به گزارش پول و تجارت به نقل از اکوایران، سناد فاش‌شده از ایالات متحده نشان می‌دهند در حالی که کشورهای کلیدی عربی، جنگ در نوار غزه را محکوم می‌کردند، در سکوت همکاری‌های امنیتی خود با ارتش اسرائیل را گسترش می‌دادند. این روابط نظامی پس از حمله هوایی اسرائیل به قطر در سپتامبر دچار بحران گردید، اما اکنون ممکن هست نقشی کلیدی در نظارت بر آتش‌بس تازه شکل‌گرفته در غزه ایفا کند.
سازه امنیت منطقه‌ای
به نوشته واشنگتن‌پست، با میانجی‌گری ایالات متحده، در سه سال گذشته، مقام‌های ارشد نظامی از اسرائیل و شش کشور عربی برای نشست‌های برنامه‌ریزی در بحرین، مصر، اردن و قطر گرد هم آمده‌اند.
قطر، که پایتخت آن در ۹ سپتامبر هدف موشک‌های اسرائیلی برای ترور رهبران حماس قرار گرفت، یکی از کشورهایی قرار دارای بود که در سکوت روابط خود را با ارتش اسرائیل تقویت کرده قرار دارای بود. بر اساس این اسناد، در ماه مه ۲۰۲۴ مقام‌های ارشد نظامی اسرائیل و کشورهای عربی در پایگاه هوایی العدید، یکی از مهم‌ترین تأسیسات نظامی ایالات متحده در قطر گرد هم آمدند. یک سند برنامه‌ریزی برای این نشست، که دو روز پیش از آغاز آن نوشته شده قرار دارای بود، نشان می‌دهد هیات اسرائیلی قرار قرار دارای بود مستقیماً به پایگاه پرواز کند تا از مسیرهای ورودی غیرنظامی قطر که می‌توانست موجب افشای عمومی شود، اجتناب شود.
اسناد نشان می‌دهند که تهدید ایران عامل اصلی نزدیکی این روابط بوده هست؛ روابطی که تحت نظارت فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) شکل گرفته هست. یکی از اسناد، ایران و گروه‌های هم‌پیمان آن را «محور شرارت» نامیده و سندی دیگر نقشه‌ای دارد که موشک‌هایی روی غزه و یمن، جایی که متحدان ایران قدرت را در دست دارند، ترسیم شده‌اند.
پنج پاورپوینت متعلق به سنتکام، که توسط «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی» به دست آمده و روزنامه واشنگتن پست آن را بررسی کرده هست، جزئیات شکل‌گیری آنچه ارتش آمریکا «سازه امنیت منطقه‌ای» می‌نامد را شرح می‌دهند. در کنار اسرائیل و قطر، این ساختار شامل بحرین، مصر، اردن، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز خواهد گردید. در اسناد به کویت و عمان نیز به‌عنوان «شرکای بالقوه» اشاره شده که در تمام نشست‌ها در جریان امور قرار گرفته‌اند.
همکاری در میانه محکومیت «نسل‌کشی»
یکی از نشست‌ها، در ماه ژانویه در پایگاه نظامی «فورت کمپبل» ایالت کنتاکی شامل جلساتی قرار دارای بود که در آن نیروهای آمریکایی به شرکای خود آموزش دادند چگونه تهدیدهای ناشی از تونل‌های زیرزمینی را شناسایی و خنثی کنند؛ ابزاری کلیدی که حماس در جنگ غزه علیه ارتش اسرائیل از آن استفاده کرده هست. در سند دیگری آمده هست که شرکایی از شش کشور در تمرینی برای تخریب تونل‌های زیرزمینی شرکت داشتند، اما نام آن کشورها ذکر نشده قرار دارای بود.
کارکنان «سنتکام» نیز جلسات برنامه‌ریزی‌ای را برای اجرای عملیات اطلاعاتی با هدف مقابله با روایت ایران که خود را «مدافع فلسطینیان در منطقه» معرفی انجام می‌دهد رهبری کردند. بر اساس سندی در سال ۲۰۲۵، هدف این عملیات «ترویج روایت شرکای منطقه‌ای از شکوفایی و همکاری منطقه‌ای» عنوان شده هست.
در حالی که همکاری‌های امنیتی با اسرائیل پشت درهای بسته گسترش می‌یافت، رهبران عرب به‌شدت جنگ در غزه را محکوم کردند. رهبران مصر، اردن، قطر و عربستان سعودی اعلام کردند که عملیات نظامی اسرائیل به معنای «نسل‌کشی» هست. امیر قطر در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر این درگیری را «نسل‌کشی علیه مردم فلسطین» خواند و اسرائیل را «دولتی در دشمنی با اطراف خود و همدست در ساختن نظامی آپارتاید» توصیف کرد. وزارت خارجه عربستان نیز در ماه اوت اسرائیل را به «گرسنگی دادن» و «پاکسازی قومی فلسطینیان» متهم کرد.
تشکیل یک ائتلاف جدید؟
برای رعایت حساسیت‌های سیاسی، در اسناد آمده هست که این همکاری «به معنای تشکیل یک ائتلاف جدید نیست» و تمامی نشست‌ها باید «به‌صورت محرمانه برگزار شوند.»
به گفته امیل هوکایم، مدیر امنیت منطقه‌ای در اندیشکده «مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» ایالات متحده مدت‌هاست امیدوار هست که همکاری نظامی بتواند به عادی‌سازی روابط سیاسی میان اسرائیل و کشورهای عربی منجر شود. اما در حالی که همکاری پشت‌پرده با رهبران نظامی این کشورها از بحث‌های سیاسی دشوار دور هست، چنین رویکردی در عین حال «واقعیت تنش میان طرفین را پنهان یا مبهم انجام می‌دهد». هوکایم بیان کرد این تنش‌ها پس از حمله اسرائیل به قطر آشکار گردید: «یکی از اعضای اصلی تلاش آمریکا، به عضو دیگر حمله کرده هست و آمریکا از نظر افکار عمومی منفعل یا همدست تلقی خواهد گردید. این بی‌اعتمادی حاصل‌شده تا سال‌ها تلاش‌های آمریکا را تضعیف خواهد کرد».
شراکتی پنهان
مقام‌های ارتش آمریکا به‌طور عمومی وجود چنین همکاری‌ای را تأیید کرده‌اند، اما درباره گستره واقعی همکاری اسرائیل و کشورهای عربی سخنی نگفته‌اند. در سال ۲۰۲۲، ژنرال کنت «فرانک» مک‌کنزی، فرمانده وقت سنتکام، در شهادت خود در کنگره این همکاری را تلاشی «در راستای تقویت توافق‌های ابراهیم» توصیف کرد، توافقی که روابط دیپلماتیک اسرائیل را با مراکش، امارات متحده عربی و بحرین برقرار کرد.
اسناد نشان می‌دهند که طرح مرکزی این سازوکار، یعنی برنامه دفاع هوایی برای مقابله با موشک‌ها و پهپادهای ایران، طی سه سال گذشته از مرحله نظری به واقعیت رسیده هست. اسرائیل و کشورهای عربی در کنفرانس امنیتی سال ۲۰۲۲ با این طرح موافقت کردند و تصمیم گرفتند رزمایش‌های نظامی هماهنگ برگزار کرده و تجهیزات لازم برای اجرای آن را خریداری کنند.
طبق اسناد فاش‌شده، تا سال ۲۰۲۴ سنتکام موفق گردید بسیاری از کشورهای شریک را به سامانه‌های خود متصل کند، به‌گونه‌ای که آن‌ها می‌توانستند داده‌های راداری و حسگرهای خود را در اختیار ارتش آمریکا قرار دهند و در مقابل، به داده‌های ترکیبی سایر شرکا نیز دسترسی پیدا کنند. در یکی از اسناد توجیهی آمده هست که شش کشور از هفت کشور شریک، از طریق سامانه‌های وزارت دفاع آمریکا به بخشی از تصویر هوایی منطقه دسترسی دارند و دو کشور نیز داده‌های راداری خود را از طریق یکی از یگان‌های نیروی هوایی آمریکا به اشتراک می‌گذارند. نیز کشورهای شریک در حال پیوستن به یک سامانه بیان کرد‌وگوی امن تحت مدیریت آمریکا بودند تا بتوانند مستقیماً با یکدیگر و با ارتش آمریکا ارتباط برقرار کنند. با این حال، سامانه دفاع هوایی نتوانست از قطر در برابر حمله ۹ سپتامبر اسرائیل به پایتختش محافظت کند.
ژنرال «دریک فرانس» از نیروی هوایی ایالات متحده به خبرنگاران بیان کرد که سامانه‌های ماهواره‌ای و راداری آمریکا هشدار زودهنگامی درباره این حمله ارائه نکردند، زیرا این سامانه‌ها «معمولاً بر ایران و سایر مناطقی متمرکزند که انتظار می‌رود حمله‌ای از آنجا صورت گیرد». قطر نیز اعلام کرد که سامانه‌های راداری‌اش نتوانستند پرتاب موشک‌های جنگنده‌های اسرائیلی را شناسایی کنند.
روابط پنهان
هرچند قطر و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل ندارند، اسناد سنتکام نشان می‌دهند که هر دو کشور قدرتمند خلیج فارس نقشی پشت‌پرده و بسیار مهم در این همکاری تازه داشته‌اند. کنفرانس امنیتی ماه مه ۲۰۲۴ در پایگاه هوایی العدید نمادی از افزایش همکاری‌ها قرار دارای بود؛ جایی که مقام‌های اسرائیلی با نمایندگان هر یک از کشورهای عربی شرکت‌کننده دیدارهای دوجانبه برگزار کردند. این کنفرانس نیز حساسیت‌های دیپلماتیک ذاتی چنین نشست‌هایی را برجسته کرد.
در بخشی از دستورالعمل با عنوان «کارهایی که نمی‌شود انجام شود» از شرکت‌کنندگان خواسته شده قرار دارای بود عکس نگیرند یا به رسانه‌ها دسترسی ندهند. یادداشتی پررنگ در بالای برنامه نشست نیز کارکنان را به رعایت محدودیت‌های غذایی میان شرکت‌کنندگان یهودی و مسلمان یادآوری می‌کرد: «گوشت خوک / سخت‌پوستان ممنوع.»
عربستان سعودی نقشی فعال در این همکاری ایفا کرد و در طیف گسترده‌ای از مسائل امنیتی، اطلاعات خود را با اسرائیل و سایر شرکای عرب به اشتراک گذاشت. در یکی از نشست‌های سال ۲۰۲۵، یک مقام سعودی همراه با مقام اطلاعاتی آمریکایی، گزارشی جامع از تحولات سیاسی سوریه شامل نقش روسیه، ترکیه و نیروهای کرد در این کشور ارائه دادند. در این جلسه نیز به تهدیدهای گروه حوثی مورد حمایت ایران در یمن و فعالیت‌های داعش در سوریه و عراق پرداخته گردید.
برنامه‌ریزان نظامی سنتکام در تلاش‌اند در سال‌های آینده روابط نزدیک‌تری میان اسرائیل و کشورهای عربی ایجاد کنند. در یکی از اسناد توجیهی سال ۲۰۲۴، ایجاد یک «مرکز سایبری مشترک خاورمیانه» تا پایان سال ۲۰۲۶ پیش‌بینی شده هست که قرار هست به‌عنوان ستاد آموزش و تمرین برای عملیات دفاع سایبری فعالیت کند. سند دیگری نیز خواستار ایجاد یک «مرکز هم‌افزایی اطلاعات» شده هست تا شرکا بتوانند «به‌صورت سریع عملیات‌های خود در حوزه اطلاعات را برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی کنند.»
یکی از مقام‌های پیشین وزارت دفاع آمریکا، که به شرط ناشناس ماندن درباره این مسائل حساس نظامی سخن بیان کرد، اظهار دارای بود که این همکاری‌ها بازتاب‌دهنده روابط عمل‌گرایانه کشورهای عربی خلیج فارس با اسرائیل و احترام آن‌ها به توان نظامی این رژیم هست. او بیان کرد: «آن‌ها همگی معتقدند اسرائیلی‌ها می‌توانند هر کاری را هر زمان که بخواهند انجام دهند، بدون آنکه کسی متوجه شود.»
به گفته توماس ژونو، استاد دانشگاه اتاوا که در حوزه امنیت خاورمیانه پژوهش انجام می‌دهد: «نگرانی زیادی در کشورهای خلیج فارس وجود دارد درباره اینکه اسرائیل رها از هر محدودیتی ممکن هست چه کند، اما در عین حال، آن‌ها به ایالات متحده به‌عنوان تضمین‌کننده امنیت خود وابسته‌اند و از جهات دیگر، به‌شدت نگران ایران نیز هستند.»
دیدگاه‌ها