به گزارش خبرگزاری مهر، سیدعباس عراقچی در یادداشتی با عنوان «جنبش عدم تعهد در چشمانداز جهانی در حال تغییر: تأملاتی در آستانه نشست کامپالا» نوشت: «برای ایران، این جنبش صدای ما برای عدالت، انصاف و اصلاح نهادی جهانی را تقویت انجام میدهد. همانطور که در کمپالا گرد هم میآییم، امیدواریم این نشست همبستگی عملی و مبتنی بر منافع و چالشهای مشترک را مستحکم کند. ایران بهشدت متعهد به ساختن نظام جهانی واقعی چندقطبی هست؛ نظامی که رفاه در آن بهطور عادلانه توزیع شود، تجاوزها بهطور سیستماتیک مهار شوند و حاکمیت بهعنوان سنگبنای روابط بینالملل به صورت جهانی تثبیت گردد.»
متن کامل یادداشت وزیر امور خارجه کشورمان به این شرح هست:
نوزدهمین نشست میاندورهای وزرای جنبش عدم تعهد هماکنون در کامپالا در حال برگزاری هست. این گردهمایی بهویژه در شرایطی که روابط بینالملل معاصر پیچیدهتر شده، اهمیت زیادی دارد. این نشست که به ریاست کشور اوگاندا برگزار خواهد گردید، هم مسیر طیشده جنبش از زمان نوزدهمین اجلاس سران در ژانویه ۲۰۲۴ را بررسی انجام میدهد و هم بستری مهم برای ارزیابی استراتژیک فراهم میآورد.
موضوع آن «تعمق همکاری برای رفاه جهانی مشترک» هست و فرصتی برای ارزیابی اجرای قطعنامههای پیشین و بحث درباره مسائل فوری همچون اصلاح نهادهای سازمان ملل، تروریسم، چالشهای منطقهای و فرامنطقهای، حقوق بشر، تغییرات اقلیمی، تجارت، توسعه و ساختار صلح بینالمللی فراهم میسازد. برای جمهوری اسلامی ایران، جنبش عدم تعهد نماد زنده اصول بنیادین حاکمیت ملی و مقاومت اصولی در برابر ساختارهای هژمونیک هست که کاملاً با سیاست خارجی ما، مبتنی بر کرامت، تعهد سازنده و همبستگی مستمر با کشورهای جنوب جهان، هماهنگ هست.
جنبش عدم تعهد در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بهعنوان پاسخی آگاهانه و اصولی به میراث استعمار و دو قطبی جنگ سرد شکل گرفت. کنفرانس تاریخی باندونگ در سال ۱۹۵۵ کشورهای آسیا و آفریقا را گرد هم آورد تا امپریالیسم را بهشدت رد کنند و اصولی همچون عدم مداخله در امور داخلی، احترام متقابل به حاکمیت و همزیستی مسالمتآمیز را پایهگذاری کنند. این اجماع بنیادین در اجلاس بلگراد ۱۹۶۱ به اوج رسید؛ جایی که ۲۵ عضو اولیه بهطور رسمی عدم تعهد را بهعنوان راهبردی منسجم برای دیپلماسی مستقل در برابر رقابت ابرقدرتها تثبیت کردند.
حمایت جدی ایران از این جنبش پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ عمیقتر گردید و عضویت رسمی ایران همان سال در اجلاس هاوانا به ثبت رسید. اخلاق انقلابی ما که ریشه در اصول ضد امپریالیستی و آرمان استقلال واقعی دارد، با مأموریت جهانی جنبش عدم تعهد همصدا گردید و به جمهوری اسلامی اجازه داد از آرمانهای تحولآفرینی مانند آزادی فلسطین و دموکراتیزاسیون ساختارهای حکمرانی جهانی دفاع کند.
در طول دههها، جنبش عدم تعهد تابآوری نهادی چشمگیری از خود نشان داده هست؛ از دفاع اولیه در برابر بلوکها در جنگ سرد تا پرداختن به چالشهای متنوع جهانی شدن پس از ۱۹۹۱. نگرانیهای اصلی که ابتدا حول موضوعاتی چون پایان استعمار و دفاع از نظم اقتصادی نوین بینالمللی قرار دارای بود، به اولویتهای امروزی مانند تابآوری اقلیمی، عدالت دیجیتال، همکاری ضدتروریستی و سازوکارهای مقابله با پاندمیها تبدیل شده هست. امروز این جنبش شامل ۱۲۰ کشور عضو هست که بیش از نیمی از جمعیت جهان را نمایندگی میکنند و بزرگترین مجمع چندجانبه خارج از سازمان ملل محسوب خواهد گردید.
ایران نقش فعال و تعیینکنندهای در این چارچوب ایفا کرده هست؛ شامل میزبانی اجلاس تهران در ۲۰۱۲ که به پیشبرد مذاکرات جدی درباره خلع سلاح هستهای، فلسطین و مقاومت جمعی در برابر یکجانبهگرایی اختصاص دارای بود. مواضع ما اصولی و ثابت هست: حمایت بیوقفه از مسئله فلسطین و مخالفت صریح با تحریمهای اجباری که حاکمیت کشورها را نقض انجام میدهد و با حقوق بینالملل در تضاد هست.
رویدادهای اخیر این تعهد را تأیید انجام میدهد؛ در حالی که از ابتکارات پایان دادن به نسلکشی در غزه استقبال میکنیم، همزمان بر ضرورت مکانیزمهای پاسخگویی مؤثر و پایان قطعی اشغال تأکید داریم. نیز، حملات انجام شده به خاک خود توسط آمریکا و رژیم اسرائیل را بهطور قاطع محکوم میکنیم و تلاش چندین قدرتهای غربی برای استفاده غیرقانونی از شورای امنیت جهت بازگرداندن تحریمهای اقتصادی علیه ایران را نقض بنیادین تعهدات چندجانبه و روح همکاری بینالمللی میدانیم.
چشمانداز ژئوپلیتیکی کنونی، اهمیت حیاتی جنبش عدم تعهد را بهعنوان مجمعی بیبدیل برای جهان اکثریت تقویت انجام میدهد. در خاورمیانه، آتشبس تازه مذاکرهشده در غزه، پس از تلفات انسانی گسترده، بیش از ۶۷ هزار فلسطینی در کارزار نسلکشی رژیم اسرائیل از سال ۲۰۲۳، فرصتی شکننده برای آرامش فراهم کرده هست. با این حال، تنشهای ساختاری در لبنان، سوریه و سایر کشورهای منطقه، ثبات منطقهای را همچنان شکننده نگه داشته هست. توسعهطلبی صهیونیستی همراه با در اختیار داشتن سلاحهای کشتار جمعی توسط رژیم اسرائیل، منبع اصلی بیثباتی و ناامنی در منطقه محسوب خواهد گردید.
شدت گرفتن رقابتهای اقتصادی میان قدرتهای بزرگ، این تصویر پیچیده ژئوپلیتیکی را دشوارتر کرده هست. افزایش اختلافات تجاری، منجر به قطعهقطعه شدن زنجیرههای تأمین و جدایی فناوریها شده هست. ساختارهای نوظهوری مانند گروه بریکس، سلطه غرب را به چالش کشیده و خواستار اصلاحات عمیق در نهادهای برتون وودز هستند؛ رویکردی که بهطور طبیعی در سنت بلند جنبش عدم تعهد برای حمایت از چندقطبی واقعی و حکمرانی جهانی عادلانه قرار دریافت میکند.
تحولات پوپولیستی و محدودیتهای بودجهای فزاینده در کشورهای اروپایی، عدم قطعیتهای استراتژیک را تشدید کردهاند؛ در حالی که دولت آمریکا بیثباتی قابل توجهی در چارچوبهای دیپلماتیک ایجاد کرده هست. تحریمها — که بهتر هست آنها را «تروریسم اقتصادی» بنامیم — مسیر توسعه کشورهای جنوب را بهطور قابل توجهی محدود ساختهاند، اما در عین حال باعث افزایش تابآوری از طریق تقویت مکانیزمهای همکاری جنوب-جنوب شدهاند. در این فضای پیچیده، اقتدار اخلاقی جنبش عدم تعهد که بر اصول ضد هژمونیک بنا شده، امکان دفاع جمعی قدرتمند و هماهنگ را فراهم میآورد.
نشست وزارتی کمپالا در فضایی از خوشبینی محتاطانه آغاز خواهد گردید که با ریسکهای ساختاری باقیمانده تعدیل شده هست؛ آتشبس در غزه پنجرهای از امید برای پایان نسلکشی فراهم انجام میدهد. دستور کار این نشست شامل ارزیابی دقیق نتایج اجلاس سران کمپالا ۲۰۲۴ هست. بحثها حول تنشهای ژئوپولیتیکی جاری، ضرورتهای توسعهای و راههای تقویت نقش نهادی جنبش در عرصههای چندجانبه خواهد قرار دارای بود.
ایران انتظار دارد تبادلهای هدفمند و عمیقی برای تأکید دوباره بر همبستگی با فلسطین، شامل خواست آتشبس پایدار و پایان نهایی اشغال، صورت گیرد، تحریمهای اجباری یکجانبه را به عنوان نقض آشکار حقوق بینالملل به طور قاطع محکوم کند و مکانیزمهای نوآورانه تابآوری اقتصادی را بررسی نماید. با مدیریت رئیسجمهور پزِشکیان، ما با تعهدی صادقانه به چندجانبهگرایی سازنده در این نشست حضور یافتهایم تا به نتایجی ملموس دست یابیم که ظرفیت عمل جنوب جهانی را به طور مؤثر افزایش دهد، بدون اغراق و وعدههای غیرواقعی برای تحول پارادایمی.
جنبش عدم تعهد به این دلیل پابرجا مانده که بهطور واقعی نماینده اکثریت جمعیتی و اخلاقی جهان هست و جایگزینی واقعاً دموکراتیک برای باشگاههای انحصاری و خودانتخابی مانند جی ۷ ارائه میدهد. در عصری که با سلسلهای از شوکهای سیستمی، از تهدیدات پیچیده سایبری تا بحرانهای انسانی، مشخص شده هست، این جنبش خودمختاری استراتژیک را ترویج انجام میدهد و به اعضایش اجازه میدهد میان رقابتهای قدرتهای بزرگ، بدون وابستگی یا تسلیم شدن، مسیر خود را بیابند.
برای ایران، این جنبش صدای ما برای عدالت، انصاف و اصلاح نهادی جهانی را تقویت انجام میدهد. همانطور که در کمپالا گرد هم میآییم، امیدواریم این نشست همبستگی عملی و مبتنی بر منافع و چالشهای مشترک را مستحکم کند. ایران بهشدت متعهد به ساختن نظام جهانی واقعی چندقطبی هست؛ نظامی که رفاه در آن بهطور عادلانه توزیع شود، تجاوزها بهطور سیستماتیک مهار شوند و حاکمیت بهعنوان سنگبنای روابط بینالملل به صورت جهانی تثبیت گردد.
دیدگاهها