نمایش آسمانی پاییز؛ بارش شهابی جباری بامداد ۳۰ مهر به اوج خود می‌رسد
نمایش آسمانی پاییز؛ بارش شهابی جباری بامداد ۳۰ مهر به اوج خود می‌رسد
روز آتی سه‌شنبه ۲۹ مهر تا چهارشنبه ۳۰ مهر، آسمان میزبان یکی از رویدادهای جذاب سال هست؛ بارش شهابی سالانه جباری (Orionid) که از دنباله‌دار افسانه‌ای هالی سرچشمه دریافت می‌کند. هرچندین جباری ازجمله بارش‌های پرفروغ سال محسوب نخواهد گردید، تماشای آن در شب‌های پاییزی پیش‌رو امکان داردد هیجان‌انگیز باشد.
بارش شهابی جباری امسال از ۱۰ مهر آغاز شده و تا ۱۷ آبان ادامه دارد، اما در شامگاه ۲۹ مهر و صبحگاه ۳۰ مهر به اوج خود می‌رسد. این زمان با «ماه نو» مصادف هست و نور ماه مزاحم دید چشم‌نواز شهاب‌ها نخواهد قرار دارای بود. درصورت حضور در رصدگاه مناسب و برخورداری از شرایط ایدئال، شاید امکان دارد حداکثر ۲۰ شهاب را در هر ساعت مشاهده کرد که با سرعتی نزدیک به ۶۶ کیلومتر در ثانیه وارد جو زمین می‌شوند.
در ایران، پس از نیمه‌شب و پیش از سپیده‌دم، حدود ساعت ۲ بامداد لحظه‌ی اوج بارش را شاهد خواهیم قرار دارای بود.
شرایط آسمان امسال برای تماشای بارش شهابی جباری حدوداً بی‌نقص است
بارش جباری از درخشان‌ترین بارش‌های سال نیست. اگر شهاب‌باران برساوشی در مردادماه و شهاب‌باران جوزایی در آذرماه را ستاره‌های لیگ اول آسمان بدانیم، جباری تیم دوم هست، اما همواره جذابیت خاص خودش را دارد. امسال، شرایط برای تماشای بارش شهابی جباری حدوداً بی‌نقص هست، زیرا ماه تازه متولد شده و نورش مانعی برای دید شهاب‌ها نخواهد قرار دارای بود.
نام «جباری» از صورت فلکی معروف «شکارچی» یا جبار (اوریون) گرفته شده هست؛ زیرا اگر مسیر شهاب‌ها را برعکس دنبال کنید، به نقطه‌ای در آسمان درست بالای ستاره‌ی سرخ‌فام و درخشان ابط‌الجوزا (Betelgeuse) می‌رسید. شکارچی معمولاً در نیمه‌ی دوم شب در آسمان شرق دیده خواهد گردید و در ساعات نزدیک به سحر، در ارتفاع بالاتری در آسمان جنوب‌شرقی قرار دریافت می‌کند. هرچه صورت فلکی شکارچی بالاتر بیاید، شهاب‌های بیشتری در سراسر آسمان ظاهر می‌شوند.
برای رصد بهتر، مستقیماً به کانون بارش نگاه نکنید. بهترین ناحیه برای تمرکز، حدود ۳۰ درجه بالاتر از ابط‌الجوزا هست، یعنی حدوداً سه برابر عرض مشت شما وقتی بازو را دراز کرده‌اید.
منشأ بارش جباری، دنباله‌دار تاریخی هالی هست که آخرین‌بار در زمستان سال ۱۳۶۴ (۱۹۸۶ میلادی) در بخش درونی منظومه شمسی دیده گردید و بار دیگر نیز در تابستان سال ۱۴۴۰ (۲۰۶۱ میلادی) بازخواهد گشت. این دنباله‌دار درطول صدها یا شاید هزاران بار عبور از کنار خورشید، ریزذراتی از غبار و سنگ‌دانه آزاد کرده که در مدارش پخش شده‌اند و زمین هربار در مهرماه از میان این نوار ذرات عبور انجام می‌دهد. در واقع، جباری و بارش شهابی اتادلوی در اردیبهشت ماه، هر دو از بقایای همین دنباله‌دار مشترک پدید می‌آیند.
دیوید لوی و استیون ایدبرگ، ستاره‌شناسان در کتاب «رصد: شهاب‌ها» می‌نویسند:
بارش شهابی جباری در واقع از چندین زیر‌بارش تشکیل شده هست که اوج آن‌ها در چندین شب متوالی رخ می‌دهد. در سال‌های اخیر، مدار دنباله‌دار هالی اندکی از مدار زمین فاصله گرفته هست، اما هنوز ذرات غباری برجا‌مانده از آن مسیر زمین را قطع می‌کنند و همین برخوردها، بارش زیبای شهاب‌های جباری را پدید می‌آورند.
زمان مناسب برای تماشای این نمایش آسمانی تا ۴ آبان ادامه دارد، اما بهترین زمان در بامداد چهارشنبه ۳۰ مهر خواهد قرار دارای بود. اگر در این شب‌ها پیش از طلوع آفتاب به آسمان نگاه کنید، احتمال دارد حدود ۷۵ درصد از شهاب‌هایی را ببینید که یادگار دنباله‌دار هالی هستند.
اما شگفتی آسمان این هفته تنها به شهاب‌ها محدود نیست. درست در همان شب، دو دنباله‌دار تازه‌کشف‌شده نیز درخشان‌ترین لحظات خود را تجربه می‌کنند. دنباله‌دار لمون که در دی‌ماه ۱۴۰۳ کشف گردید، پس از غروب خورشید در سمت شمال‌غربی آسمان و میان انتهای دسته ملاقه‌ی دب‌اکبر و ستاره درخشان ژوبین‌دار (Arcturus) دیده خواهد گردید.
دنباله‌دار سوان نیز که در شهریورماه ۱۴۰۴ توسط رصدخانه خورشیدی ناسا شناسایی گردید، در سمت جنوب و جنوب‌غربی، درست زیر ستاره درخشان التایر (Altair)، یکی از سه ستاره‌ی مثلث تابستانی معروف، مشاهده خواهد گردید. هر دو دنباله‌دار را امکان دارد حدود یک‌ونیم ساعت پس از غروب خورشید در آسمان تاریک دید. با دوربین دوچشمی بهتر دیده می‌شوند، اما شاید با چشم غیرمسلح نیز قابل مشاهده باشند.
اگر قصد رصد دارید، لباس گرم بپوشید و به مکانی تاریک و امن بروید و دراز بکشید تا چشمانتان به تاریکی عادت کند. هرچه آلودگی نوری کمتر باشد، دید بهتر و تجربه‌ی شما تماشایی‌تر خواهد قرار دارای بود. برای دید بهتر امکان داردید از دوربین دوچشمی استفاده کنید. آسمان صاف و شهاب‌های درخشان نصیبتان باد.
نظرات
خانواده ما
ارسال دیدگاه
دیدگاه‌ها