به گزارش پول و تجارت، پس از برقراری صلح میان حماس و اسرائیل و فروکش کردن نسبی تنش‌ها در خاورمیانه، نگاه‌ها به موضع ایران و احتمال احیای مذاکرات دیپلماتیک معطوف شده هست. جلال ساداتیان در بیان کرد‌وگو با اکوایران با تحلیل تحولات اخیر، تأکید کرد ایران هم‌اکنون سیاست «صبر و نظاره» را در پیش گرفته و تا زمانی که شرایط بین‌المللی به سود کشور تغییر نکند، مذاکره را سودمند نمی‌داند.
محمدهادی مرادی در اکوایران نوشت، پس از خیلی وقت درگیری خونین، میان حماس و اسرائیل صلح برقرار گردید و نشانه‌هایی از کاهش تنش در منطقه به چشم می‌خورد، اکنون نگاه‌ها به تأثیر این تحول بر سیاست خارجی ایران دوخته شده هست.
نیز ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در دومین اجلاس روسیه و آسیای مرکزی اعلام کرد که مساله هسته‌ای ایران فقط از طریق دیپلماتیک قابل حل‌وفصل هست. پوتین تاکید دارای بود که ایران مایل به دنبال کردن مسیر دیپلماتیک برای حل‌وفصل برنامه مساله هسته‌ای خود هست. او نیز با اشاره به اینکه اسرائیل از طریق تماس‌های محرمانه به روسیه اعلام کرده که به دنبال درگیری با ایران نیست، افزود: رهبران اسرائیل از ما خواسته‌اند به دوستان ایرانی‌مان پیام دهیم که اسرائیل به دنبال حل مسائل و پرهیز از هرگونه تقابل هست.
در حالی‌که آتش‌بس میان حماس و اسرائیل چشم‌اندازی از آرامش نسبی را در منطقه گشوده، نگاه‌ها به سمت ایران و نقش ایران در معادلات جدید منطقه‌ای دوخته شده هست. مهدی ذاکریان در بیان کرد‌وگو با اکوایران تاکید کرد که صلح اخیر فرصتی هست که می‌تواند به بازتعریف جایگاه ایران در منطقه بینجامد، مشروط بر آنکه دستگاه سیاست خارجی کشور از موضع تقابل فاصله بگیرد و رویکردی سازنده و مبتنی بر منافع ملی در پیش گیرد.
جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین کشورمان و کارشناس مسائل بین‌الملل با مروری بر تحولات اخیر، ارزیابی خود از احتمال از سرگیری مذاکرات و جایگاه دیپلماسی ایران را تشریح کرد.
اجرای صلح با «اما» و «اگر»
ساداتیان در آغاز یادآور گردید که آنچه اکنون میان طرف‌ها مطرح شده هست به‌عنوان «قرارداد صلح» نامیده خواهد گردید و هدف اعلامی آن تکمیل عقب‌نشینی‌هاست.
به گفته او، اسرائیل اعلام کرده حاضر به عقب‌نشینی کامل نیست مگر در ازای تحقق شروطی مانند خلع‌سلاح، موضوعی که از سوی حماس پذیرفته نشده هست. هرچند چندین گزارش‌ها از انجام بخشی از عقب‌نشینی حکایت دارد، در زمینه تبادل اسرا نیز اختلاف وجود دارد و حتی اسرائیل حاضر نشده اجساد چندین را تحویل دهد؛ وضعیتی که روند نهایی شدن توافق و امضای آن را کمی پیچیده انجام می‌دهد.
ساداتیان به اختلاف ظاهری میان آمریکا و اسرائیل نیز اشاره کرد و بیان کرد فشار چندین مقامات آمریکایی - شامل اشاره او به اظهارات ترامپ- برای پیشبرد توافق وجود دارد، اما نتانیاهو در مواجهه با این فشارها مقاومت کرده و زیر بار تعهدات نمی‌رود. او افزود اینکه مذاکرات و اجرای توافق چگونه پیش خواهد رفت، نیازمند زمان هست و ممکن هست بازی برای کسب امتیازات بیشتر نیز جریان داشته باشد.
در مورد موضع حماس، ساداتیان تأکید کرد که این گروه تحت فشارهای منطقه‌ای -به‌ویژه از سوی قطر، مصر و امارات- و نیز فشارهای ناشی از تلفات سنگین و اقدامات اسرائیل، مسیر پذیرفته‌شده را انتخاب کرده هست. او احتمال بازگشت حماس به همان «قدرت اولیه» یا عقب‌نشینی کامل را «بسیار بعید و دور از انتظار» دانست و بیان کرد ابهام درباره میزان و نحوه اجرای طرح صلح همچنان پابرجاست.
این سخنان ساداتیان در حالی زده گردید که به نقل از خبرگزاری فرانسه، حسام بدران، عضو دفتر سیاسی جنبش حماس تاکید کرد که این جنبش در مسأله امضای رسمی توافق آتش بس در مصر مداخله نخواهد کرد.
او افزود که جنبش حماس به صورت اساسی اقدامات لازم را از طریق میانجی گران مصری و قطری طی مذاکرات آتش بس انجام داده هست.
دیپلمات پیشین: تهران منتظر تغییر شرایط برای ورود به مذاکره هست
در پاسخ به اینکه ایران در این میان چه نقشی ایفا انجام می‌دهد، ساداتیان اعلام کرد ایران فعلاً رویکرد «نظارتی» و صبری را در پیش گرفته هست. او توضیح داد که دو احتمال مطرح هست: یا تهران منتظر رخدادهایی می‌ماند که موقعیتش را تغییر دهد، یا در پی تقویت ظرفیت‌های دفاعی و پر کردن نقاط ضعف میدانی هست تا با دستی برتر وارد هر بیان کرد‌وگو شود.
از جهات دیگر، او تاکید کرد که تهران ممکن هست اینگونه بیندیشد که در وضع موجود ورود به مذاکره دستاورد قابل‌توجهی برایش نخواهد دارای بود؛ با اشاره به اینکه اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و آمریکا پیش‌تر از برجام خارج شده هست.
ساداتیان درباره خط قرمزهای ایران نیز تأکید کرد که تهران اعلام کرده دنبال سلاح هسته‌ای نیست، اما اینکه از پیش خواسته شود غنی‌سازی انجام ندهد، برایش قابل قبول نیست. با این حال، به گفته او طرف‌های غربی اصرار دارند و این اختلافات، زمینه را برای اعلام «نبود زمان مناسب برای مذاکره» از سوی ایران فراهم کرده هست.
او نیز به موضوعاتی مانند «اصل اسنپ‌بک» و اختلافات حقوقی بین‌المللی اشاره کرد و بیان کرد رسانه‌های غربی غالباً نظرات خود را برجسته می‌کنند؛ هرچند چندین نهادها، شامل سازمان‌های بین‌المللی و گروه‌هایی مانند شانگهای، مواضعی اتخاذ کرده‌اند که فضای جهانی را پیچیده‌تر می‌سازد. اشاره ساداتیان به سخنان رئیس‌جمهور روسیه درباره تقویت همکاری‌ها نیز در همین چارچوب قرار دارای بود و او بیان کرد این تحولات نشان‌دهنده حرکت به سمت فضای تقابل هست.
در خصوص نقش احتمالی روسیه به‌عنوان میانجی، ساداتیان نسبت به اعتماد کامل به پیام‌های انتقالی هشدار داد. او بیان کرد حتی اگر اسرائیل از طریق کانال‌های محرمانه به روسیه اعلام کرده قصد رویارویی با ایران ندارد و این پیام به تهران منتقل شده باشد، «اعتماد کامل» به این ادعا منطقی نیست.
دیپلمات پیشین کشورمان توضیح داد تجربه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران نمی‌شود به غفلت بیفتد و امکان آنکه بازی‌های سیاسی یا اطلاعاتی، شرایط را طوری جلوه دهد که ایران آسیب‌پذیر شود، باید مدنظر قرار گیرد.
ساداتیان با اشاره به نقش لابی‌ها و جریان‌های تأثیرگذار در آمریکا - شامل آیپک (کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل )- هشدار داد که این گروه‌ها با نفوذ در مجلس، رسانه و شبکه‌های سرمایه‌ای آمریکا، ایران را مانع اهداف توسعه‌طلبانه اسرائیل معرفی می‌کنند و در تلاش‌اند راه‌هایی برای تغییر یا تضعیف حکومت ایران بیابند.
او اضافه کرد اهداف بلندمدت این جریان‌ها می‌تواند شامل «تجزیه» یا جلوگیری از قدرت‌یابی ایران باشد؛ بنابراین ایران نمی‌شود از این هدف غافل شود.
ساداتیان با یادآوری تلفات در جنگ 12 روزه علیه ایران بر لزوم فعال‌تر کردن دیپلماسی تأکید کرد. او بیان کرد ایران باید از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود -رؤسای جمهور، وزرای خارجه و دیگر نمایندگان- استفاده کند تا در قالب دیپلماسی عمومی به آگاه‌سازی افکار عمومی بین‌المللی درباره حقانیت مواضع ایران بپردازد و از شکل‌گیری یک دستگاه تبلیغاتی کاملاً منفی علیه کشور جلوگیری کند.
کارشناس مسائل بین‌الملل توضیح داد که دیپلماسی فعال به‌معنای پذیرش بی‌قیدوشرط دیدگاه‌های غرب نیست، بلکه به‌معنای اطلاع‌رسانی موثر به افکار عمومی جهانی، پیگیری خبرسازی دیپلماتیک و جلوگیری از اعمال فشارهای ناروا هست.
در پایان، ساداتیان تأکید کرد ایران نمی‌شود اجازه دهد شرایطی به وجود آید که کشور را «غافل» سازد و احتمال تهاجم یا ضربه‌ای استراتژیک دوباره افزایش یابد؛ بنابراین به اعتقاد او، «دیپلماسی باید فعال‌تر شود» تا هم از منافع ملی دفاع شود و هم روایت ایران در عرصه بین‌الملل بهتر منتقل گردد.
دیدگاه‌ها