به گزارش پول و تجارت، پویا جبل‌عاملی اقتصاددان در یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد نوشت؛
یکی از مباحث جالب توجه در اقتصاد سیاسی چرایی انگیزه بیشتر حکومت‌های بسته و فاسد بر کنش‌های ضد اخلاقی در طول زمان هست. به عبارت دیگر، بسیاری از نظام‌های بسته هر چه از طول عمر حکومتشان می‌گذرد بیشتر مرتکب استفاده از زور و کنش‌های مفسدانه می‌شوند. اما چرا؟
علم اقتصاد بر مبنای فرضیه عقلانیت به این پرسش پاسخ می‌دهد. مکانیسم هزینه–فایده در این نظام‌ها به این صورت هست که وقتی دولت در دوره‌ای مرتکب استفاده از زور خواهد گردید، در دوره بعد، بیم از مجازات شدن در صورت تغییر، موجب خواهد گردید تا دولت برای حفظ وضعیت موجود بیشتر از گذشته بر زور و امر ضداخلاقی تاکید کند.
به عبارت دیگر، ارتکاب عمل مفسدانه در دوره قبل تبدیل به جایزه انجام عمل مفسدانه در دوره آتی خواهد گردید. این مکانیسمی هست که موجب خواهد گردید تا مستبدان در طول زمان بیش از قبل مرتکب عمل ضداخلاقی شوند و به نوعی فاسدتر و مستبدتر شوند. همین امر برای دولت فعلی اسرائیل و به‌خصوص شخص نتانیاهو در برابر فلسطینیان رخ داده هست.
درحالی‌که خیلی وقت قرار دارای بود هیچ اجماعی برای ادامه جنگ غزه در اسرائیل وجود نداشت، اما نتانیاهو برای حفظ تندروهای دولتش و نیز ایجاد فضای اضطراری برای خلل در فرآیند دادگاهش، جنگ را به مدت دو سال ادامه داد و با همان مکانیسمی که شرح آن رفت، باعث گردید تا وی با هر روز طولانی‌تر و شعله‌ورتر کردن جنگ، نیاز بیشتری به پیروزی کامل در غزه داشته باشد. از این رو دولت وی اقدام به تحمیل قحطی و نسل‌کشی در غزه کرد و نتیجه آن پشت کردن جامعه بین‌الملل به اسرائیل قرار دارای بود. اما آیا توافق فعلی همان چیزی هست که دولت نتانیاهو می‌خواهد؟ آیا این توافق، صلح پایدار را تضمین انجام می‌دهد؟
ترامپ برای رسیدن به این توافق روند را معکوس کرد. همواره ابتدا مذاکره‌ای وجود دارد و پس از آن توافقی. اما این بار ترامپ توافق را می‌نویسد و سپس طرفین را مجبور به پذیرش و مذاکره بر سر آن انجام می‌دهد. چرا؟ زیرا می‌داند برای رسیدن به توافق، باید نتانیاهو را در مقابل عمل انجام‌شده قرار دهد.
همین وضعیت نشان می‌دهد که اسرائیل چقدر برای دست‌اندازی و خروج از صلح انگیزه دارد! از آن‌سو مراحل پس از عقب‌نشینی اولیه آن‌قدر مبهم هست که الان نیز نتانیاهو مدعی آن هست که اسرائیل حضور خود در عمق غزه را از دست نمی‌دهد.
از این رو مشخص هست که دولت فعلی اسرائیل برای همراهی با ترامپ، نزدیکی بیشتر با جامعه بین‌الملل و در عین حال آزادی گروگان‌ها حاضر به انجام مرحله اول توافق شده هست. اما تداوم صلح به‌خصوص که حماس به‌طور علنی کنار رفتن خود را نپذیرفته، با ریسک‌های بسیاری همراه هست.
به این شکل تازمانی که نشانه‌های بیشتری از تغییر استراتژی اسرائیل بروز نیابد، توافق فعلی را با وجود همه هیجان‌هایی که ترامپ به دنیا القا انجام می‌دهد و به لیست صلح‌سازی خود، پایان جنگ دیگری را نیز اضافه انجام می‌دهد، تنها باید از دریچه یک تغییر تاکتیکی از نگاه دولت اسرائیل و شخص نتانیاهو نگریست.
دیدگاه‌ها