در فنلاند درختانی وجود دارد که واقعاً در برگ‌هایشان طلا می‌روید

این ضرب‌المثل قدیمی را شاید شنیده‌ باشید که پول از درختان نمی‌روید؛ به معنای اینکه پول یا ثروت به‌سادگی و بدون تلاش به دست نمی‌آید. اما پژوهش‌ تازه‌ای نشان می‌دهد شاید لازم باشد در آن تجدیدنظر کنیم؛ زیرا به‌نظر می‌رسد در جنگل‌های برفی لاپلند، در دل شاخه‌های درختان کریسمس، حقیقتاً طلا رشد انجام می‌دهد.

پژوهشی تازه نشان داده هست که میان باکتری‌های ساکن در برگ‌های سوزنی‌شکل درخت صنوبر نروژی و شکل‌گیری نانوذرات طلا، ارتباطی آشکار وجود دارد. اگر این دانش به‌درستی مورد استفاده قرار گیرد، امکان داردد به جویندگان طلا کمک کند تا ثروت‌های پنهان را شناسایی کنند.

فرایند «زیست‌کانی‌سازی» یا بیومینرالیزاسیون زمانی رخ می‌دهد که میکروب‌ها و واکنش‌های شیمیایی، یون‌های فلزی را از خاک به درون ساقه و سپس برگ یا سوزن گیاه منتقل می‌کنند. طلا نیز از این قاعده مستثنا نیست.

پیش‌تر پژوهش‌ها در استرالیا نشان داده قرار دارای بود چندین گونه‌های اکالیپتوس قادرند مقادیر بسیار اندکی از طلا را در برگ‌های خود انباشته کنند؛ زیرا ریشه‌های عمیق آن‌ها در خاک‌های غنی از طلا نفوذ انجام می‌دهد. بااین‌حال، سازوکار دقیق این پدیده و علت وقوع آن در بعضی گیاهان و نه در همه‌ی آن‌ها هنوز به‌طور کامل روشن نبود.

برای درک بهتر این معما، گروهی از دانشمندان دانشگاه اولو در فنلاند ۱۳۸ نمونه از سوزن‌های ۲۳ درخت صنوبر نروژی را در نزدیکی معدن طلای کیتیله (بزرگ‌ترین معدن طلای اروپا در منطقه‌ی لاپلند) جمع‌آوری کردند.

نتایج شگفت‌انگیز قرار دارای بود: در چهار درخت، نانوذرات طلا درون سوزن‌ها و در میان لایه‌هایی از زیست‌فیلم‌های باکتریایی یافت گردید. بررسی توالی DNA این باکتری‌ها نشان داد که سوزن‌های حاوی طلا سرشار از گونه‌هایی مانند P3OB-42، کوتی‌باکتریوم و کورینه باکتریوم هستند. پژوهشگران گمان می‌کنند این میکروب‌ها نقش کلیدی در جذب و تبدیل طلا دارند.

دکتر کایسا لهوسما، نویسنده‌ی اصلی مقاله و پژوهشگر دانشگاه اولو، توضیح می‌دهد: «یافته‌های ما نشان می‌دهد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های درون‌گیاهی امکان داردند بر تجمع طلا در درختان تأثیر بگذارند. نتایج اخیر ما نخستین شواهد از مسیر حرکت طلا به سمت شاخه‌ها و تشکیل نانوذرات طلا درون سوزن‌ها را ارائه انجام می‌دهد.» او می‌افزاید: «در خاک، طلا معمولاً به‌صورت محلول وجود دارد. این طلا همراه با آب به سوزن‌های صنوبر منتقل خواهد گردید و سپس میکروب‌های درون درخت آن را از حالت محلول به ذرات جامد در مقیاس نانو تبدیل می‌کنند.»

البته این ذرات بسیار کوچک‌اند (فقط چندین نانومتر) و حتی اگر فراوان باشند، ارزش مالی چشمگیری ندارند. با‌این‌حال، توانایی درختان در جذب و نشان‌دادن حضور طلا در خاک امکان داردد سرنخی ارزشمند برای یافتن معادن پنهان باشد.

در سال ۲۰۱۹، یک شرکت اکتشاف معدنی در استرالیا با بررسی برگ‌های درختان متوجه وجود طلا در زیر سطح زمین گردید و سرانجام رگه‌ای زیرزمینی به ضخامت ۶ متر و با غلظت ۳٫۴ گرم طلا در هر تُن سنگ کشف کرد.

درختان صنوبر مورد مطالعه در این پژوهش نیز در نزدیکی ذخایر شناخته‌شده‌ی طلا رشد می‌کنند. اما پژوهشگران معتقدند نتایجشان امکان داردد در آینده راهنمای اکتشاف در مناطق ناشناخته باشد. دکتر لهوسما بیان می‌کند: «ظاهراً باکتری‌های خاصی که در ارتباط با صنوبر زندگی می‌کنند، قادرند طلا را از حالت محلول به ذرات جامد درون سوزن‌ها تبدیل کنند. شناسایی این باکتری‌ها در برگ یا سوزن گیاهان امکان داردد به ابزاری مفید برای اکتشاف طلا بدل شود.»

پژوهش در مجله‌ی Environmental Microbiome منتشر شده هست.