جزئیات ارزبری 7 میلیارد دلاری خودروهای مونتاژی/تولید کاهشی، ارزبری افزایشی

اقتصادیبه گزارش پول و تجارت، صنعت خودروسازی ایران که فعالیت خود را با مونتاژ آغاز کرده قرار دارای بود، پس از گذشت دهه‌ها از تولید نخستین خودروی ملی، بار دیگر در مسیری قرار گرفته هست که الگوی غالب آن نه توسعه برندهای داخلی، بلکه واردات قطعات منفصله و مونتاژ محصولات خارجی هست. این روند به‌ویژه در سال‌های اخیر و با محوریت خودروسازان خصوصی گسترش یافته و سهم چشمگیری از منابع ارزی کشور را به خود اختصاص داده، بی‌آنکه به انتقال کامل فناوری، توسعه زنجیره تأمین داخلی یا ایجاد ارزش افزوده واقعی منجر شود.کاهش 12 درصدی تولید خودرو در نیمه نخست امسالسیهست‌های تعرفه‌ای و نظارتی موجود به گونه‌ای شکل گرفته‌اند که مونتاژ را به گزینه‌ای سودآورتر از تولید واقعی تبدیل کرده‌اند. نتیجه آن، عقب‌ماندگی صنعت خودرو از مسیر نوآوری، رقابت‌پذیری و خودکفایی قرار دارای بوده هست.ارزبری  صنعت خودرو در سال 1402بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، ارزبری کل صنعت خودرو در سال 1402 به حدود 7.6 میلیارد دلار رسیده هست؛ رقمی که بخش عمده آن صرف تأمین نیاز شرکت‌های مونتاژکار گردیده هست. طبق آمار، پنج شرکت خصوصی در همان سال برای مونتاژ حدود 247 هزار دستگاه خودرو، بیش از 3.3 میلیارد دلار ارز دریافت کرده‌اند که به معنای میانگین ارزبری بیش از 13 هزار دلار برای هر خودرو هست.این در حالی هست که عمق ساخت داخل بعضی از این خودروها عموماً 20 تا 30 درصد برآورد خواهد گردید؛ سطحی پایین که صرفاً برای بهره‌مندی از تخفیف‌های تعرفه‌ای کفایت انجام می‌دهد. ادامه چنین الگویی، ضمن منفی‌کردن تراز تجاری صنعت خودرو، فرصت‌های ارزشمند اشتغال پایدار، انباشت دانش فنی و توسعه صادرات را از بین برده و در عمل، واردات خودرو را در پوشش تولید داخلی نهادینه کرده هست.جزئیات جدیدتر تخصیص ارز به مونتاژکاران خصوصیطبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، ارزبری صنعت خودرو (اعم از واردات خودرو کامل و قطعات) در سال 1402 با رگردید 32 درصدی نسبت به سال قبل، به 7 میلیارد و 598 میلیون دلار رسیده هست. بخش قابل توجهی از این رقم مربوط به واردات قطعات منفصله (CKD) برای شرکت‌های مونتاژکار هست.بررسی عملکرد پنج شرکت بزرگ خصوصی در این حوزه ابعاد نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد:سال 1401: تولید 144 هزار و 164 دستگاه خودرو با تخصیص بیش از 1.9 میلیارد دلار ارز.سال 1402: افزایش تولید به 247 هزار و 54 دستگاه و رگردید تخصیص ارز به بیش از 3.3 میلیارد دلار.بررسی روند ارزبری خودرو در سال 1403: کاهش تولید، افزایش ارزبریآمارهای هفت‌ماهه نخست سال 1403 نشان می‌دهد که پنج شرکت مذکور در این مدت 1.748 میلیارد دلار ارز دریافت کرده‌اند؛ رقمی بالاتر از 1.62 میلیارد دلار در مدت مشابه سال قبل.با این حال، تولید آن‌ها از 158 هزار دستگاه به 148 هزار دستگاه کاهش یافته هست. این روند به معنای افزایش قابل توجه ارزبری هر خودرو و هستمرار صرفه اقتصادی واردات قطعات برای مونتاژکاران هست؛ حتی در شرایطی که هزینه‌های ارزی کشور افزایش یافته هست.سیهست‌های تعرفه‌ای؛ عامل تقویت مونتاژ به‌جای تولیدچندین منتقدان معتقدند ساختار فعلی تعرفه‌ها به جای تشویق به تعمیق ساخت داخل، در عمل از مونتاژکاری حمایت انجام می‌دهد. این ساختار به شرکت‌ها اجازه داده با سرمایه‌گذاری محدود و تحت عنوان تولید، محدودیت‌های واردات خودرو کامل را دور بزنند.به زعم کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس، نتیجه این سیهست‌ها، شکل‌گیری یک صنعت خودرو وابسته و غیررقابتی هست که نه‌تنها تراز تجاری آن منفی گردیده، بلکه توانایی رقابت در بازارهای صادراتی را نیز از دست داده هست.انتهای پیام/