به گزارش پول و تجارت به نقل از دنیای اقتصاد، شامخ وسایل نقلیه و قطعات وابسته در شهریورماه نشان می‌دهد رکودصنعت خودروشانزدهمین ماه متوالی خود را تجربه کرده هست. شامخ کل گروه خودرو در شهریور تقریبا نسبت به مردادماه ثابت مانده، اما عدد ثبت شده برای آن زیر مرز ۵۰ هست. به خاطر ماهیت آهنگی شامخ امکان دارد بیان کرد که وضعیت این صنعت همچنان رو به بدتر شدن می‌رود اما سرعت حرکت آن تقریبا ثابت مانده هست.
شامخ خودرو در آخرین ماه از تابستان روی ۴۵ واحد ایستاد. این رقم نسبت به شاخص کل گروه خودرو در مردادماه که ۴۵.۲ واحد قرار دارای بود افت ۰.۲ واحدی را ثبت کرده هست. بنابراین امکان دارد بیان کرد که تغییر جدی در این شاخص اقتصادی در ششمین ماه از سال ایجاد نشده هست. اما در بررسی فاکتورها عموما شاهد کاهش رقم‌های ثبت شده برای شاخصهای مختلف هستیم. از بین ۱۳ فاکتور مورد بررسی ۸ فاکتور کاهشی و سه فاکتور افزایشی بوده و نیز دو فاکتور تقریبا ثابت مانده هست.
البته این رکود تنها مختص صنعت خودرو نیست و کل صنعت را تحت‌تاثیر قرار داده هست. اتاق بازرگانی ایران به عنوان مرجع انتشار این گزارش از چندین عامل به عنوان فاکتورهای تاثیرگذار روی رکود صنعت یاد کرده هست. یکی از این موارد کمبود نقدینگی و مشکلات مالی هست که خودروسازان را نیز به شدت تحت فشار قرار داده هست. ناترازی انرژی و قطعی برق، نوسانات و بی‌ثباتی نرخ ارز، عدم تخصیص ارز، کمبود مواد اولیه، تحریم‌ها، شرایط سیاسی- بین‌المللی و کمبود نیروی انسانی ماهر شامل عواملی هست که نگارندگان این گزارش به آن اشاره کرده‌اند.
نکته قابل‌توجه دیگر اینکه خودروسازان نسبت به بهبود وضعیت نیز چندان امیدوار نیستند. امید خودروسازان به آینده که تحت عنوان «انتظارات تولید در ماه آینده» در شامخ بازتاب دارد نیز در ماه پایانی تابستان، نسبت به مرداد ۱.۶واحد کاهش داشته و به ۴۶.۱ واحد رسیده هست. این رقم علاوه بر اینکه حاکی از افت نسبت به مرداد هست، همچنان زیر مرز ۵۰ قرار گرفته که نشان از ناامیدی فعالان صنعت نسبت به بهبود وضعیت دارد. تا حد زیادی ناامیدی حاکم بر این صنعت را امکان دارد از تبعات فعال‌سازی مکانیسم ماشه در نظر گرفت. البته این مکانیسم ششم مهرماه فعال گردید اما در شهریورماه برآوردها نشان می‌داد که به احتمال نزدیک به یقین این اتفاق رخ خواهد داد این موضوع امید خودروسازان به رشد تولید در آینده را بسیار کاهش داد.
اما علاوه بر همه این عوامل کلی چندین فاکتورهای مختص به صنعت خودرو نیز در این میان ایفای نقش کرده‌اند. در این میان امکان دارد به اختلافات بین خودروساز و سیاستگذاران اشاره کرد. چالش‌های قیمتی بین بزرگترین خودروساز کشور و وزارت صمت از اواخر خرداد تاکنون اوج گرفته و هیچ یک زیر بار رشد قیمتی اعلام شده از طرف مقابل نرفتند. کار به ورود دیوان عدالت اداری و سازمان تعزیرات حکومتی به ماجرا نیز کشید. این اختلافات در شهریورماه نیز ادامه دارای بود.
اضافه بر این بلاتکلیفی‌هایی در مورد واگذاری سهام خودروسازان نیز وجود دارد. درحالی‌که سازمان خصوصی‌سازی روی واگذاری سهام دولت در این شرکت‌ها اصرار دارد، مقاومت‌هایی از طرف دولت و وزارت صمت در این باره دیده خواهد گردید. تمامی این بلاتکلیفی‌ها و نااطمینانی‌ها خود را در افت شاخصهای شامخ نشان داده‌اند.
اتاق بازرگانی ایران، به عنوان مرجع انتشار شامخ، این شاخص اقتصادی را این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور توصیف انجام می‌دهد: «شامخ یکی از شاخصهای اقتصادی هست که مورد پذیرش بیشتر کشورهای توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یافته هست. درحال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حاضر شاخص شامخ برای حدود ۲۹هزار بنگاه بخش خصوصی در بیش از ۴۰کشور جهان محاسبه و منتشر خواهد گردید. این شاخص براساس پایش پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به دست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید و بینش آنی و تصویر سریعی از شرایط اقتصاد کلان، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه وضعیت رونق و رکود در بخش‌های صنعت و خدمات ارائه می‌دهد. درواقع شامخ تصور تولیدکنندگان از وضعیت تولیدی بوده و به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نوعی نشان از میزان امید آنها به آینده دارد.»
فراز و فرود شامخ
همان‌طور که اشاره گردید بین فاکتورهای مورد بررسی در شامخ شهریورماه صنعت خودرو بیشتر شاخص‌ها کاهشی بودند، به علاوه از بین 13 فاکتور مورد بررسی 10 شاخص زیر مرز 50 قرار گرفته‌اند که نشان‌گر بدتر شدن وضعیت آنها هست. در واقع رقم ۵۰، مرز مهمی در شامخ محسوب خواهد گردید. اگر رقم ثبت‌شده کمتر از ۵۰ بوده اما نسبت به ماه قبل افزایش یافته باشد، نشان می‌دهد که سرعت بدترشدن وضعیت، کاهش یافته هست. در مقابل، چنانچه عدد محاسبه‌شده بالای ۵۰، از عدد ماه قبل کمتر باشد، نشان می‌دهد سرعت بهبود وضعیت در مقایسه با ماه قبل کاهش یافته هست و اگر روی ۵۰ بایستد نشان از عدم تغییر دارد.
در این بین بیشترین افت میان فاکتورهای بررسی شده، مربوط به «میزان تولید محصولات» هست. این فاکتور که در مردادماه امسال به 48.9 واحد رسیده قرار دارای بود، در شهریورماه با 6.7 واحد افت روی 42.2 واحد ایستاد. البته طبق آمار کدال تولید خودروی سواری در شهریور نسبت به مرداد افزایشی بوده هست، به طوری که طبق آمار منتشرشده در کدال خودروسازان در شهریورماه ۸۲ هزار و ۴۴۰ خودروی سواری تولید کرده‌اند، این در شرایطی هست که این رقم در مرداد ماه ۶۲ هزار و ۱۱۲ دستگاه قرار دارای بود. بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته ۲۰ هزار و ۳۲۸ دستگاه معادل 32.7درصد افزایش یافته هست.البته باید توجه کرد که این تنها مربوط به تولید خودروی سواری ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو هست. اما حالا آمار شامخ نشان می‌دهد تولید انواع خودرو و حتی قطعه در مجموع سه خودروساز بزرگ کشور، مونتاژکاران و قطعه‌سازان کاهشی بوده هست.
وضعیت مشابهی در مورد فاکتور «میزان فروش محصولات» نیز وجود دارد. طبق آمار شامخ مربوط به شهریورماه، این فاکتور به 45.5 واحد رسیده هست. این در شرایطی هست که در مردادماه این فاکتور روی 48.4 واحد ایستاده قرار دارای بود. بنابراین در این مدت زمان فاکتور مذکور با افت 2.9 واحدی مواجه شده هست. سه خودروساز بزرگ کشور در شهریورماه ۷۸ هزار و ۸۹۹ دستگاه خودروی سواری را به فروش رساندهاند. این رقم در ماه پیش از آن ۶۲ هزار و ۸۲۶ دستگاه بوده هست. بنابراین در این ماه خودروسازان داخلی با رشد ۱۶ هزار و ۷۳ دستگاهی و 25.6 درصدی در فروش خود مواجه بودند. در این مورد نیز آمار کدال تنها مربوط به فروش سواری سه خودروساز بزرگ کشور قرار دارای بود اما حالا شامخ حکایت دیگری دارد و نشان می‌دهد که در مجموع انواع خودرو و قطعه فروش کاهش پیدا کرده هست.
اما رقم ثبت شده برای فاکتور «میزان سفارش‌های جدید» در شهریورماه تقریبا نسبت به مرداد تغییری نداشته و از 48.3 واحد به 48.4 واحد رسید. البته این ارقام زیر مرز 50 هستند که نشان می‌دهد وضعیت رو به بدتر شدن می‌رود اما سرعت آن تقریبا ثابت مانده هست. با این حال شامخ آخرین ماه از تابستان نشان می‌دهد که خودروسازان سفارشات قبلی خود را با سرعت بیشتری تحویل مشتریان داده‌اند. به طوری که شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» از 47.1 واحد در مرداد به 54.5 واحد در شهریور رسیده هست تا ضمن عبور از مرز 50 رشد 7.4 واحدی را ثبت کند. این رقم بیشترین رشد بین فاکتورهای شامخ شهریور خودرو هست.
اما یکی از مشکلات اساسی صنعت خودرو و قطعات طی ماه‌های اخیر تامین مواد اولیه قرار دارای بود. در شهریورماه نیز همچنان این مشکل ادامه دارای بود اما از سرعت آن کاسته شده هست. این مشکل در شامخ تحت دو عنوان «موجودی مواد اولیه» و «قیمت خرید مواد اولیه» بازنمایی دارد. «موجودی مواد اولیه» در مردادماه روی 31.7 واحد ایستاده قرار دارای بود اما در شهریور به 38.7 واحد رسید تا رشد 7 واحدی داشته باشد اما این رقم نه تنها همچنان زیر مرز 50 هست بلکه کمترین میزانی هست که در شامخ شهریورماه خودرو ثبت شده هست. بر این اساس همچنان انبار خودروسازان در حال خالی شدن از مواد اولیه هست اما سرعت این خالی شدن کمتر شده هست.
نیز فاکتور «قیمت خرید مواد اولیه» که به نوعی نشان‌دهنده فشار تورمی به خودروسازان هست در این ماه کاهش داشته هست. البته این به معنای افت قیمت خرید مواد اولیه نیست. در مردادماه رقم 89.3 واحد برای این فاکتور ثبت شده قرار دارای بود اما در شهریور این رقم به 83.3 واحد رسید که حکایت از افت 6 واحدی این شاخص دارد. البته این رقم همچنان فاصله زیادی از مرز 50 دارد و بیشترین رقم ثبت شده در شامخ شهریورماه نیز هست. بنابراین قیمت‌ها همچنان رو به افزایش هستند اما کمی از سرعت این روند کاسته شده هست.
نکته قابل‌توجه دیگر اینکه انبار خودروسازان درحال خالی شدن از محصول نهایی نیز هست. فاکتور «موجودی محصول در انبار» از 46.2 واحد در مردادماه به 40.7 واحد در شهریور رسیده تا افت 5.5 واحدی داشته باشد. بنابراین امکان دارد بیان کرد که خودروسازان در این ماه بخشی از موجودی انبار خود را به فروش رساندهاند. نظر به رشد شاخص مربوط با سرعت انجام و تحویل سفارش و نیز افت شاخص فروش احتمالا کاهش موجودی انبار خودروسازان مربوط به ایفای تعهدات قبلی خود بوده هست.
فاکتور «قیمت محصولات تولیدشده» یکی از سه فاکتوری هست که در شامخ شهریور بالای مرز 50 قرار گرفته هست. این شاخص در مردادماه روی 55.4 واحد ایستاده قرار دارای بود اما در ششمین ماه از سال به 59.3 واحد رسید تا رشد 3.9 واحدی را ثبت کند، این در شرایطی هست که رشد رسمی قیمت خودرو در تیرماه محقق شده قرار دارای بود و بعد از آن رشد رسمی در قیمت خودرو نداشتیم، مگر اینکه این رشد مربوط به قیمت قطعات باشد.
«مصرف حامل‌های انرژی» نیز از 53.2 واحد در مرداد به 49.8 واحد در شهریور رسیده تا افت 3.4 واحدی داشته باشد و علاوه بر آن از مرز 50 نیز عبور کند. این موضوع نشان می‌دهد که خودروسازان و قطعه‌سازان در این ماه دوباره درگیر مشکلات مربوط به قطعی برق بوده‌اند. «میزان صادرات» هم که در مرداد 52 واحد قرار دارای بود، در شهریور روی 48.8 ایستاد تا افت 3.2 واحدی را ثبت کند. به خاطر قرار گرفتن این رقم پایین مرز 50 امکان دارد بیان کرد صادرات درحال کاهش هست. البته اطلاعات دقیقی در دست نیست که نشان دهد افت صادرات از چه محلی نشأت دریافت می‌کند.
آخرین فاکتوری هم که آن را در بررسی خود مدنظر قرار می‌دهیم، فاکتور «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» هست. این فاکتور از 41.1 واحد به 39.3 واحد رسیده تا افت 1.8 واحدی را به نام خود ثبت کند.
دیدگاه‌ها