وقتی حتی کل پسوند دامنه هم فیلتر می‌شود؛ سردرگمی هزاران کسب‌وکار در ۱۸۰ دقیقه
وقتی حتی کل پسوند دامنه هم فیلتر خواهد گردید؛ سردرگمی هزاران کسب‌وکار در ۱۸۰ دقیقه
تا حدود یک ساعت شرکت‌های میزبانی مختلف روی این دامنه بی‌خبر از همه جا تصور می‌کردند این فقط آن‌ها هستند که بابت چیزی از سوی کمیته فیلترینگ تنبیه شده‌اند. باز هم یک تنبیه دیگر؟ اما نه. آن‌ها یکی‌یکی متوجه شدند این تنبیه این بار نه فقط برای یک دامنه بلکه برای کل host. اتفاق افتاده هست.
اسماعیل شریف، هم‌بنیان‌گذار شرکت میزبانی وب لیموهاست، یک‌شنبه ۲۷ مهرماه در صفحه شخصی خود در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) نوشت:
«از ساعت ۱۸:۰۵ روز شنبه [۲۶ مهر]، دامنه limoo.host بدون هیچ اعلام قبلی فیلتر گردید. این اقدام منجر به قطع دسترسی بیش از ۷۰ هزار کسب‌وکار ایرانی که از خدمات میزبانی «لیموهاست» استفاده می‌کنند، گردید. پس از پیگیری‌های یک‌ساعته، مشخص گردید که کمیته فیلترینگ کل دامنه‌های با پسوند .host را مسدود کرده هست.»
بعد از این اتفاق قرار دارای بود که کاربران و فعالان کسب‌وکارهای دیجیتال به این اقدام اعتراض کردند و خواستار شفاف‌سازی درباره دلایل فیلترینگ دامنه‌های host. شدند. چون هیچ نهادی در خصوص این فیلترینگ ناگهانی توضیحی نداده قرار دارای بود. شریف کمی بعد خبر داد که بعد از سه ساعت بالاخره رفع فیلتر شدند.
شاید این ماجرا فقط یک فیلترینگ سه ساعته بوده اما فقط در مورد لیموهاست ارتباط بیش از ۷۰ هزار کسب‌وکار ایرانی با خدمات این شرکت را در این بازه زمانی قطع کرد. تعداد زیادی از این ۷۰ هزار کسب‌وکار شامل فروشگاه‌های اینترنتی می‌شد که ارتباط آن‌ها در این ساعات مختل شده قرار دارای بود.
کمیته فیلرینگ ممکن هست تصور کرده باشد روی یک دامنه با پسوند host. تخلفی صورت گرفته اما به جای دامنه، کل TLD را مسدود کرده باشد
شریف درباره علت این اتفاق به پول و تجارت بیان می‌کند: «کمیته فیلترینگ ممکن هست تصور کرده باشد روی یک دامنه با پسوند host. تخلفی صورت گرفته اما به جای دامنه، کل TLD را مسدود کرده باشد. اما از آنجایی که هیچ شفافیتی وجود ندارد مطمئن نیستیم که چرا فیلتر شدیم.»
شریف بیان می‌کند: «تشخیص این که فیلتر شدیم خیلی سخت قرار دارای بود. به هر چیزی فکر می‌کردیم جز فیلترینگ. ابتدا گفتیم شاید سایت خودمان مسدود شده باشد. قبلا پیش آمده قرار دارای بود که همکارانمان به خاطر فروش سرور مجازی فیلتر شده بودند. در واقع ادعا شده قرار دارای بود که از طریق این سرور ترید شده؛ چون سناریوی شفافی برای فیلترینگ وجود ندارد ما به هر چیزی فکر کردیم. اما بعد با هاستینگ‌های دیگر حرف زدیم و دیدیم برای بقیه هم اتفاق افتاده و کل دامنه host. فیلتر شده هست.»
مگر کل یک پسوند دامنه هم فیلتر خواهد گردید؟ متاسفانه بله
host. یکی از انواع TLD هست، درست مثل com. یا net.؛ جست‌وجوهای اولیه نشان می‌دهد پیش از این یک بار دیگر هم یک پسوند دامنه دیگر (top.) در سال ۱۴۰۱ فیلتر شده قرار دارای بود و تا سه ماه مسدود مانده قرار دارای بود.
فرض سیستم فیلترینگ کشور این هست که اگر کسی دامنه‌های غیر معمول بخرد برای فیلترشکن است
آرین اقبال، متخصص حوزه شبکه، در توضیح این که چرا این بار یک TLD فیلتر شده به پول و تجارت بیان می‌کند: «هم‌اکنون بعضی TLDهایی که خیلی معمول نیستند یا GTLD(یعنی پسوندهای مرتبط با کشورها) یا TLDهای تجاری فیلتر هستند.»
او تجربه خود را این‌گونه روات انجام می‌دهد: «من چندین اوقات قبل از خرید یک دامنه، بررسی کردم که آن دامنه از قبل فیلتر نشده باشد اما به محض این که دامنه به من انتقال داده گردید، قبل از این که چیزی روی آن نصب کنم یا سایتی راه‌اندازی شود فیلتر شده هست. برای همین ظاهراً که سازوکار فیلترینگ سیستمی دارد که به مقداری خودکار عمل انجام می‌دهد.»
اما این‌طور که اقبال توضیح می‌دهد هدف افراد از خرید چنین دامنه‌هایی با آنچه مقامات تصور می‌کنند کیلومترها فاصله دارد.
به گفته او، بسیاری از افراد دامنه‌های ارزان‌تر را برای کاربردهای شخصی می‌خرند: مثلا برای راه‌اندازی یک اپلیکیشن، گرفتن سرتیفیکیت SSL یا نمایش دموی یک محصول شخصی. برای این افراد معمولا دامنه‌های ارزان‌تر و کوتاه‌مدت کافی هست. اما کمیته فیلترینگ این دسته دامنه‌ها را به‌طور پیش‌فرض مشکوک و دامنه‌های فیلترشکن در نظر دریافت می‌کند. او درباره تبعات فیلترینگ یک شبکه در دامنه‌ها بیان می‌کند:
«اگر کسی بخواهد یک سایت شخصی، محصول یا دموی خود را بالا بیاورد، به لحاظ اقتصادی و عملکردی با مشکل روبه‌رو خواهد گردید. فیلتر ناگهانی دامنه‌ها، به کسب‌وکارهای بزرگ هم آسیب می‌زند؛ شرکت‌های هاستینگ که از این دامنه‌ها استفاده می‌کردند، در فرآیند مارکتینگ و کمپین‌های تبلیغاتی خود دچار ریزش کاربران و از دست رفتن هزینه‌ها می‌شوند.حتی توضیح این اتفاق به پلتفرم‌های تبلیغاتی خارجی، مانند گوگل، بسیار دشوار هست. از دست رفتن زمان اوج تبلیغات، خسارت مضاعفی برای کمپین‌ها ایجاد انجام می‌دهد.»
ریشه مشکل کجاست؟
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای احتمالا باید همان جایی باشد که امضای نهایی برای فیلترینگ را پای دستورالعمل‌ها می‌زند. اما همان‌طور که کارشناسان به پول و تجارت می‌گویند «این کارگروه نه گزارشی منتشر انجام می‌دهد و نه جایی اعلام انجام می‌دهد که چه سایت‌ها یا دامنه‌هایی فیلتر شده‌اند.»
پیش از این، کارگروه سایتی هرچندین ناکارآمد دارای بود، اما پس از هک اخیر، آن سایت حذف گردید و هیچ راهی برای پیگیری وجود ندارد
بنابراین ما نمی‌دانیم این اتفاق نتیجه یک تصمیم حاکمیتی بوده یا ناشی از نفوذ هکری، اشتباه انسانی یا حتی حمله باج‌افزاری. حتی اگر روزی هم متوجه شدید به چه دلیل فیلتر شدید، هیچ سازوکار پیگیری وجود ندارد. اقبال بیان می‌کند:
«پیش از این، کارگروه سایتی هرچندین ناکارآمد دارای بود، اما امکان ارسال ایمیل یا پر کردن فرم اعتراض را فراهم می‌کرد. پس از هک اخیر، آن سایت حذف گردید و عملا هیچ راهی برای پیگیری وجود ندارد. مثلا نامکان دارد به دیوان عدالت اداری یا دیوان عالی کشور مراجعه و به خاطر فیلترینگ شکایت کرد.»
شات‌داون کردن TLD، تعطیل کردن کسب و کار مردم
سعید سوزنگر، کارشناس امنیت شبکه، در واکنش به این موضوع به پول و تجارت این‌طور توضیح می‌دهد: «هیچ منطقی وجود ندارد که بخشی از اینترنت را از دسترس خارج کنیم. آن هم یک TLD که به‌صورت تخصصی در زمینه ارائه سرویس به کسب‌وکارهای دیگر فعالیت انجام می‌دهد و تمایل بیشتری برای خرید آن وجود دارد.»
به گفته او، بسیاری از کسب‌وکارهای ارائه‌دهنده هاستیگ و سرور فعالیت تجاری و تبلیغاتی خود را روی این دامنه بنا کرده‌اند، «بنابراین از دسترس خارج کردن آن در واقع به‌معنای تعطیل کردن کسب‌وکار بسیاری از مردم هست.»
سوزنگر این اتفاق را به این وضعیت تشبیه انجام می‌دهد که شهرداری ناگهان مقابل همه مغازه‌های بزرگ تهران نیوجرسی بگذارد و بازار را ببندد یا حتی مخابرات که به هزاران شرکت سرویس تلفن و اینترنت ارائه می‌دهد فیلتر کنند. او ادامه می‌دهد:
«قطع ارتباط و مسدود کردن بخشی از فعالیت‌های اقتصادی، هیچ‌وقت راه‌حل درستی نیست. آنچه امروز می‌بینیم، نتیجه‌ی همان نبود شفافیتی هست که در عملکرد کمیته‌ی فیلترینگ وجود دارد و متاسفانه همچنان ادامه دارد.»
این وضعیت را امکان دارد به این تشبیه کرد که شهرداری ناگهان مقابل همه مغازه‌های تهران نیوجرسی بگذارد و بازار را ببندد
او نیز این توضیح را اضافه انجام می‌دهد که کسب‌وکارهای ارائه‌دهنده سرویس‌های کلاود در ایران حدودا ۵ تا ۱۰ مورد هستند، اما تعداد ارائه‌دهندگان خدمات هاست بسیار بیشتر هست: «دامنه host. برعکس همه دامنه‌های کوتاهِ com. و org. از پیش رزرو یا فروخته شده‌اند، امکان انتخاب گسترده‌تری به شرکت‌ها برای برندینگ می‌دهد.»
به همین دلیل هست که بسیاری از کسب‌وکارها برای هم‌خوانی با فعالیت‌شان و دسترسی به نام‌های کوتاه‌تر، به ثبت دامنه host. روی می‌آورند. این کارشناس اضافه انجام می‌دهد:
«با انتخاب host. هم نام دامنه کوتاه خواهد گردید و هم قیمتش مناسب‌تر خواهد گردید. اما همین فیلترینگ باعث گردید فعالیت تعداد زیادی سایت برای چندین ساعت متوقف شود و هزاران مشتری در دسترسی به سرویس‌های‌شان با اختلال روبه‌رو شوند.»
این فیلترینگ کوتاه‌مدت، هرچندین فقط سه ساعت طول کشید، اما همان چندین ساعت جریانی از فعالیت‌های دیجیتال و کسب‌وکارهای آنلاین را به سکون کشاند. آن هم بابت تصمیمی که مثل همواره هیچ شفافیتی پشت آن نبود.
کسب‌وکارها و سرویس‌ها ناگهان در خاموشی فرو رفتند، تلاش و سرمایه‌شان معلق ماند و ساعت‌ها برنامه‌ریزی، گویی در سکوتی بی‌صدا، متوقف گردید؛ بدون این که هیچ کمیته‌ای عذرخواهی کند یا نهادی درباره آن پاسخ دهد.
نظرات
خانواده ما
ارسال دیدگاه
دیدگاه‌ها