به گزارش پول و تجارت، سفر پیش‌روی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به واشنگتن بار دیگر نگاه‌ها را به رابطه شخصی و سیاسی او با دونالد ترامپ جلب کرده هست؛ رابطه‌ای که از سال ۲۰۱۸ تا امروز به یکی از مؤلفه‌های تعیین‌کننده در تعاملات ایالات متحده و خاورمیانه بدل شده هست. اکنون در شرایطی که خاورمیانه از تبعات جنگ غزه، بی‌ثباتی انرژی و رقابت قدرت‌های بزرگ رنج می‌برد، دو چهره‌ای که پنج سال پیش وعده نظم تازه‌ای در منطقه داده بودند، دوباره روبه‌روی هم خواهند نشست.
بازگشت ولیعهد به کاخ سفید
میدل‌ایست ای نوشت: ماه آینده، ولیعهد عربستان سعودی، محمد بن سلمان، برای دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا، راهی واشنگتن خواهد گردید.
محمد بن سلمان پیش‌تر در سال 2018 و در جریان آخرین سفر خود به آمریکا، با دونالد ترامپ دیدار کرده قرار دارای بود.
به گزارش فایننشال تایمز، هدف اصلی ولیعهد از این دیدار، دستیابی به توافقی امضاشده با آمریکا در پایان این نشست هست؛ توافقی که به احتمال زیاد نوعی پیمان دفاعی هست و شباهت زیادی با فرمان اجرایی‌ای که ترامپ پس از حمله اسرائیل به دوحه ماه گذشته، در قبال قطر صادر کرد، دارد.
رقابت کشورهای عربی در خلیج‌فارس
قطر میزبان العدید، بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه هست. رابطه این کشور با عربستان اکنون دوستانه هست. پیش‌تر اما بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، قطر هدف محاصره اقتصادی و سیاسی به رهبری ریاض قرار گرفت؛ اتفاقی که باعث آشکارسازی شکاف ایدئولوژیک در میان کشورهای عرب و مسلمان گردید و بسیاری را وادار کرد که میان این دو جبهه، یکی را برگزینند.
به گزارش پول و تجارت، در ژوئن 2017، چهار کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین و مصر، در اقدامی هماهنگ با رهبری عربستان، تمامی روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با قطر قطع کردند. این کشورها قطر را به حمایت از تروریسم و دخالت در امور دیگر کشورها متهم کردند، اتهاماتی که قطر همواره آنها را رد کرده هست. حمایت قطر از گروه مسلمان اخوان‌المسلمین موجب خشم دولت‌های پادشاهی خلیج‌فارس شده قرار دارای بود. نیز رسانه الجزیره که وابسته به قطر هست، منتقد دولت‌های عربی محافظه‌کار قرار دارای بود.
سرانجام پس از چهار سال تنش شدید، در تاریخ ۵ ژانویه ۲۰۲۱، سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در شهر العُلا در عربستان سعودی گرد هم آمدمند و توافق آشتی را امضا کردند.
در مقابل، عربستان سه پایگاه هوایی آمریکا را در خاک خود جای داده هست؛ بیشتر آنها در غرب کشور و در نزدیکی دریای سرخ قرار دارند.
بنا بر گزارش فایننشال تایمز، محمد بن سلمان در این سفر به دنبال گسترش همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی نیز هست؛ به‌ویژه پس از تحولات منطقه‌ای در دو سال اخیر، که تعادل امنیتی منطقه را بر هم زده هست.
ترامپ مشتاق ارتباط با عربستان است
محمد بن‌سلمان می‌داند که شریک مشتاقی چون دونالد ترامپ در آمریکا، انتظار او را می‌کشد. ترامپ در هر دو دوره ریاست‌جمهوری خود، نخستین سفر خارجی‌اش را به مقصد عربستان انجام داد. او بارها بر ضرورت حمایت از دولت‌های ثروتمند خلیج فارس که بیشترین هزینه ها را در آمریکا و به‌ویژه در شرکت‌ها و پروژه‌های مرتبط با خانواده او صرف می‌کنند، تأکید کرده هست. در عین حال، ترامپ همواره از انتقاد نسبت به سابقه حقوق بشر در پادشاهی عربستان سعودی خودداری کرده هست.
جرد کوشنر، داماد ترامپ، نقش موثری در تقویت رابطه خانوادگی و اقتصادی ترامپ با ریاض داشته هست. کوشنر که به شدت طرفدار اسرائیل هست، در تدوین طرح آتش‌بس غزه در ماه جاری نقش دارای بود. او روابط مالی عمیقی با پادشاهی سعودی دارد. شرکت سرمایه‌گذاری او، Affinity Partners، اخیراً به همراه صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان، شرکت بزرگ بازی‌سازی الکترونیک آرتز را خریداری کرده هست.
از دوران سرد بایدن تا بازگشت گرم روابط
چگونگی روابط فعلی ترامپ و بن سلمان تضادی آشکار با دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن دارد. در آن زمان، ولیعهد عربستان به چشم فردی منفور و طردشده از منظر سیاسی دیده می‌گردید. با این حال، زمانی که بایدن برای درخواست کمک افزایش عرضه جهانی نفت به عربستان سفر کرد، بن سلمان از او میزبانی کرد.
این دیدار در بحبوحه فشارهای ناشی از دو سال همه‌گیری کرونا و چندین ماه پس از حمله روسیه به اوکراین صورت گرفت.
سرنوشت توافق ابراهیم
در پشت پرده این دیدار، جو بایدن و ولیعهد عربستان در حال تلاش برای پیوستن عربستان به توافق‌های ابراهیم بودند، اما تمامی مذاکرات عادی‌سازی با اسرائیل پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به جنوب اسرائیل و کشتار گسترده مردم غزه از سوی تل‌آویو متوقف گردید.
اکنون با وجود برقراری آتش‌بس شکننده در غزه، هفته گذشته استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در اعلام کرد که شرایط منطقه‌ای را بار دیگر برای بیان کرد‌وگوهای عادی‌سازی مساعد می‌بیند.
با این حال، رفتار به‌شدت مورد انتقاد اسرائیل در غزه و نیز حملات نظامی این رژیم به هفت کشور دیگر در دو سال گذشته باعث شده که گسترش توافق‌های ابراهیم در نشست ماه آینده در واشنگتن، بعید به نظر برسد، حداقل در مقطع فعلی.
چهره مخدوش شده ولیعهد
محمد بن سلمان در سفر پیشین خود به آمریکا در سال ۲۰۱۸ با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو گردید. او از سواحل شرقی تا غربی، در نشست‌هایی با مدیران شرکت‌های فناوری، چهره‌های سیاسی و حتی ستارگان هالیوود شرکت کرد. در آن زمان بن سلمان چهره‌ای اصلاح‌طلب و مدرن برای عربستان به‌شمار می‌رفت و سرمایه‌گذاری‌هایی معادل ده‌ها میلیون دلار در استارتاپ‌ها و شرکت‌های بزرگ آمریکایی انجام داد.
اما این تصویر محبوب با سرعت خدشه‌دار گردید. در همان سال، جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار برجسته میدل‌ایست‌ای و واشنگتن پست، در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید. در افکار عمومی، این قتل به دستور مستقیم ولیعهد عربستان صورت گرفت.
بازگشت به گذشته
دیدار پیش‌روی محمد بن سلمان و دونالد ترامپ، بازگشت به گذشته‌ای هست که در آن منافع اقتصادی، حمایت سیاسی و سکوت در برابر سرکوب داخلی درهم‌تنیده‌اند. اکنون، پس از سال‌ها جنگ، تحریم، و دگرگونی در نظم منطقه‌ای، پرسش اصلی این هست که آیا آنها قادر به ایجاد معادله‌ای که تضمین کننده امنیت خاورمیانه و هم‌راستا با منافع شخصی آنها باشد، هستند؟
دیدگاه‌ها