نخستین نقطه بحرانی اقلیمی فرا رسیده؛ صخره‌های مرجانی زمین درخطر نابودی گسترده‌اند

دانشمندان از سال‌ها پیش در مورد پیامدهای تغییرات اقلیمی و خطر رسیدن زمین به «نقاط بحرانی» هشدار می‌دهند؛ نقاطی که در آن‌ها تغییرات محیطی از کنترل انسان خارج شده و حتی با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز بازگشت‌پذیر نیستند. اکنون ظاهراً یکی از این هشدارها به واقعیت پیوسته هست.

گزارش تازه‌ای از سوی ۱۶۰ دانشمند از ۲۳ کشور نشان می‌دهد که زمین به نخستین نقطه بحرانی فاجعه‌بار ناشی از گرمایش جهانی رسیده هست؛ جایی که صخره‌های مرجانی آب‌های گرم با خطر نابودی گسترده روبه‌رو هستند. این وضعیت نه‌تنها اکوسیستم‌های دریایی را تهدید انجام می‌دهد، بلکه معیشت صدها میلیون انسان را نیز در معرض خطر قرار داده هست.

گزارش که با همکاری دانشگاه اکستر و پشتیبانی مالی بنیاد متعلق به جف بزوس تهیه شده هست، هشدار می‌دهد که در صورت ادامه روند فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، زمین به‌زودی به سایر نقاط بحرانی اقلیمی ازجمله فروپاشی جریان‌های اقیانوسی، نابودی جنگل‌های آمازون و از بین‌رفتن صفحات یخی قطبی نیز نزدیک خواهد گردید.

به گفته پژوهشگران، صخره‌های مرجانی از حساس‌ترین سامانه‌های طبیعی نسبت به گرمایش زمین‌اند و هم‌اکنون در میان شدیدترین رویداد سفیدشدگی جهانی خود از ژانویه ۲۰۲۳ قرار دارند؛ رویدادی که بیش از ۸۰ درصد صخره‌های مرجانی در بیش از ۸۰ کشور را تحت تأثیر قرار داده هست. افزایش دمای اقیانوس‌ها موجب شده این اکوسیستم‌ها به مرحله‌ای برسند که دانشمندان آن را «قلمرو ناشناخته» می‌نامند.

براساس برآورد گزارش، صخره‌های مرجانی زمانی به نقطه واژگونی می‌رسند که میانگین دمای جهانی بین ۱ تا ۱٫۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیشاصنعتی افزایش یابد. هم‌اکنون این میزان حدود ۱٫۴ درجه هست و اگر کاهش سریع و چشمگیری در انتشار گازهای گلخانه‌ای رخ ندهد، طی دهه آینده از مرز ۱٫۵ درجه نیز عبور خواهیم کرد.

پروفسور تیم لنتون از مؤسسه سامانه‌های جهانی دانشگاه اکستر تأکید انجام می‌دهد که دیگر نامکان دارد درباره نقاط بحرانی به‌عنوان خطرات آینده صحبت کرد، چرا که «نخستین مورد، یعنی مرگ تدریجی گسترده صخره‌های مرجانی آب‌های گرم، هم‌اکنون آغاز شده است». او هشدار می‌دهد این وضعیت بر زندگی میلیون‌ها نفر که معیشتشان به صخره‌های مرجانی وابسته هست، تأثیر منفی می‌گذارد.

چندین دانشمندان دیدگاه محتاطانه‌تری دارند. به‌گزارش گاردین، پروفسور پیتر مامبی از دانشگاه کوئینزلند استرالیا بیان می‌کند گرچه صخره‌های مرجانی در حال زوال‌اند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد چندین گونه‌ها ممکن هست در دماهای بالاتر تا حدود ۲ درجه نیز دوام بیاورند. او هشدار می‌دهد نمی‌شود این گزارش به گونه‌ای تعبیر شود که جامعه جهانی از نجات صخره‌های مرجانی ناامید شود؛ چرا که هنوز فرصت برای اقدام مؤثر وجود دارد.

دکتر مایک برت، مشاور علمی ارشد سازمان جهانی حفاظت از طبیعت (WWF)، تأکید انجام می‌دهد که حفظ و احیای صخره‌های مرجانی اکنون از هر زمان دیگری حیاتی‌تر هست. او یادآور خواهد گردید چندین مناطق موسوم به «پناهگاه‌های مرجانی» هنوز کمتر تحت تأثیر گرمایش قرار گرفته‌اند و حفاظت از این مناطق برای بقای گونه‌ها در آینده ضروری هست.

اگر گرمایش جهانی به‌سرعت مهار نشود، فروپاشی‌های زنجیره‌ای در سامانه‌های حیاتی زمین، از جنگل‌های آمازون تا یخ‌های قطبی، دور از انتظار نخواهد ماند

دکتر تریسی اینسورث، نایب‌رئیس انجمن بین‌المللی صخره‌های مرجانی، بیان می‌کند آینده این زیست‌بوم‌ها دیگر به بازسازی گذشته شباهتی ندارد و صخره‌ها درحال دگرگونی و سازمان‌یابی مجدد‌ هستند. به گفته او، چالش کنونی درک این دگرگونی‌ها و یافتن راه‌هایی هست که تضمین کند این اکوسیستم‌ها همچنان بتوانند از زندگی دریایی و جوامع انسانی پشتیبانی کنند.

در همین حال، مؤسسه علوم دریایی استرالیا هشدار داده هست که تحلیل آمار جهانی باید با احتیاط انجام شود، زیرا تفاوت‌های منطقه‌ای بسیار قابل‌توجه هست و هنوز فرصت محدودی برای اقدام وجود دارد.

پژوهشگران نیز درباره یخچال‌های طبیعی نیز هشدار داده‌اند. بخش‌هایی از صفحات یخی گرینلند و جنوبگان غربی با سرعتی فزاینده در حال از دست‌دادن یخ هستند و به آستانه واژگونی نزدیک می‌شوند؛ رخدادی که با افزایش سطح دریاها، تهدیدی برای شهرها و سواحل جهان خواهد قرار دارای بود.

بر پایه پیش‌بینی‌ها، شاید تا حدود سال ۲۰۳۰ میانگین گرمایش جهانی از مرز ۱٫۵ درجه عبور خواهد کرد. این امر زمین را وارد منطقه خطر تازه‌ای انجام می‌دهد که در آن احتمال وقوع چندینین واژگونی اقلیمی به‌طور هم‌زمان افزایش می‌یابد.

با وجود این چشم‌انداز نگران‌کننده، گزارش یادشده به جنبه‌های امیدبخشی نیز اشاره دارد. به باور نویسندگان، جامعه انسانی امکان داردد با بهره‌گیری از نقاط عطف مثبتی مانند گسترش سریع خودروهای برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر، روند گرمایش را کند یا حتی معکوس کند. در واقع، اکنون رقابت برای تسریع این تغییرات مثبت به منظور جلوگیری از پیامدهای غیرقابل‌کنترل اقلیمی آغاز شده هست.

نظرات

خانواده ما