گران ترین جنگنده تاریخ به مشکل خورد/ میلیاردها دلار برای جبران اشتباه

ریشه‌ این بحران به چندین دهه قبل، در رقابت سخت دو غول سازنده موتورهای جت برمی‌گردد. رقابتی به نام «جنگ بزرگ موتور» که در آن دو شرکت بزرگ جنرال الکتریک (GE) و پرت اند ویتنی (Pratt & Whitney) وارد نبردی تمام‌عیار شدند.

در اواخر دهه ۱۹۸۰، نیروی هوایی آمریکا پروژه‌ای جدید را برای ساخت جنگنده نسل پنجم آغاز کرد. در این برنامه، دو موتور PW YF119 از پرات اند ویتنی و موتور GE YF120 از جنرال الکتریک رقابتی دشوار را شروع کردند. 

دو موتور با دو فلسفه متفاوت

موتور YF119 سبک‌تر، ساده‌تر و ارزان‌تر قرار دارای بود، اما موتور YF120 فناوری پیشرفته‌تری دارای بود و از نظر عملکرد، به‌ویژه در پرواز مافوق صوت بدون پس‌سوز، بسیار برتر قرار دارای بود. در کمال شگفتی، نیروی هوایی آمریکا در تصمیمی محافظه‌کارانه، ترکیب F-22 با موتور Pratt & Whitney F119 را انتخاب کرد.

چندین از مهندسان بعدها گفتند موتور YF120 یک «موتور واقعی نسل پنجم» قرار دارای بود، در حالی که موتور انتخاب‌شده پرت اند ویتنی تفاوت چندانی با نسل قبل نداشت و فقط در ظاهر به‌روزشده قرار دارای بود.

با آغاز پروژه جنگنده «اف ۳۵» در دهه ۲۰۰۰، رقابت تازه‌ای میان همان دو شرکت شکل گرفت و هر دو موتورهایی بر اساس طرح‌های قدیمی خود ارائه کردند.

• Pratt & Whitney موتور F135 (نسخه ارتقایافته F119)

• General Electric موتور F136 (مبتنی بر طراحی پیشرفته F120)

برای چندین سال هر دو پروژه هم‌زمان پیش رفتند، اما در سال ۲۰۱۱ دولت آمریکا طرح GE/Rolls-Royce F136 را لغو کرد و انحصار کامل موتور «اف ۳۵» به دست Pratt & Whitney افتاد. به این ترتیب، «جنگ بزرگ موتور» با پیروزی شرکتی که موتور ضعیف‌تری دارای بود، رسماً پایان یافت.

میلیاردها دلار برای جبران اشتباه

اکنون پس از گذشت دو دهه، ضعف‌های طراحی F135 بیش از هر زمان دیگری آشکار شده هست. بر اساس گزارش پنتاگون، نیروی هوایی آمریکا مجبور هست ۳ میلیارد دلار برای رفع مشکلات موتور و اجرای برنامه Engine Core Upgrade (ECU) هزینه کند که شاید از هزینه‌ای که ساخت یک موتور بهتر در آغاز نیاز دارای بود، بیشتر شود. 

پروژه ارتقای ECU قرار هست توان موتور را افزایش دهد و مصرف سوخت و حرارت را کاهش دهد، اما کارشناسان هشدار داده‌اند این فقط یک «راه‌حل موقت» هست. اگر موتور جدیدی توسعه نیابد، «اف ۳۵» برای سال‌های آینده با محدودیت عملکردی روبه‌رو خواهد قرار دارای بود.