شبح دات کام بر اقتصاد جهان سایه انداخت

به گزارش پول و تجارت، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی جلسات سالانه خود در واشنگتن را طی هفته جاری، با تغییری چشمگیر از فضای پرتنش دو سال پیش و با حال و هوایی از خوش‌بینی محتاطانه، برگزار می‌کنند. این جلسات همزمان با اعلام توافق صلح در غزه برگزار خواهد گردید؛ تحولی که انتظار می‌رود تنش‌های ژئوپلیتیکی که خیلی وقت هست بر اقتصاد جهانی سنگینی انجام می‌دهد را کاهش دهد. جلسات سال جاری، تضاد کاملی با جلسات سال ۲۰۲۳ در مراکش دارد که تحت‌الشعاع جنگ غزه قرار گرفته قرار دارای بود و فشار بر سیاست‌گذاران جهانی را افزایش داد، اما با وجود پس‌زمینه سیاسی دلگرم‌کننده‌تر، کارشناسان مالی همچنان محتاط هستند.

کریستالینا جورجیوا، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول چندین روز قبل از این جلسات، در اظهاراتی با ناراحتی به سرمایه‌گذاران هشدار داد: خودتان را آماده کنید، زیرا عدم قطعیت، وضعیت عادی جدید شده و قرار هست بماند.

وی هشدار داد که اگر هیجان فعلی سرمایه‌گذاران در مورد سهام هوش مصنوعی (AI) فروکش کند، بازار‌های سهام جهانی ممکن هست با اصلاحات شدیدی رو‌به‌رو شوند و ترس از «حباب فناوری» را برانگیزند که یادآور سقوط دات کام در ربع قرن پیش هست.

زنگ خطر وقوع حباب دات کام

این مقایسه، زنگ خطری هست؛ در سال ۲۰۰۰، حباب دات کام که با سفته‌بازی در شرکت‌های اینترنتی ایجاد شده قرار دارای بود پس از سال‌ها سرمایه‌گذاری دیوانه‌وار و خوش‌بینی غیرواقعی در مورد پتانسیل اقتصاد دیجیتال فروپاشید. این سقوط، تریلیون‌ها دلار ارزش بازار را از بین برد و اقتصاد‌های بزرگ را به رکود کشاند. در آن زمان مانند اکنون، سرمایه‌گذاران متقاعد شده بودند که شاهد طلوع «اقتصاد جدید» هستند که مدل‌های تجاری سنتی را واژگون انجام می‌دهد و سود‌های بی‌حد و حصری را به همراه خواهد دارای بود.

جورجیوا هشدار داد که شرایط مالی آسان امروزی به جای رفع نقاط ضعف اساسی، آنها را می‌پوشاند و امکان داردد ناگهان معکوس و موجب فروپاشی دیگری در بازار شود. وی بیان کرد: چنین شوکی، فهرست رو به رشد خطرات جهانی، از تنش‌های تجاری مداوم گرفته تا بدهی‌های ناپایدار را که پیش‌بینی خواهد گردید وزرای دارایی و روسای بانک‌های مرکزی طی هفته جاری در واشنگتن به آن بپردازند، پیچیده‌تر خواهد کرد.

هشدار وی اندکی پس از آن منتشر گردید که بانک مرکزی انگلیس اعلام کرد خطر «اصلاح شدید بازار» افزایش یافته هست و اکنون، ارزش‌گذاری شرکت‌های فناوری متمرکز بر هوش مصنوعی با ارزش‌گذاری‌هایی که در اوج حباب سال ۲۰۰۰ دیده می‌شد، رقابت انجام می‌دهد. نظر به اینکه سهام فناوری سهم فزاینده‌ای از شاخص‌های معیار را تشکیل می‌دهند، بانک اعلام کرد اگر انتظارات در مورد تاثیر هوش مصنوعی کمتر خوش‌بینانه شود، بازار‌ها به ویژه در برابر نوسانات آسیب‌پذیر هستند.

فقط صندوق بین‌المللی پول و بانک مرکزی انگلیس نگران نیستند، بلکه چهره‌های برجسته‌ای شامل سم آلتمن از شرکت «اوپن‌ای آی» (OpenAI)، جیمی دیمون، مدیرعامل بانک «جی پی مورگان چیس» و جروم پاول، رئیس فدرال رزرو آمریکا، همگی در مورد سرعت و مقیاس گمانه‌زنی‌های بازار مبتنی بر هوش مصنوعی هشدار داده‌اند.

افزایش بی‌سابقه تقاضای جهانی طلا

نگرانی‌های جورجیوا فراتر از بخش فناوری هست. وی به افزایش بی‌سابقه تقاضای جهانی برای طلا اشاره کرد که قیمت آن برای اولین بار در تاریخ از ۴۰۰۰ دلار در هر اونس فراتر رفته هست و به گفته وی، بازتاب روشنی از نگرانی سرمایه‌گذاران در مواجهه با افزایش عدم قطعیت هست. در همین حال، تنش‌های ژئوپلیتیکی میان آمریکا و چین، همچنان بازار‌ها را متشنج انجام می‌دهد. اظهارات وی در حالی مطرح گردید که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تهدید‌های خود مبنی بر اعمال تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی بر واردات چین را در تلافی ممنوعیت صادرات فلزات خاکی کمیاب پکن تجدید کرد که موجب ریزش شدید بازار گردید.

وزرای دارایی جهان، روسای بانک‌های مرکزی و مقامات ارشد با برگزاری این جلسات با دستور کار دلهره‌آوری رو‌به‌رو هستند. نکات کلیدی بحث شامل بی‌ثباتی بازار، حباب قیمت دارایی‌ها و احتمال رکود بازار سهام هست. بحث‌های گسترده‌تر به چشم‌انداز رشد جهانی، پایداری بدهی عمومی، استقلال سیاست پولی و چالش‌های ساختاری شکل‌دهنده اقتصاد جهان خواهد پرداخت.

صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین پیش‌بینی خود که در جولای منتشر گردید، رشد تولید ناخالص داخلی جهانی را برای سال ۲۰۲۵، سه درصد پیش‌بینی کرد که اندکی از ۳.۳ درصد در سال ۲۰۲۴ کمتر هست. البته انتظار می‌رود که پیش‌بینی‌های به‌روز شده در جلسات هفته جاری منتشر شود.

اقتصاد شکننده جهان

صندوق بین‌المللی پول هشدار داد با وجود نشانه‌هایی از انعطاف‌پذیری، اقتصاد جهان همچنان شکننده هست. افزایش موانع تجاری، تنش‌های ژئوپلیتیکی مداوم و افزایش عدم قطعیت همچنان چشم‌انداز اقتصادی را مبهم انجام می‌دهد. بازار‌های مالی که با ارزش‌گذاری‌های بالا تقویت شده‌اند، با خطر اصلاحات ناگهانی مواجه هستند که امکان داردد شرایط مالی را سخت‌تر کرده و رشد را کاهش دهد. تجدید حیات حمایت‌گرایی به‌ویژه از طریق اقدامات تعرفه‌ای آمریکا، تجارت جهانی و بهره‌وری را تهدید و تلاش‌های چین برای هدایت صادرات به سمت بازار‌های دیگر، چالش‌های جدیدی را برای اقتصاد‌های در حال توسعه ایجاد انجام می‌دهد.

نگرانی دیگر، افزایش واسطه‌گری مالی غیربانکی یا «بانکداری سایه» هست. رشد سریع و درهم‌تنیدگی آن، خطرات جدیدی را ایجاد کرده هست که نیاز به نظارتی قوی‌تر دارد؛ موضوعی که در کنفرانس صندوق بین‌المللی پول در ژوئن ۲۰۲۵ مورد تاکید قرار گرفت.

بدهی همچنان در هسته بحث مالی جهانی قرار دارد. صندوق بین‌المللی پول گزارش کرد که بدهی جهانی از ۲۳۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان فراتر رفته هست و استقراض عمومی در بحبوحه رکود مالی مداوم به شدت افزایش می‌یابد.

صندوق بین‌المللی پول از اقتصاد‌های نوظهور و در حال توسعه خواسته هست تا اعتبار مالی خود و در صورت لزوم بدهی‌های ناپایدار را بازسازی و برای حفظ هزینه‌های ضروری، بافر‌ها یا ضربه‌گیر‌های مالی را احیا کنند.

نیز شتاب فزاینده‌ای برای اصلاح خود نهاد‌های برتون وودز وجود دارد. بلوک بریکس خواستار پایان دادن به سلطه غرب بر رهبری صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی شده هست، در حالی که آمریکا از ساده‌سازی وظایف این نهاد‌ها برای مقابله موثرتر با چالش‌های مدرن حمایت انجام می‌دهد.

سایت الشرق الاوسط گزارش کرد، در همین حال، سوریه جایگاه اندکی در مرکز بحث‌ها خواهد دارای بود. صندوق بین‌المللی پول میزبان جلسه ویژه‌ای با عنوان «بازسازی سوریه: سفری به سوی ثبات و رفاه» با حضور محمد برنیه، وزیر دارایی سوریه هست. این جلسه که توسط جهاد آزور، مدیر بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین‌المللی پول، برگزار خواهد گردید، بر اصلاحات اقتصادی پس از جنگ، هماهنگی اهداکنندگان بین‌المللی و نقش صندوق بین‌المللی پول در ارائه کمک‌های فنی و پشتیبانی از ظرفیت‌سازی تمرکز خواهد دارای بود.

منبع: ایسنا