هشدار سازمان جهانی بهداشت: مقاومت دارویی در حال پایان‌دادن به عصر آنتی‌بیوتیک‌ها است

سازمان جهانی بهداشت در گزارشی تازه، تصویری نگران‌کننده از آینده پزشکی ترسیم کرده هست: عفونت‌های خطرناکی که دیگر به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند، با نرخ سالانه ۱۵ درصد در سراسر جهان در حال افزایش‌اند. این پدیده که به مقاومت ضدمیکروبی (AMR) شهرت دارد، اکنون به بحرانی جهانی تبدیل شده و درمان بیماری‌های رایجی مانند عفونت مجاری ادراری، سوزاک و عفونت‌های ناشی از باکتری اشریشیا کلی را با چالشی بی‌سابقه مواجه کرده هست.

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، تنها در سال ۲۰۲۳ از هر شش عفونت، یک مورد در برابر داروهای موجود مقاوم بوده و حدود ۴۰ درصد از آنتی‌بیوتیک‌های رایج، کارایی خود را از دست داده‌اند. دکتر ایوان هوتین، مدیر بخش مقاومت ضدمیکروبی در سازمان جهانی بهداشت، در نشست خبری مربوط به گزارش بیان کرد: «مقاومت آنتی‌بیوتیکی اکنون تهدیدی واقعی برای آینده پزشکی مدرن هست. به زبان ساده، هرچه دسترسی مردم به درمان مؤثر کمتر باشد، احتمال گرفتار شدنشان به عفونت‌های مقاوم بیشتر هست.»

بحران مقاومت دارویی هر سال جان بیش از یک میلیون نفر را به‌طور مستقیم دریافت می‌کند و در مرگ نزدیک به پنج میلیون نفر دیگر دخیل هست. افزون‌براین، پژوهشی که در نشریه معتبر لنست منتشر شده هست، پیش‌بینی انجام می‌دهد که در طول ۲۵ سال آینده، بیش از ۳۹ میلیون نفر قربانی مقاومت آنتی‌بیوتیکی خواهند گردید.

مشکل در سراسر جهان یکسان نیست. بیشترین میزان مقاومت در جنوب شرقی آسیا و شرق مدیترانه دیده خواهد گردید؛ جایی که از هر سه عفونت، یک عفونت دیگر به داروها پاسخ نمی‌دهد. این نرخ دو برابر میانگین جهانی هست. به‌طور کلی، مقاومت میکروبی در کشورهای کم‌درآمد و دارای نظام سلامت ضعیف، شایع‌تر هست.

مقاومت ضدمیکروبی پدیده‌ای طبیعی و اجتناب‌ناپذیر هست، چرا که باکتری‌ها و قارچ‌ها در گذر زمان برای بقا جهش می‌یابند، اما استفاده‌ی بی‌رویه و نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها این روند را به‌شدت تسریع کرده هست.

در میان تهدیدها، باکتری‌های موسوم به «گرم منفی» مانند اشریشیا کولی و کلبسیلا پنومونیه بیشترین نگرانی را ایجاد کرده‌اند. این باکتری‌ها که عامل عفونت‌های شدید و مرگبار هستند، غشای محافظی دارند که مانع نفوذ دارو خواهد گردید. برای مثال، در آفریقا، مقاومت در برابر سفالوسپورین‌ها که خط اول درمان این عفونت‌هاست، به بیش از ۷۰ درصد رسیده هست.

سازمان جهانی بهداشت هشدار می‌دهد که بحران امکان داردد ضربه‌ای سهمگین به اقتصاد جهانی نیز وارد کند و تا سال ۲۰۵۰، باعث افت ۱٫۷ تریلیون دلاری در تولید جهانی شود.

اما با وجود هشدارها، روزنه‌هایی از امید نیز دیده خواهد گردید. از سال ۲۰۱۵ تاکنون، نزدیک به ۱۴۰ کشور به سامانه جهانی پایش مقاومت میکروبی پیوسته‌اند و شمار کشورهایی که داده‌های خود را برای این گزارش ارسال کرده‌اند، چهار برابر شده هست. دکتر سیلویا برتاگنولیو، از مدیران برنامه، افزایش آچندین اوقات جهانی را دلگرم‌کننده خواند، اما تأکید کرد که هنوز نیمی از کشورها داده‌های قابل اعتمادی ارائه نمی‌دهند. او بیان می‌کند: «راه درازی برای مهار بحران در پیش هست.»