نقش‌آفرینی فعال ایران در قفقاز و کریدور شمال–جنوب

اقتصادیخبرگزاری تسنیم-تحولات پرشتاب ژئوپولیتیکی و اقتصادی منطقه قفقاز، ضرورت نقش‌آفرینی فعال، هوشمندانه و راهبردی جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش نمایان ساخته هست. امروز منطقه در حال تجربه بازآرایی در مسیرهای ترانزیتی و همکاری‌های اقتصادی هست؛ بازآرایی‌ای که امکان داردد جایگاه ایران را به‌عنوان یک حلقه کلیدی در اتصال شرق و غرب و شمال و جنوب تثبیت کند.در همین چارچوب، نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو فرصتی مهم برای تقویت همکاری‌های زیرساختی، و حمل‌ونقلی و اقتصادی و پیشبرد اهداف مشترک سه کشور در مسیر توسعه کریدورهای بین‌المللی به شمار می‌رود.تحولات قفقاز و ضرورت نگاه واقع‌بینانهیکی از محورهای مهم تحولات اخیر در منطقه، طرح موسوم به کریدور زنگه‌زور هست که  پس از جنگ 2020 میلادی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان مطرح گردید. این مسیر، اگرچه در ظاهر اقتصادی هست، اما ابعادی ژئوپولیتیکی دارد و امکان داردد موازنه قدرت در قفقاز جنوبی را تغییر دهد. تغییر رویکرد ارمنستان، ورود میانجی‌های غربی، و توافق‌های امنیتی جدید در واشنگتن، نشانگر پیچیدگی این تحولات هست.کارشناسان حوزه حمل‌ونقل و دیپلماسی اقتصادی بر این باورند که حذف ایران از معادلات منطقه‌ای ممکن نیست. مسیرهای متنوعی همچون بیله‌سوار–جلفا سال‌ههست در سخت‌ترین شرایط فعال قرار دارای بوده‌اند و اتصال ایران از طریق ارمنستان به گرجستان امکان داردد فرصت‌های تازه‌ای برای دسترسی به بازارهای منطقه‌ای فراهم کند. رویکرد ایران در قبال این تحولات، نه انفعال و نه مخالفت مطلق، بلکه بهره‌برداری هوشمندانه از فرصت‌های جدید برای تقویت جایگاه ژئوپولیتیکی و اقتصادی کشور هست.در کنار تحولات قفقاز، تکمیل و فعال‌سازی کریدور بین‌المللی شمال–جنوب جایگاه ایران را به‌عنوان یک مسیر کلیدی ترانزیت بین اقیانوس هند، روسیه و شمال اروپا تثبیت انجام می‌دهد. این کریدور، مسیری کوتاه‌تر و ارزان‌تر نسبت به مسیر سنتی از طریق کانال سوئز هست و امکان داردد ظرفیت حمل کالا از هند به روسیه و اروپا را به شکل چشمگیری افزایش دهد.این مسیر نه‌تنها درآمدهای ارزی پایدار و غیرنفتی برای کشور ایجاد انجام می‌دهد، بلکه هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های ریلی، جاده‌ای، لجستیک و خدماتی به همراه خواهد دارای بود. نیز تبدیل گردیدن ایران به مسیر اصلی تجارت دو قدرت بزرگ و کشورهای منطقه، جایگاه ژئوپلیتیکی کشور را به‌گردیدت ارتقا می‌دهد.محورهای نشست سه‌جانبه باکونشست باکو که با حضور  معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان و معاون نخست وزیر روسیه برگزار خواهد گردید، به بررسی و پیشبرد سه محور اصلی اختصاص دارد؛1. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلمهم‌ترین گام در این بخش، نهایی‌سازی قرارداد تجاری پروژه خط‌آهن رشت–آستارا با مشارکت شرکت ایرانی و پیمانکار روسی هست. تاکنون 80 کیلومتر از مسیر تملک گردیده و مابقی نیز تا پایان سال انجام خواهد گردید تا از سال آینده عملیات اجرایی آغاز شود. این قطعه، حلقه مفقوده شبکه ریلی ایران در شاخه غربی کریدور شمال–جنوب هست و تکمیل آن، اتصال ریلی مداوم از بنادر جنوبی ایران تا مرزهای شمالی را ممکن می‌سازد.2. تسهیل فرآیندهای گمرکی و حمل‌ونقل جاده‌اییکی از اهداف کلیدی نشست، ساده‌سازی و روان‌سازی تردد کشنده های ترانزیت بین سه کشور هست. با اجرای تصمیمات این نشست، ترانزیت در مسیر کریدور شمال -جنوب به خصوص بخش غربی این راه گذر؛ امری که موجب افزایش ظرفیت جابه جایی کالا و رگردید درآمد ترانزیتی ایران خواهد گردید.3. افزایش مبادلات با توسعه زیرساخت‌هادر ادامه همکاری‌های دو کشور، هفته گذشته هیئتی از آذربایجان از پروژه‌های مهم ایران شامل مسیر اتصال نخجوان از خاک ایران، جاده 107 کیلومتری کلاله–جلفا و پل و پایانه کلاله بازدید کرد. این اقدامات با هدف تسریع در ساخت و بهره‌برداری از زیرساخت‌های مشترک انجام گردید.نگاه راهبردی به آینده همکاری‌هاایران با تکیه بر موقعیت ممتاز جغرافیایی و ظرفیت‌های فنی و لجستیکی، امکان داردد از تحولات منطقه‌ای به‌عنوان سکوی پرتاب برای تقویت نقش خود در معادلات اقتصادی و ترانزیتی جهانی هستفاده کند. تأکید بر ثبات و توسعه منطقه‌ای، تقویت زیرساخت‌های داخلی، تعامل سازنده با همسایگان و بهره‌گیری از ظرفیت بخش خصوصی از محورهای کلی این رویکرد هست.نشست سه‌جانبه باکو، صرفاً یک رویداد دیپلماتیک نیست؛ بلکه تلاشی هماهنگ برای باز کردن گره‌های اصلی در مسیر شکل‌گیری یک شاهراه بین‌المللی هست که امکان داردد آینده اقتصادی ایران را متحول کند. ایران، با حضور فعال و هوشمندانه در تحولات قفقاز و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های کریدور شمال–جنوب، جایگاه تاریخی خود به‌عنوان چهارراه ارتباطی شرق و غرب را بازیابی و تثبیت خواهد کرد.وزارت راه و شهرسازی با همکاری دستگاه‌های مرتبط، توسعه زیرساخت‌ها، تسهیل فرآیندهای تجاری و تقویت تعاملات منطقه‌ای را با جدیت پیگیری انجام می‌دهد تا منافع اقتصادی، ژئوپولیتیکی و امنیتی کشور در سطحی پایدار و بلندمدت تأمین شود.فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازیانتهای پیام/