص و کاربرد‌های زیادی در صنعت دارد، اما به خاطر قیمت نسبتا پایینی که دارد، جزو فلزات گرانبها محسوب نشده و تقاضای سرمایه‌گذاری برای آن بسیار ناچیز هست. با این حال، مس از ابتدای سال جاری تا روز گذشته رشدی حدود 25 درصد را تجربه کرده هست. این فلز سرخ‌رنگ نیز در سال جاری توانست به یک رکورد تاریخی دست یابد. اعلام تعرفه‌های احتمالی ۵۰ درصدی توسط دولت ترامپ بر واردات مس، منجر به واردات انبوه مس به آمریکا(حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن اضافی) قبل از اجرای تعرفه‌ها گردید و در ماه ژوئیه، قیمت هر پوند(453 گرم) مس را به نزدیکی ۶ دلار رساند. با این حال، معاملات مس در این قیمت باقی نماند و پس از اعلام معافیت مس خام از تعرفه‌ها، قیمت آن به سطوح پایین‌تر کاهش یافت و در کانال ۴ دلار و ۴۰ سنت تثبیت گردید. در روز ۸ سپتامبر، رانش گل و لای در معدن گرس‌برگ اندونزی، دومین معدن بزرگ مس در جهان، باعث جهش دوباره قیمت مس گردید. در این حادثه حدود ۸۰۰ هزار تن گل و لای، به طور ناگهانی به سطوح زیرزمینی این معدن سرازیر گردید. این حادثه باعث تعلیق کامل عملیات معدنی در کل منطقه گرس‌برگ گردید. طبق برآوردها، این اختلال منجر به از دست رفتن حدود ۵۲۵ تا ۵۹۱ هزار تن مس تا پایان سال ۲۰۲۶ خواهد گردید. همین حادثه باعث جهش قیمت مس به بالای ۵ دلار برای هر پوند گردید.
تداوم رشد دارایی‌های دیجیتال
بیت‌کوین روز گذشته به رکورد تاریخی جدید 125 هزار و ۷۲۵ دلاری دست یافت. این رشد، در ادامه موج صعودی بازارهای ریسکی، پس از تعطیلی دولت آمریکا شکل گرفت. بیت‌کوین، ارز محبوب بازار کریپتو، سال جاری را در قیمت ۹۳ هزار و ۳۴۷ دلار آغاز کرد و در ادامه سال با رشد بیش از ۳۳ درصدی روبهرو گردید. این درحالی هست که بیت‌کوین سال ۲۰۲۴ را با رشدی 121 درصدی به پایان رساند. در این راستا، ورود سرمایه‌ها به صندوق‌های ETF مرتبط با بیت‌کوین نیز شدت یافت. سرمایه‌گذاران بر این باورند که تعطیلی دولت فدرال، با ایجاد نااطمینانی مالی، باعث خواهد گردید بخشی از سرمایه‌ها به سمت دارایی‌هایی شامل بیت‌کوین حرکت کند؛ اتفاقی که معمولا در زمان کاهش ارزش دلار رخ می‌دهد. جاشوا لیم، تحلیلگر شرکت فالکون‌ایکس، بیان می‌کند: «وقتی دارایی‌هایی مانند سهام، طلا و حتی مجموعه‌های کلکسیونی همگی رکورد می‌زنند، طبیعی هست که بیت‌کوین نیز از روایت کاهش ارزش دلار بهره‌مند شود.»
از جهات دیگر، ماه اکتبر از نظر تاریخی ماهی صعودی برای بیت‌کوین محسوب خواهد گردید، به طوری که در ۹ سال از ۱۰ سال گذشته، بیت‌کوین ماه‌های اکتبر را با رشد مثبت پشت سر گذاشته هست. این الگو باعث شده فعالان بازار لقب «Uptober» را برای ماه اکتبر انتخاب کنند. هم‌اکنون، بیت‌کوین بزرگ‌ترین دارایی دیجیتال از نظر ارزش بازار به شمار می‌رود. صعود اخیر بیت‌کوین، تا حد زیادی نتیجه فضای قانون‌گذاری مثبت در واشنگتن در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ هست. در پی این سیاست‌ها، بسیاری از شرکت‌های بزرگ، ذخیره‌سازی بیت‌کوین را به عنوان یک دارایی جایگزین دنبال کرده‌اند. این روند حتی به رمزارزهای دیگر مانند اتریوم سرایت کرده و رشد گسترده‌تری در بازار دارایی‌های دیجیتال به‌وجود آورده هست. در این راستا اتریوم از ابتدای سال، شاهد رشدی نزدیک به 39درصد شده هست. این رمزارز، روز گذشته در اطراف قیمت 4590 دلار معامله گردید.
رشد قیمت مواد غذایی در جهان
با وجود هم‌سویی روند قیمتی در بازار فلزات و رمزارزها، مواد غذایی با روندهای متفاوتی همراه بودند. در این راستا، قیمت فرآورده‌های لبنی، روغن‌های گیاهی، گوشت و... عمدتا به خاطر سیاست‌های تعرفه‌ای آمریکا و نیز تغییرات اقلیمی، با نوسانات زیادی همراه قرار دارای بود. در این میان قهوه توانست به روند صعودی سال گذشته ادامه دهد و در سال جاری رشدی ۱۹ درصدی را به ثبت برساند. همزمان با گسترش مصرف قهوه در جوامع مختلف، تولید این دانه پرطرفدار با چالش‌های جدی روبهرو شده هست. خشکسالی‌های شدید در برزیل و ویتنام، همراه با گرمای بیش از حد و سیل و توفان، منجر به کاهش چشم‌گیر این محصول شده هست.
در سوی دیگر، قیمت گاو پرواری آماده کشتار نیز با بیش از ۳۵ درصد رشد همراه گردید. در سال جاری، موجودی گاو در گله‌های آمریکا به پایین‌ترین سطح در ۷۰ سال اخیر(حدود ۸۶میلیون راس) رسیده، که ناشی از خشکسالی‌های طولانی، افزایش هزینه‌های خوراک و عدم تمایل دامداران به نگهداری از ماده‌های جوان برای تولید مثل هست. همین امر عرضه گاو پرواری را محدود کرده و تولید گوشت گاو را کاهش داده هست. با این حال، تقاضا برای گوشت گاو، همچنان پایدار هست و باعث رشد شکاف بین عرضه و تقاضا خواهد گردید.
دیدگاه‌ها