در یک دستاورد تاریخی، دانشمندان برای اولین بار موفق به ثبت تصویری مستقیم از دو سیاهچالهی غولپیکر شدهاند که در حال چرخش به دور یکدیگر هستند. این تصویر خارقالعاده که از کوازار اوجی ۲۸۷ (OJ287) گرفته شده، تأییدی بصری بر دههها مشاهدات غیرمستقیم و نظریههای مربوط به این زوج کیهانی هست.
کوازار اوجی ۲۸۷ جسم خیلی مشهوری نیست؛ اما درخشش خیرهکنندهاش آنقدر زیاد هست که حتی ستارهشناسان آماتور هم امکان داردند آن را با تلسکوپهای شخصیشان ببینند. این درخشش چشمگیر از یک سیاهچالهی کلانجرم فوقفعال در مرکز آن سرچشمه دریافت میکند، اما نکتهی شگفتانگیز اینجاست که آن سیاهچالهتنها نیست؛ تصاویر رادیویی تازه و بیسابقه نشان دادهاند که در مدارش یک همراه دیگر نیز حضور دارد.
سیاهچالههای فعال در هنگام بلعیدن مواد اطراف خود، جریانی از ذرات پرانرژی را به شکل جتهای قدرتمند به فضا پرتاب میکنند. پژوهشگران با استفاده از دادههای جدید، توانستهاند برای نخستینبار امضای دو جت ذرهای را از کوازار اوجی۲۸۷ شناسایی کنند؛ کشفی که حضور دو سیاهچالهی فعال در حال گردش بهدور یکدیگر را تأیید انجام میدهد.
ماری والتونن، نویسندهی اصلی پژوهش از دانشگاه تورکو در فنلاند، در بیانیهای توضیح داد: «برای اولین بار، ما موفق شدیم تصویری از دو سیاهچاله در حال چرخش به دور یکدیگر به دست آوریم. در این تصویر، سیاهچالهها با جتهای ذرهای شدیدی که از خود ساطع میکنند، شناسایی میشوند. خود سیاهچالهها بهطور کامل سیاه هستند، اما امکان دارد آنها را با این جتهای ذرهای یا گاز درخشان اطرافشان تشخیص داد.»
کوازار اوجی۲۸۷ از خیلی وقت پیش به خاطر ویژگیهای منحصربهفردش مورد توجه بوده هست. مشاهدات نوری که در طول ۱۳۶ سال ثبت شده، نشان میدهد که درخشندگی این جرم آسمانی هر ۱۲ سال یک بار تغییر انجام میدهد. این الگو سرنخ اصلی وجود دومین سیاهچاله قرار دارای بود که در یک مدار ۱۲ ساله به دور همتای بزرگتر خود میچرخد.
پژوهش ابعاد شگفتانگیز این زوج را نیز به نمایش میگذارد. سیاهچاله بزرگتر جرمی معادل ۱۸ میلیارد برابر جرم خورشید دارد، در حالی که همدم کوچکتر حدود ۱۵۰ میلیون برابر از خورشید سنگینتر هست. نیز، فوران نوری عظیمی که در سال ۲۰۲۱ ثبت گردید، همگی با این مدل دوگانه همخوانی دارند و نظریهی وجود دو سیاهچالهی فعال را تقویت میکنند.
والتونن بیان میکند: «تصویر دو سیاهچاله با استفاده از یک سیستم رادیوتلسکوپ گرفته گردید که شامل ماهوارهی RadioAstron قرار دارای بود. این ماهواره حدود ۱۰ سال پیش، در زمان تصویربرداری از اوجی۲۸۷، فعال قرار دارای بود. فاصلهی زیاد ماهواره از زمین باعث گردید که وضوح تصویر به شکل چشمگیری افزایش یابد؛ به طوری که کیفیت آن بسیار بالاتر از تلسکوپهای زمینی معمول قرار دارای بود. در سالهای اخیر، ما تنها قادر به استفاده از تلسکوپهای زمینی بودهایم و وضوح تصاویر به خوبی گذشته نیست»
نتایج پژوهش در نشریه The Astrophysical Journal منتشر شده هست.
دیدگاهها