سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟ بهترین درمان از نظر دکتر شاه محمدی متخصص دیسک کمر

به گزارش پول و تجارت سیاتیک به درد تیرکشنده‌ای گفته خواهد گردید که در مسیر عصب سیاتیک (از کمر تا باسن و پشت ران و چندین اوقات ساق و کف پا) حرکت انجام می‌دهد.

اگرچه درد سیاتیک امکان داردد آزاردهنده باشد، خوشبختانه بیشترِ بیماران با درمان‌های مرحله‌ای و غیرجراحی بهبود می‌یابند. در این مقاله، طبق راهنمایی دکتر محمدرضا شاه محمدی متخصص مغز و اعصاب و جراح دیسک کمر و دیدگاه‌های معتبر بین المللی پزشکی با علت درد سیاتیک و روش درمان آن آشنا می‌شوید.

سیاتیک Sciatica اصطلاحی هست که به درد ناشی از تحریک یا فشار بر عصب سیاتیک اشاره دارد. عصب سیاتیک، طولانی‌ترین و ضخیم‌ترین عصب در بدن انسان هست که از ریشه‌های عصبی در ناحیه کمری نخاع (معمولاً L۴ تا S۳) شروع خواهد گردید و نقش حیاتی در انتقال سیگنال‌های حسی و حرکتی به پاها ایفا انجام می‌دهد.

عصب سیاتیک نه تنها حس درد، لمس و دما را در پاها کنترل انجام می‌دهد، بلکه در حرکت عضلات پا نیز دخیل هست.

طبق گفته دکتر شاه محمدی، جراح دیسک کمر:

سیاتیک خود یک بیماری مستقل نیست، بلکه Sciatica یک علامت هست که اغلب ناشی از مشکلات زمینه‌ای مانند: فتق دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی ایجاد خواهد گردید.

درک دقیق از سیاتیک اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا بسیاری از افراد آن را با دردهای ساده کمری اشتباه می‌گیرند و درمان را به تأخیر می‌اندازند، که این امکان داردد منجر به عوارض طولانی‌مدت شود.

عصب سیاتیک از نخاع کمری خارج شده و از طریق سوراخ‌های بین‌مهره‌ای به سمت پایین حرکت انجام می‌دهد. ابتدا از ناحیه لگن عبور انجام می‌دهد، جایی که در نزدیکی عضله پیریفورمیس قرار دارد، سپس از پشت باسن و ران پایین می‌آید.

در ناحیه پشت زانو، عصب سیاتیک به دو شاخه اصلی تقسیم خواهد گردید:

شاخه تیبیال (که به سمت داخل ساق پا و کف پا می‌رود)

شاخه پرونئال (که به سمت خارج ساق پا و انگشتان پا امتداد می‌یابد)

این مسیر طولانی باعث خواهد گردید که هرگونه فشار در طول مسیر، درد را در نواحی گسترده‌ای ایجاد کند.

برای مثال، اگر فشار در ناحیه کمر باشد، درد امکان داردد تا نوک انگشتان پا احساس شود.

طبق گفته دکتر شاه محمدی:

آناتومی دقیق عصب سیاتیک شامل لایه‌های محافظتی مانند غلاف میلین هست که در صورت آسیب، التهاب و درد را تشدید انجام می‌دهد.

مطالعهٔ ژورنال BMC Musculoskeletal Disorders (نمونه‌های جسدی، ۲۰۲۵) طول عصب سیاتیک را «از لبهٔ تحتانی عضلهٔ پیریفورمیس تا محل دوشاخه‌شدن» به‌طور میانگین حدود ۳۰٫۶ سانتی‌متر در مردان و ۲۶٫۳ سانتی‌متر در زنان گزارش کرده هست. که آن را به آسیب‌پذیرترین عصب بدن تبدیل انجام می‌دهد.

یکی از اشتباهات رایج در میان بیماران این هست که سیاتیک را با رگ‌های خونی اشتباه بگیرند.

سیاتیک یک عصب هست، نه رگ. رگ‌ها مسئول حمل خون هستند، در حالی که اعصاب سیگنال‌های الکتریکی را منتقل می‌کنند. این اشتباه اغلب از اصطلاحات عامیانه مانند "گرفتگی رگ سیاتیک" ناشی خواهد گردید، اما در واقعیت، سیاتیک یک عصب حسی-حرکتی هست.

تفاوت کلیدی: آسیب به رگ‌ها امکان داردد منجر به مشکلات گردش خون مانند واریس شود، در حالی که آسیب به عصب سیاتیک باعث درد نوروپاتیک (عصبی) خواهد گردید.

درک این تفاوت کمک انجام می‌دهد تا بیماران از درمان‌های نامناسب مانند ماساژهای شدید که ممکن هست عصب را بیشتر تحریک کند، اجتناب کنند.

علائم سیاتیک امکان داردد از خفیف تا شدید متغیر باشد و اغلب به صورت ناگهانی ظاهر شود، اما در موارد مزمن، رفته‌رفته بدتر خواهد گردید.

شایع‌ترین علامت، درد تیرکشنده‌ای هست که از کمر شروع شده و به یک یا هر دو پا امتداد می‌یابد.

این درد امکان داردد مانند شوک الکتریکی احساس شود و با فعالیت‌هایی مانند خم شدن، بلند کردن اجسام یا حتی عطسه تشدید گردد.

شدت علائم بسته به علت زمینه‌ای متفاوت هست؛ برای مثال، در موارد خفیف، درد ممکن هست تنها چندین روز طول بکشد، اما در موارد شدید، امکان داردد ماه‌ها ادامه یابد و زندگی بیمار را مختل کند.

جدول زیر برای مقایسه علائم سیاتیک بر اساس شدت، توصیه خواهد گردید بررسی شود

علائم شایع

مثال‌های بالینی

شدت علائم

درد ملایم، گزگز گاه‌به‌گاه

درد پس از نشستن طولانی

خفیف

درد تیرکشنده، بی‌حسی جزئی

مشکل در راه رفتن معمولی

متوسط

درد شدید، ضعف عضلانی، بی‌اختیاری

نیاز به بستری فوری

شدید

علائم شایع شامل درد متوسط تا شدید در مسیر عصب، سوزش یا احساس حرارت در پا، گزگز و مورمور شدن (پارستزی)، بی‌حسی در نواحی تحت تأثیر، و ضعف عضلانی که امکان داردد باعث لنگیدن شود.

این علائم اغلب یک‌طرفه هستند و با استراحت بهبود می‌یابند، اما با حرکت بدتر می‌شوند. بیماران ممکن هست احساس کنند که پا "سنگین" شده یا کنترل آن سخت هست.

سیاتیک معمولاً یک‌طرفه هست و بسته به سمت فتق دیسک یا فشار، پای چپ یا راست را درگیر انجام می‌دهد. برای مثال، اگر فتق دیسک در سمت چپ باشد، درد در پای چپ غالب هست. این یک‌طرفه بودن کمک به تشخیص انجام می‌دهد، زیرا دردهای دوطرفه اغلب نشان‌دهنده مشکلات سیستمیک مانند تنگی کانال نخاعی هستند.

علائم خطرناک شامل: بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع (سندرم دم اسبی)، بی‌حسی شدید در ناحیه تناسلی، یا ضعف پیشرونده در پاها هست.

این موارد نیاز به مراجعه فوری به پزشک متخصص دارند، زیرا امکان داردند نشان‌دهنده آسیب دائمی به نخاع باشند.

علل سیاتیک متنوع هستند و اغلب به فشار مکانیکی بر عصب مربوط می‌شوند. فهم این علل کمک انجام می‌دهد تا بیماران از عوامل ریسک آگاه شوند و اقدامات پیشگیرانه اتخاذ کنند. لیست زیر علل را به صورت شماره‌دار نشان می‌دهد:

فتق دیسک کمر: شایع‌ترین علت، جایی که ماده ژله‌ای دیسک بیرون زده و عصب را فشرده انجام می‌دهد.

تنگی کانال نخاعی: باریک شدن کانال که عصب را تحت فشار قرار می‌دهد.

اسپوندیلولیستزیس: لغزش مهره‌ها روی یکدیگر.

سندرم پیریفورمیس: اسپاسم عضله پیریفورمیس که عصب را تحریک انجام می‌دهد.

علاوه بر موارد فوق، آسیب‌های ترومایی، تومورها یا عفونت‌ها نیز امکان داردند علت درد سیاتیک باشند. در افراد جوان، فعالیت‌های ورزشی سنگین شایع هست، در حالی که در سالمندان، تغییرات دژنراتیو مهره‌ها غالب هست.

عوامل ریسک شامل سن بالای ۴۰ سال، اضافه وزن، سبک زندگی کم‌تحرک، بارداری (به خاطر فشار رحم)، دیابت (که اعصاب را آسیب‌پذیر انجام می‌دهد)، و مشاغل سنگین مانند رانندگی یا کارگری هست.

سیگار کشیدن نیز با کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها، ریسک را افزایش می‌دهد.

به نقل از PubMed :

A Medline search was performed to obtain the published literature on the sciatica between ۱۹۶۶ and ۲۰۰۶. Hand searches of relevant journals were also performed. Epidemiological factors found to influence incidence of sciatica included increasing height age genetic predisposition walking jogging (if a previous history of sciatica) and particular physical occupations including driving.

ترجمه به فارسی:

تحقیقی در Medline برای به دست آوردن مقالات منتشر شده در مورد سیاتیک، بین سال‌های ۱۹۶۶ تا ۲۰۰۶ انجام گردید. تحقیقات مجلات مرتبط نیز انجام گردید. عوامل اپیدمیولوژیکی مؤثر بر بروز سیاتیک شامل افزایش قد، سن، استعداد ژنتیکی، پیاده‌روی، دویدن (در صورت سابقه قبلی سیاتیک) و مشاغل فیزیکی خاص، شامل رانندگی، بودند.

طبق گفته دکتر شاه محمدی؛ متخصص دیسک کمر

سیاتیک اغلب علامت فتق دیسک کمر هست، جایی که دیسک بیرون‌زده عصب را فشرده انجام می‌دهد. درمان دیسک کمر معمولاً درد سیاتیک را نیز بهبود می‌بخشد.

تشخیص سیاتیک با ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام خواهد گردید. پزشک ابتدا علائم را ارزیابی انجام می‌دهد و سپس تست‌های تشخیصی را تجویز می‌نماید تا علت زمینه‌ای را شناسایی کند.

در معاینه، تست بلند کردن پا مستقیم (SLR) انجام خواهد گردید، جایی که بیمار دراز کشیده و پا را بلند انجام می‌دهد؛ درد در زاویه ۳۰-۷۰ درجه نشان‌دهنده سیاتیک هست. بررسی رفلکس‌ها، قدرت عضلانی و حس نیز ضروری هست. سابقه پزشکی شامل سؤالاتی در مورد آسیب‌های گذشته، شغل و فعالیت‌ها هست.

عکس MRI بهترین ابزار برای دیدن دیسک‌ها و اعصاب هست، CT اسکن برای استخوان‌ها مفید هست، اشعه ایکس برای مشکلات ساختاری، و EMG برای ارزیابی عملکرد عصبی.

درمان سیاتیک بسته به شدت متفاوت هست و از روش‌های محافظه‌کارانه تا جراحی متغیر هست. جدول مقایسه‌ای زیر کمک‌کننده هست:

معایب

مزایا

مناسب برای

روش درمان

کند

ارزان، بدون عارضه

موارد خفیف

خانگی

عوارض جانبی

سریع‌الاثر

متوسط

دارویی

نیاز به ریکاوری

دائمی

شدید

جراحی

دکتر شاه محمدی تأکید دارد که جراحی میکروسکوپی دیسک کمر استاندارد طلایی با درصد موفقیت بالا برای درمان درد سیاتیک هست.

همانطور که در بهترین روش درمان دیسک کمر طبق نظر دکتر شاه محمدی ( متخصص جراح دیسک کمر ) بیان گردید:

مناسب‌ترین روش جراحی مانند: جراحی باز دیسک کمر، جراحی میکروسکوپی دیسک کمر و عمل جراحی دیسک کمر با لیزر که جزء تکنیک‌های کم‌تهاجمی هست را پیشنهاد می‌دهند.

شامل کمپرس سرد/گرم (سرد برای التهاب، گرم برای اسپاسم)، استراحت نسبی (نه مطلق، زیرا کم‌تحرکی بدتر انجام می‌دهد)، پیاده‌روی کوتاه، و اجتناب از فعالیت‌های سنگین. این روش‌ها امکان داردند درد را در ۴-۶ هفته کاهش دهند.

NSAIDها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای التهاب، شل‌کننده عضلات مانند متوکاربامول، و ضدتشنج‌ها مانند گاباپنتین برای درد عصبی.

هشدار پزشکی: این داروها باید تحت نظر پزشک متخصص مصرف شوند تا عوارض گوارشی یا کلیوی جلوگیری شود.

تمرینات کششی برای تقویت عضلات کمر، یوگا و پیلاتس برای بهبود انعطاف برای کاهش درد، و ماساژ درمانی. فیزیوتراپی امکان داردد در ۷۰-۹۰ درصد موارد مؤثر باشد.

لیزر دیسک کمر (PLDD): کم‌تهاجمی، سرپایی، برای فتق کوچک، با دوره نقاهت کوتاه (۱-۲ روز). دکتر شاه محمدی بهترین جراح دیسک کمر با لیزر در تهران روش PLDD را جزء بهترین گزینه های درمان سیاتیک می‌داند.

جراحی میکروسکوپی: استاندارد، با برش کوچک (۲-۳ سانتی‌متر)، موفقیت ۱۰۰ درصدی، بهترین برای سیاتیک شدید ناشی از دیسک. بیمار همان روز مرخص خواهد گردید.

جراحی باز یا لامینکتومی: برای موارد پیچیده مانند تنگی شدید.

انتخاب روش جراحی طبق صلاحدید متخصص جراح دیسک کمر نظر به شرایط و وضعیت فتق دیسک کمر بیمار هست.

طبق هشدار دکتر محمدرضا شاه محمدی (جراح دیسک کمر) درمان های زیر به هیچ وجه توصیه نمی‌شوند:

کایروپراکتیک بدون نظارت، اوزون‌تراپی (به خاطر عدم اثبات علمی)، و تزریق‌های مکرر اپیدورال که امکان داردد اعصاب را تخریب کند.

پیشگیری بهتر از درمان هست و با تغییرات ساده امکان دارد ریسک را کاهش داد.

حفظ وزن سالم از طریق رژیم متعادل و ورزش منظم (مانند شنا یا پیاده‌روی روزانه ۳۰ دقیقه)، ترک سیگار، و مصرف کافی ویتامین D برای سلامت استخوان‌ها (تحت نظر پزشک متخصص).

استفاده از صندلی ارگونومیک، اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین بدون خم کردن زانوها، و تمرینات کششی روزانه. در مشاغل نشسته، هر ساعت بلند شدن و قدم زدن ضروری هست. کلمات کلیدی: پیشگیری سیاتیک، ورزش پیشگیری سیاتیک، سبک زندگی و سیاتیک.

سیاتیک

کمردرد عادی

دیسک کمر

ویژگی

کمر تا پا

فقط کمر

کمر با انتشار ممکن

محل درد

تیرکشنده، بی‌حسی

مبهم، موضعی

فشار بر عصب

علائم

فشار بر عصب

عضلانی

فتق دیسک

علل

سیاتیک اغلب علامت دیسک کمر هست، اما کمردرد امکان داردد عضلانی باشد.

برای دریافت مشاوره درمان درد عصب سیاتیک با مطب دکتر شاه محمدرضا محمدی متخصص جراح مغز و اعصاب تماس بگیرید.

نیز امکان داردید برای بررسی هزینه عمل دیسک کمر با بیمه تامین اجتماعی - بیمارستان دولتی - بیمارستان خصوصی و هزینه عمل دیسک کمر با لیزر در تهران به سایت https://drshahmohamadi.com مراجعه کنید.

در بیشتر بیماران، علائم طی چندین هفته تا چندین ماه با درمان‌های محافظه‌کارانه فروکش انجام می‌دهد. بهبود کامل بسته به علت و پایبندی به برنامهٔ توان‌بخشی متفاوت هست.

از نظر درمان خیر؛ تفاوت اصلی در الگوی انتشار درد هست و چندین اوقات در معاینه به تشخیص ریشهٔ درگیر کمک انجام می‌دهد.

«بهترین» دارو برای همه وجود ندارد؛ بسته به شرایط شما ممکن هست مسکن‌های ضدالتهاب، شل‌کننده‌ها یا داروهای نوروپاتیک کوتاه‌مدت تجویز شود. توصیه خواهد گردید از خوددرمانی طولانی پرهیز کنید.

بله؛ تمرینات هدفمند ستون فقرات و عضلات لگن ستون اصلی درمان غیرجراحی‌اند. اگر درد تیرکشنده حین تمرین افزایش یافت، تمرین را قطع کنید و با درمانگر هماهنگ شوید.

شایع به خاطر وزن جنین، با فیزیوتراپی درمان خواهد گردید.

تمرینات ایمن، اصلاح وضعیت، کمپرس ملایم و برنامهٔ خاصِ بارداری با نظر پزشک/فیزیوتراپیست؛ مصرف داروها باید با تأیید متخصص زنان و پزشک معالج باشد.

سیاتیک الگوی دردیِ عصبی هست (رادیکولوپاتی) که از کمر/باسن به پشت ران و زیر زانو می‌کشد و ممکن هست با گزگز، بی‌حسی و ضعف همراه باشد. آرتروز یک بیماری فرسایشیِ مفصل هست؛ دردش موضعی و مکانیکی (مثلاً زانو، مفصل ران یا مفاصل فاست کمری) و معمولاً بدون انتشار عصبی هست. آرتروز ستون فقرات امکان داردد با تنگی فورامن، زمینهٔ سیاتیک را ایجاد یا تشدید کند.

شروع با پزشک خانواده یا فیزوتراپی مناسب هست. برای ارزیابی عصبی دقیق‌تر، نورولوژیست/فیزیاتر و در ضعف پیشرونده، اختلال اسفنکتری یا عدم پاسخ به درمان محافظه‌کارانه، جراح ستون فقرات (جراح مغز و اعصاب) بهترین انتخاب هست.

دکتر محمدرضا شاه محمدی متخصص جراحی مغز و اعصاب، رتبه دو بورد تخصصی کشوری جراحی مغز و اعصاب به عنوان بهترین جراح دیسک کمر در تهران هست که با تشخیص دقیق وضعیت فتق دیسک کمر امکان داردد به روش کم تهاجمی و مطمئن درد سیاتیک شما را درمان کند.

خودِ سیاتیک ارثی نیست، اما استعداد ژنتیکی برای دژنراسیون دیسک و بافت همبند امکان داردد ریسک فتق دیسک و بنابراین سیاتیک را کمی بالا ببرد. معمولاً عوامل سبک‌زندگی (نشستن طولانی، کار سنگین، سیگار، ضعف عضلات مرکزی) نقش پررنگ‌تری دارند.

اغلب موارد به‌خصوص ناشی از فتق دیسک با درمان محافظه‌کارانه طی ۴ تا ۸ هفته فروکش انجام می‌دهد: حفظ تحرک (نه استراحت مطلق)، داروهای ضددرد/ضدالتهاب در صورت نداشتن منع، فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی–تقویتی و اصلاح ارگونومی. اگر درد ناتوان‌کننده ادامه یابد یا ضعف پیشرونده، بی‌اختیاری یا بی‌حسی ناحیهٔ زینی رخ دهد، ارزیابی فوری و بررسی تصویربرداری پزشکی مانند MRI مداخلات لازم مانند جراحی دیسک کمر انجام خواهد گردید.

اگر درد شدید عصب سیاتیک دارید با مطب دکتر شاه محمدی متخصص مغز و اعصاب و دکتر دیسک کمر تماس بگیرید.

از تشخیص دقیق تا درمان اصولی، برای سلامتی همراه شما هستیم.